می کند (شبانی، محمد 1382).

در تحقیقات نشان داده شده است که پردازش خودکار (غیرهوشیارانه) در افراد مسن تر به خوبی انجام می شود، در صورتی که پردازش کنترل شده (هوشیارانه) در آنها افول پیدا کرده است (اشمیت، ترجمه نمازی زاده، 1384).

در تحقیقات متعددی که بر روی کانون توجه و افراد بزرگسال انجام شده، نتایج بدست آمده بیان کننده این است که افراد بزرگسال استفاده بیشتری را از کانون توجه بیرونی در انجام مهارتهایشان می برند (وولف و مک نوین،2002؛ وولف و شیآ، 2007؛ وولف، 1999؛ وولف و جیان سو، 2007؛ طهماسبی، 1383؛ رادفر، 1386). البته در بزرگسالان مبتدی و ماهر مشاهده شده است که بزرگسالان ماهر از کانون توجه بیرونی و افراد مبتدی از کانون توجه درونی بیشتر سود می برند. در تحقیقات، مقایسه بین بزرگسالان و کودکان این گونه مشاهده شده است که بزرگسالان از کانون توجه بیرونی و کودکان از کانون توجه درونی بهره می برند (میشل و همکاران، 2008). در حالی که در تحقیقی که بر روی کودکان 8 ساله انجام داد نشان از برتری گروه کانون توجه بیرونی در مقایسه با گروه کانون توجه درونی در یادگیری حفظ تعادل پویا داشت (بادامی، رخساره 1383).

با توجه به مرور ادبیات پیشینه در خصوص کانون توجه مشاهده گردید که اکثر تحقیقات بر روی بزرگسالان انجام شده است و متأسفانه در زمینه کانون توجه کودکان تحقیقات اندکی انجام گردیده و نتایج ضد و نقیضی بدست آمده است و به طور مسلم مشخص نشده است که کودکان از چه کانون توجهی بیشتر استفاده می کنند (میشل و همکاران، 2008). همچنین در اکثر تحقیقات نمونه ها بزرگسالان (35-20) ساله  بوده اند، و تحقیقی بر روی افراد سالمند انجام نگرفته است، از اینرو با توجه به اهمیت یادگیری حرکتی، حرکت درمانی و فیزیوتراپی در همه سنین و همچنین طبق نظریات گالاهو، که افراد در طول عمر از ( کودکی تا سالمندی ) از لحاظ رشدی و حرکتی دستخوش تغییرات بسیاری می گردند. این سؤال مطرح می شود که آیا در طول عمر در کانون توجه افراد نیز تغییری صورت می گیرد، و آیا کانون توجه در سنین مختلف به سمت خاصی رشد می کند و شباهتی میان کودکان و سالمندان وجود دارد؟ لذا به دلیل اهمیت بسیاری که کانون توجه در یادگیری مهارت ها دارد، مسئله ای که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد بررسی روند تغییرات کانون توجه بر روی سنین (کودکی، نوجوانی، بزرگسالی، میانسالی و سالمندی) می باشد.

  ضرورت و اهمیت

توجه موضوعی است که همواره مورد علاقه محققان رفتار حرکتی و روانشناسان بوده است. تحقیقات اولیه و ظهور نظریه های مربوط به توجه از قرن 19 آغاز شد (کیتل، 1886؛ ولش، 1898) و امروزه نیز تمرکز زیادی به این موضوع معطوف می شود. از طرفی، علوم ورزشی به دنبال گسترش وسیع خود در زمینه های مختلف توانسته است، راهکارهای تازه ای برای پیشرفت عملکرد ورزشی ورزشکاران مطرح نماید، که موجب دستیابی آسانتر و سریعتر به موفقیتها می گردند. بنابراین هر مطالعه ای که در پی کشف روابط و عوامل زیر بنایی تشکیل دهنده عملکرد ورزشی باشد در آینده کمکی به پیشرفتهای بارز مهارتی می باشد و زیر بنای تحقیقات کاربردی را تشکیل می دهند. تحقیقات حیطه یادگیری و کنترل حرکتی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. کاربردهای بالقوه اصول حاکم بر رفتار حرکتی انسان تقریبأ در تمام جنبه های زندگی او وجود دارند بطوریکه علم و دانش به دست آمده را می توان در وضعیتها و رشته های مختلف مانند ورزش، تربیت بدنی، پزشکی، فیزیوتراپی، توانبخشی، درمانگری و… را به کار برد (اشمیت و لی، 1999).

دستورالعمل ها، بخش مرکزی در یادگیری مهارتهای حرکتی می باشد. هنگام یادگیری یک مهارت حرکتی، یادگیرنده معمولأ دستورالعمل هایی را دریافت می کنند که در رابطه با تکنیکهای صحیح می باشد (وولف 1999). از طرف دیگر، اجرای مطلوب مهارتهای ورزشی زمانی میسر می گردد که ورزشکار در حوزه انرژی مطلوب قرار داشته باشد و توجه او کاملأ بطرف فرایند اجرای مهارت معطوف گردد. زمانیکه قصد یادگیری یک مهارت حرکتی جدید را داریم، شرکت کنندگان بالغ سود بیشتری از کانون توجه بیرونی می برند. اما به نظر می رسد یادگیرنده ها در گروه های سنی مختلف از استراتژیهای متفاوتی در یادگیری استفاده می کنند (میشل و همکاران، 2008). بطوری که در نتایج تحقیقاتی که آزمودنی های آنها، بزرگسالان بودند به ما نشان دادند، کانون توجه بیرونی برتر بوده است اما نتایج در بین بچه ها ناواضح  و تنها در مرحله انتقال یک مزیت استفاده از کانون توجه درونی پیدا شده بود (میشل و همکاران، 2008) و تحقیقات بیشتری نیاز است، تأثیر کانون توجه در سنین مختلف و در مهارتهای متفاوت بررسی گردد. از طرفی اکثر تحقیقاتی که تا کنون در داخل کشور انجام گرفته به صورت آزمایشگاهی بوده است بادامی (1383)، شفیع نیا و همکاران (1385)، مقدم (1385)، بهار لوئی (1385). بنابراین استفاده از تحقیقات میدانی به منظور تعمیم نتایج به شرایط واقعی ضروری به نظر رسید. همچنین در تحقیقات گذشته گروه ها به صورت مستقل انتخاب می شدند که تحت چنین شرایطی تفاوت های فردی نتایج تحقیق را تحت تأثیر قرار می داد. بنابراین در این تحقیق جهت حذف اثر تفاوت های فردی از یک گروه با اندازه های تکراری استفاده شد، و در نهایت تناقض بین یافته های تحقیقات گذشته در مورد برتری نوع دستورالعمل های کانون توجه نیز لزوم بررسی بیشتر در این زمینه را موجب خواهد شد.

بنابراین نتایج این تحقیق نشان خواهد داد کانون توجهی را که برتر است برای آموزش مهارتهای حرکتی جدید، و در کلینیک های توانبخشی می توان برای افراد در سنین متفاوت به کاربرد و همچنین از لحاظ اقتصادی به زمان کمتری در آموزش مهارتها نیاز خواهیم داشت و افراد در مدت زمان کمتر به نتیجه بهتری خواهند رسید. بنابراین نیاز به این تحقیق در رده های سنی مختلف (کودکی، نوجوانی، بزرگسالی، میانسالی و سالمندی) و کانون توجه مشاهده شد، و اینکه چه کانونی تأثیر بیشتری در یادگیری مهارتهایشان و بحثهای درمانی دارند. بنابراین از یک سو اهمیت کانون توجه و سن و از سوی دیگر کمبود مطالعات انجام شده در این مورد، محقق را برآن داشت تا به بررسی اثرات کانون توجه درونی و بیرونی و سن بر اکتساب حرکتی، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت بپردازد.

 اهداف تحقیق:

الف) هدف کلی:

هدف کلی این پژوهش، بررسی تأثیر کانون توجه و سن بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت می باشد.

ب) اهداف اختصاصی:

1-تعیین اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت در کودکان (10-8) ساله.

2-تعیین اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت در نوجوانان (18-16) ساله.

3-تعیین اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت در بزرگسالان (27-25) ساله.

4-تعیین اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت در میانسالان (42-40 ) ساله.

5-تعیین اثر کانون توجه درونی و بیرونی بر اکتساب، یادداری و انتقال مهارت پرتاب دارت در سالمندان (62-60) ساله.

فرضیه های تحقیق:

نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر اکتساب مهارت پرتاب دارت در کودکان (10-8) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر یادداری مهارت پرتاب دارت در کودکان (10-8) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر انتقال مهارت پرتاب دارت در کودکان (10-8) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر اکتساب مهارت پرتاب دارت در نوجوانان (18-16) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر یادداری مهارت پرتاب دارت در نوجوانان (18-16) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر انتقال مهارت پرتاب دارت در نوجوانان (18-16) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر اکتساب مهارت پرتاب دارت در بزرگسالان (27-25) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر یادداری مهارت پرتاب دارت در بزرگسالان (27-25) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر انتقال مهارت پرتاب دارت در بزرگسالان (27-25) ساله تأثیر دارد.
10- نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر اکتساب مهارت پرتاب دارت در میانسالان (42-40) ساله تأثیر دارد.

نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر یادداری مهارت پرتاب دارت در میانسالان (42-40) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر انتقال مهارت پرتاب دارت در میانسالان (42-40) ساله تأثیر دارد.
نوع دستورالعمل کانون توجه (بیرونی و درونی) بر اکتساب مهارت پرتاب دارت در سالمندان (62-60) ساله تأثیر دارد.

3-7 متغیرهای تحقیق……………………… 51

3-7-1 متغیر مستقل………………………. 51

3-7-2 متغیر وابسته……………………… 52

3-8 روش‌های آماری مورد استفاده……………. 52

فصل چهارم: یافته ها و تجزیه و تحلیل داده ها

4-1 مقدمه……………………………… 54

4-2 آزمون فرضیه………………………… 56

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه……………………………… 59

5-2 خلاصه تحقیق…………………………. 59

5-3 بحث و بررسی………………………… 61

5-4 نتیجه گیری کلی……………………… 69

5-5 پیشنهادهای برخواسته از تحقیق…………. 70

5-6 پیشنهادهای پژوهشی برای تحقیقات بعدی…… 70

منابع فارسی……………………………. 71

منابع لاتین…………………………….. 73

پیوست…………………………………. 85

مقدمه

تاکنون، هزاران مطلب و مقاله علمی و پژوهشی پیرامون اثرات متفاوت ورزش و فعالیتهای بدنی، در کتب و مجلات گوناگون به چاپ رسیده است که عمدتاً در مورد تاثیرات مثبت ورزش بر سیستم‌های مختلف بدن می‌باشد. حال آنکه در یک پیامد ناخواسته، فعالیت‌های بدنی به خصوص ورزش‌های شدید و غیر معمول، می‌تواند موجب افزایش شکل‌گیری ذراتی موسوم به رادیکالهای آزاد در بدن شود که به نظر محققان، عامل تخریب بدن انسان در سطح سلول و بروز برخی بیماریها نظیر بیماری قلبی، سرطان و نیز پیشرفت فرایند پیری می شود (2).

ورزشکاران به ویژه به این موضوع علاقه‌مندند، چراکه نگران سلامتی خود و بهبود اجراء و نیز کاهش دورۀ بازگشت به حالت اولیه پس از ورزش هستند. این موضوع بیش از پیش بر شناخت اثرات و پیامدهای انواع تمرینات ورزشی، بخصوص ورزشهای ناگهانی و وامانده‌ساز، و همچنین اهمیت تغذیۀ مناسب پس از جلسات تمرینی، بر دستگاههای مختلف، به ویژه سیستم ایمنی بدن تاکید دارد (6).

اجرای فعالیت بدنی و افزایش مصرف اکسیژن به دنبال آن، باعث پراکندگی مولکولها و گونه‌های مختلف اکسیژن در بدن می‌گردد. گونه‌های اکسیژن فعال مانند رادیکالهای آزاد به مولکولهای مشتق از اکسیژن معمولی گفته می‌شود که فعال بوده و یا به آسانی به گونه‌های فعال تبدیل خواهند شد. تولید گونه‌های اکسیژن فعال، سبب بروز استرس اکسایشی[1] شده و با ایجاد اختلال در موازنه اکسیدانتها و آنتی اکسیدانتها، اثرات مخربی را در سلولها ایجاد می‌کند و این در حالی است که آنزیمهای آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، گلوتاتیون پراکسیداز(GPX) و کاتالاز (CAT) به عنوان عوامل مداخله‌گر، برای جلوگیری از بروز واکنشهای زنجیرهای رادیکالهای آزاد، وارد عمل شده و در تعدیل فشار اکسایشی نقش مؤثری ایفا می‌کنند. اگرچه، فعالیتهای ورزشی از یک سو با افزایش فشار اکسایشی، احتمال تشکیل رادیکالهای آزاد مضر را افزایش می‌دهند، اما از طرف دیگر با القای آنزیمهای ضداکسایشی، سبب کاهش رادیکالهای آزاد نیز می شوند (2).

تولید متعادل رادیکالهای آزاد برای تنظیم تعدادی از فرایندهای فیزیولوژیکی ضروری و مهم است، اما تولید نامتعادل آن به ویژه رادیکالهای اکسیژن محور باعث آسیب اکسایشی به لیپیدها، پروتئینها، DNA و RNA می‌گردد که به نوبه خود فرایندهای فیزیولوژیکی را دچار اختلال می‌کنند و در بروز برخی از بیماریها از جمله تصلب شرائین، التهاب مفاصل، ام.اس، دیستروفی عضلانی، کم خونی، کهولت و انواع سرطان نقش دارد (2).

مشاهده شده است که یک جلسه تمرین، بسته به شدت و مدت آن، می تواند باعث شدتهای متفاوت آسیب اکسایشی شود، اما تمرینات منظم باعث ایجاد نوعی سازگاری در سیستمهای آنتی اکسیدانی و ترمیم می شوند که این امر افزایش مقاومت نسبت به استرس اکسایشی را باعث می شود. بنابراین، به نظر می رسد شدت، مدت و نوع تمرین، آثار متفاوتی بر بروز آسیبهای اکسایشی و نیز فعالیت سیستم آنتی اکسیدانی به همراه داشته باشد (10).

یکی از روشهای غیر مستقیم برای اندازه‌گیری استرس اکسایشی، استفاده از اکسیداسیون پروتئین، پروتئین کربونیل می‌باشد. (42) واکنشهای مرتبط با پروتئینها می‌تواند تغییرات اساسی ایجاد کند، به طوری که منجر به فقدان کارکرد ساختاری و کاتالیکی شود (52).

مطالعات گوناگونی نشـــان داده‌اند،پروتئین کربونیل[2](pc) در پاسخ بــه فعالیتهای بدنی شدید، تغییر می‌کند(5،18،34 ) و چندین مطالعه عدم تغییر در اکسیداسیون پروتئین را نشان داده‌اند (20، 23) جمع‌بندی مطالعاتی که درباره اثر فعالیتهای متفاوت مثل رکاب زدن روی دوچرخه ثابت (25) دویدن روی نوارگردان، تمرین مقاومتی دینامیک(19، 79)  تمرین اکسنتریک(37،79) تمرین دوی سرعت(60، 81، 91)  انجام شده‌اند؛ این برداشت را به وجود آورنده‌اند که نوع و شدت فعالیت‌های بدنی بر پاسخهای سیستم اکسایشی بدن موثر است.

کنجکاوی در مورد تعیین اثر دقیق فعالیت بدنی برتولید یا عدم تولید فشار (استرس اکسایشی) در بدن و روشن ساختن پاسخ بدن به این فشارها، محققان را بر آن داشته است که به مطالعه اثر انواع تمرینات بدنی، با ماهیت و شدتهای متفاوت، بر سیستمهای اکسایشی بدن بپردازند.

1-2 بیان مسئله

هنگام تنفس اکسیژن به شکل آب احیاء می‌گردد. برای تولید آب چهار الکترون نیاز می‌باشد. اگر به جای چهار الکترون، یک، دو یا سه الکترون به اکسیژن مولکولی اضافه شود رادیکالهای آزاد تولید میشوند. رادیکالهای آزاد مولکولهایی هستند که یک الکترون جفت نشده دارند و فوق‌العاده فعال می‌باشند (9).

رادیکالهای آزاد به اجزای مختلف سلولی حمله می‌کنند و به آنها آسیب می‌رسانند. گونه‌های اکسیژن فعال[3] (ROS) مانند سوپراکسید و پراکسید هیدروژن در جریان فعالیت بدنی و به دلیل افزایش در مصرف اکسیژن توسط سلولهای عضلانی، تولید می‌شوند (9).

اعتقاد برآن است تولید کنترل نشده این گونه‌های اکسیژن فعال در درون سلول باعث می‌شود مولکولهای زیستی همانند اسیدهای نوکلئیک((DNA، پروتئین ها و چربی ها اکسیده شده و در نتیجه‌ی آن، اطلاعات ژنتیکی و ماهیت طبیعی پروتئینها تغییرکند؛ آنزیمها غیر فعال شوند و غشاهای زیستی دچار اختلال گردند. نتیجه این فعل و انفعالات، تولید استرس اکسایشی در بدن است که از طریق اختلال درموازنه اکسیدکننده‌ها و ضد اکسیدکننده‌ها، بر اکسایش درون سلول تأثیر گذاشته و موجب بروز بیماریها، مسمومیت و پیری می‌شوند (8).

اگرچه فعالیت بدنی برای تندرستی انسان مفید است، ولی استفاده از اکسیژن توسط سلولها موجب تولید رادیکالهای آزاد فعال می شود. در هنگام ورزش مصرف اکسیژن ممکن است ١٠ تا٢٠ برابر افزایش یابد. این مسئله می‌تواند تولید رادیکالهای آزاد را افزایش دهد (7).

از طرفی گونه‌های اکسیژن فعال ذاتاً مضر نیستند اما، تولید بیش از حد آنها می‌تواند از طریق انبوهی از محرکهای تنش‌زا از جمله تمرین فیزیکی حاصل شود که می‌تواند سبب استرس اکسایشی شود (24). در واقع آسیبهای اکسایشی سلولی هنگامی گسترش مییابد که تعادل بین سیستمهای تولیدکننده گونه‌های اکسیژن فعال و سیستم جمع‌کننده آنها از بین رود (47).

در همین راستا مشخص شده است که ورزشهای شدید و طولانی ممکن است به آسیبهای عضلانی و بافتی، تسهیل در اکسایش اسیدهای چرب غشاء و شروع زنجیره ای از واکنش های مخرب و در نهایت مرگ سلول منجر شوند. (8) احتمالاً انواع مختلف تمرین بدنی شدید با تولید سطوح متفاوتی از فشار استرس اکسایشی در بدن همراه هستند، اما نکته کلیدی آن است که هر چه شدت تمرین بالاتر باشد، میزان استرس نیز بیشتر خواهد بود (8).

اگرچه بیولوژی تغییرات اکسیداسیون پروتئین پیچیده‌است و به صورت کامل قابل تعریف نیست و ابهاماتی را در این زمینه باقی می گذارد، اما کربونیله شدن پروتئین و واکنش های شیمیایی که گروههای کربونیل را تولید می‌کنند، به خوبی مشخص شده ‌است. کربونیله شدن پروتئین نوعی از اکسیداسیون پروتئین است که می‌تواند به انواع اکسیژن های فعال تبدیل شود (85).

پروتئین ها یک بخش مهم گونه‌های اکسیژن فعال را تشکیل می دهند و اکسیداسیون آنها می‌تواند منجر به از دست دادن کارکرد پروتئینی شود، طوری که آنها را تبدیل به شکل هایی از پروتئین کند که مستعد پائین آمدن کارکرد آنها شود. گونه‌های اکسیژن فعال طیفی از تغییرات را در اسیدهای آمینه ای چون لیزین، پرولین و هیستیدین و…. ایجاد می کنند (35).

در بین تغییرات اسید آمینه که توسط گونه‌های اکسیژن فعال انجام می‌گیرد، شکل‌گیری کربونیل ها به عنوان یکی از نتایج اکسیداسیون اسیدآمینه لیزین و پرولین و… می‌باشد.کربونیله شدن پروتئین به عنوان نتیجه ثانویه واکنشهای گروه اسیدآمینه‌های لیزین با قند پائین می‌باشد (89). از طرفی فشارهای اکسایشی گونه‌ای از عدم تعادل را ایجاد می‌کنند که در چند بیماری اتفاق میافتد، در بین این بیماریها دسته‌ای از بیماری‌ها وجود دارند که با سطوح بالای پروتئین کربونیل همراه بوده است. مانند بیماری آلزایمر، آرتروئیدروماتئید و دیابت. شکل‌گیری کربونیل غالباً توسط واکنش به2، 4  دی نیتروفنیل هیدرازین [4]DNPH) ) و تبدیل آن به هیدروژن انجام می‌شود که به صورت گسترده‌ای مورد استفاده سازه‌های مهم اکسیداسیون پروتئین در عضلات اسکلتی قرار می‌گیرد (38).

در واقع گروههای کربونیل روی زنجیره پروتئینهایی تولید می شوند که اکسیده شده‌اند و غالباً به عنوان مارکرهای سیستماتیک فشار اکسایشی موررد استفاده قرار می‌گیرند (34).

میزان تولید گونه‌های اکسیژن فعال و زیاد شدن آنها بسته به فشارهای غیرهوازی می‌تواند متغییر باشد. نمونه‌ای از رایجترین این فشارهای غیرهوازی تمرینات مقاومتی تمرینات دینامیک، اکسنتریک، ایزومتریک، دوی سرعت و پریدن می‌باشد.

افزایش  pcبدنبال تمرینات مقاومتی می‌تواند به تهاجم سلولهای فاگوسیتوز در بافت ماهیچه‌های آسیب دیده مربوط باشد که چند ساعت پس از تمرین 

کاهش وزن رخ خواهد داد (10،16).

اینتر لوکین 6،سیتوکینی است که اثر پیش و ضد التهابی از خود نشان می دهد.هنگام ورزش عضله ی اسکلتی در حال انقباض مقادیر مشخصی اینتر لوکین 6 را به درون گردش خون رها می کند. این فرضیه وجود دارد که  6-IL رها شده از عضله دارای نقش های متابولیکی است(1،8 ،23).

اینترلوکین 6 به دلیل ماهیت گیرنده های خود اثر متفاوتی در انواع سلول ها دارد. اینترلوکین 6 دارای ویژگی های پیش التهابی در سلول های چربی و کبد است و موجب ایجاد مقاومت به انسولین در هر دوی این سلول ها می شود . بر خلاف اثرهای دیده شده در کبد و سلول های چربی ، اثر مثبت این سیتوکین بر عضله ی اسکلتی با افزایش مصرف گلوکز در مطالعه های کوتاه مدت نشان داده شده است(8 ،10،39). آزاد شدن مهارکننده های انسولین زمانی که انسولین بلافاصله بعد از ورزش افزایش می یابد ، نا همسو به نظر می رسد مطالعه های اخیر نشان داده اند که اینترلوکین 6 دارای اثر ضد چاقی است و حساسیت انسولین را افزایش می دهد مانند : لپتین ، کیناز پروتئینی فعال کننده ی 5AMPI(AMPK) را در عضله ی اسکلتی و بافت چربی فعال می کند. فعال سازی AMPK با اثر بر مسیر پیام دهنده انسولین موجب افزایش مصرف گلوکز می شود (8و10).همان طور که گفته شد محل تولید و گستره ی اثر سیتوکین ها فراتر از دستگاه ایمنی است .ورزش مثال جالبی برای نشان دادن این مطلب است که چگونه سلول هایی که منشأ ایمنی ندارند می توانند سیتوکین های ویژه ای تولید و ترشح کنند(14). بیان اینترلوکین 6 درون عضلانی و آزاد شدن پروتیین های عضلانی زمانی که گلیکوژن درون عضلانی وضعیت بحرانی دارد بیشتر می شود  به نظر می رسد اینترلوکین 6 تا حدی به محتوای گلیکوژن عضلانی وابسته است . رها شدن 6-IL از عضلات در حال انقباض ودر پی آن ؛ تجمع در گردش خون عمومی رابطه ی نزدیک با مدت ورزش دارد(19،52) . هنگام ورزش بلند مدت سطح گلیکوژن عضلات اسکلتی در حال انقباض کاهش می یابد بنابراین این فرضیه مطرح می شود که هنگام ورزش بلند مدت و در پاسخ به بحران انرژی به ویژه کاهش ذخایر گلیکوژن میوفیبرهای عضله ی در حال انقباض ، رها شدن اینترلوکین 6 از عضله رخ می دهد. با کاهش گلیکوژن عضله وابستگی عضلات در حال  انقباض به  گلوکز خون به  عنوان  منبع انرژی افزایش می یابد و رها شدن 6-IL از عضلات در حال انقباض ممکن است پیامی به کبد برای افزایش تولید گلوکز باشد تا از افت گلوکز خون ناشی از ورزش جلوگیری کند(14،22،35).

بنابر برخی مطالعه ها،تزریق گلوکز هنگام ورزش میزان افزایش ناشی از ورزش در اینترلوکین 6  سرم را کاهش می دهد با این حال اگر چه مکمل  سازی  کربوهیدرات  هنگام ورزش  افزایش  اینترلوکین 6 سرم  را مهار می کند بر بیان افزایش 6-IL در عضله ی درحال انقباض اثری ندارد (16،33،26).

رها شدن اینترلوکین 6 از عضله ی در حال انقباض هنگام ورزش پیامی برای تولید گلوکز کبدی ایجاد می کند. مصرف سوبستر ای عضله را تنظیم می کند و موجب بالا رفتن ذخایر گلیکوژن و اکسایش چربی می شود .6-IL ممکن است در هنگام ورزش در فراهم کردن انرژی از راه فعال کردن لیپولیز بافت چربی نقش داشته باشد.  افزایش کوتاه مدت ناشی از انقباض در اینترلوکین 6 می تواند اثرهای مفیدی بر متابولیسم داشته باشد . در حالی  که افزایش  بلند  مدت سطح اینترلوکین 6 سرم می تواند با نارسایی متابولیک و بیماری قلبی و عروقی همراه باشد.(27،15)

با توجه به این که مطالعاتی درباره تغییرات غلظت 6-IL ، انسولین ، ATP ،گلوکز و چربی پلاسمایی به تنهایی بر موش های نر صحرایی وجود دارد  اما هنوز  مطالعه ای انجام نشده که تمامی این فاکتورها را در یک تمرین استقامتی بر روی موش های نر صحرایی بسنجد.

لذا سؤال اصلی این پژوهش که به دنبال یافتن پاسخ آن می باشد این است آیا انجام تمرینات استقامتی تأثیری بر غلظت های 6-IL ، انسولین ، ATP ،گلوکز و چربی پلاسمایی موش های نر صحرایی دارد؟

1-3اهمیت و ضرورت پژوهش

در چند سال گذشته اجراهای ورزشی پیشرفت چشم گیری داشته است. سطح اجراهای ورزشی که چند سال پیش تصور آن دشوار می نمود اکنون پیش پا افتاده شده است و روز به روز بر تعداد ورزشکارانی که قابلیت کسب نتایج غالب را دارند افزوده می شود. ممکن است این سؤال پیش بیاید که دلایل پشت پرده ی چنین پیشرفت های شگرف چیست؟ بدیهی است جواب آسانی برای این سؤال وجود ندارد با این حال از بین عوامل مطرح می توان گفت ورزش میدان مبارزه است و انگیزش بالا فعالیت سخت چندین ساعته را عملی می سازد به همین ترتیب ، مربیگری نیز به جهت همکاری ها و مشارکت متخصصان و کارشناسان علوم ورزشی ، رشد چشم گیری داشته است. امروزه بستر علمی گسترده تری درباره ی مطالعات مربوط به ورزشکاران فراهم شده است که به طور مستقیم در روش انجام تمرینات ورزشی بازتاب پیدا می کند علوم ورزشی از ماهیت توصیفی به طرف ماهیت علمی پیشرفت کرده است (2).

متأسفانه علیرغم صرف هزینه های بسیار برای برگزاری مسابقات ، تنها نتایج  برد و باخت گزارش می شود و از شرایط جسمانی و روانی ورزشکاران و تیم های ورزشی هیچ گونه خبری به گوش نمی رسد و تجزیه و تحلیل علمی و عینی در رابطه با ویژگی های قهرمانان و تیم های  پیروز به عمل نمی آید. بنابراین علاوه بر توجه به نتایج بازی و مسابقات در رشته های مختلف ورزشی توجه به مسائل فیزیولوژیکی و روان شناختی نیز مهم می باشد(2،6). لذا با توجه به پیشرفت تمرینات ورزشی و مطالعات کم و محدود در خصوص موضوع مورد نظر ،محقق بر آن است تا اولین گام را در جهت پاسخ گویی به بسیاری از سوالات پیچیده و مبهم در ارتباط با غلظت های 6-IL ، انسولین ، ATP ،گلوکز و چربی پلاسمایی و مسائل فیزیولوژیکی موش های نر صحرایی در هنگام تمرینات استقامتی بردارد.

هم چنین در پی این پژوهش ،دریابد که در کدام یک از مراحل تمرین استقامتی بیشترین و کمترین تغییرات غلظت اینترلوکین 6 ، انسولین، ATP ،گلوکز و چربی پلاسمایی را در موش ها خواهد داشت که با اقدامات کاهنده و افزاینده غلظت ،آزمودنی ها را در حد نرمال غلظت قرار دهد و اهمیت اصلی و عمده دیگر از اجرای این پژوهش کمک به مربیانی است که در سطح بالاتری بر تربیت بازیکنان زبده می پردازند تا از همان ابتدای امر بهترین ها و مناسب ترین بازیکنان را از نظر خصوصیات فردی جهت آموزش و سرمایه گذاری انتخاب نمایند.

ضمناً نتایج این پژوهش به مربیان و بازیکنان کمک می کند که بازیکنان با کمترین هزینه انرژی ،بیشترین عملکرد را داشته باشند و اینکه با چه شرایطی تمرین کنند که غلظت فاکتورهای فوق در نورم استاندارد خود باشند.و اینکه بعد از 8 هفته تمرین تغییری در این فاکتورها دیده خواهد شد یانه.

پس با توجه به تحقیقات قبلی و اهمیت موضوع تحقیق حاضر ، اولین سؤالی که طرح می شود این است که آیا در حین تمرینات وضعیت فیزیولوژیکی آزمودنی ها (موش ها) تغییر می یابد؟ و آیا این تغییر بر عملکرد (موش ها) تأثیری دارد؟

بنابراین با توجه به مدت و شدت تمرینی که آزمودنی ها انجام می دهند دومین مسأله این است که در یک دوره تمرینات استقامتی میزان غلظت6-IL ، انسولین ، ATP ،گلوکز و چربی پلاسمایی بر روی موش های نر صحرایی چقدر می باشد؟

1-4اهداف پژوهش

1-4-1هدف کلی پژوهش

هدف کلی این پژوهش تأثیر یک دوره تمرینات استقامتی 8 هفته ای بر غلظت های  6-IL ، انسولین ، ATP ،گلوکز ونیم رخ لیپید پلاسمایی در موش های نر صحرایی می باشد.

1-4-2اهداف جزئی (اختصاصی)

تعیین تغییرات مقادیر اینترلوکین6 پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین پس از 8 هفته تمرین استقامتی
تعیین تغییرات مقادیر انسولین پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین پس از 8 هفته تمرین استقامتی
تعیین تغییرات مقادیر ATP پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین پس از 8 هفته تمرین استقامتی .
تعیین تغییرات مقادیرغلظت گلوکز پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین پس از 8 هفته تمرین استقامتی .
5.تعیین تغییرات مقادیر چربی پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین پس از 8 هفته تمرین استقامتی .

1-5فرضیه ها

فرضیه اول :بین  تغییرات مقادیر اینترلوکین6 پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین تفاوت معنی داری وجود دارد .

فرضیه دوم : بین تغییرات مقادیر انسولین پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین تفاوت معناداری وجود دارد .

فرضیه سوم : بین تغییرات مقادیر ATP پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین تفاوت معناداری وجود دارد .

فرضیه چهارم :بین تغییرات مقادیر گلوکز پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین تفاوت معناداری وجود دارد .

فرضیه پنجم : بین تغییرات مقادیر چربی پلاسمایی موش های صحرایی نر تمرین کرده و بدون تمرین تفاوت معناداری وجود دارد .

1-6محدودیت های پژوهش

– هرچند در پژوهش حاضر عواملی از قبیل چرخه ی روشنایی و خاموشی، تغذیه، صدا، دما، رطوبت و سرعت ومدت برنامه تمرینی کنترل شد، اما این پژوهش با محدودیت هایی نیز مواجه بود که برخی از آنها عبارتند از:

الف) عدم کنترل تاثیر احتمالی شوک دستگاه بر استرس در آزمودنی های تمرینی اگرچه بافت برداری به دنبال حداقل 24 ساعت پس از آخرین جلسه تمرینی اجرا شد.

ب)عدم کنترل تاثیر احتمالی ماده ی بی هوشی کتامین و زایلازین بر شاخص های استرس اکسایشی.

1-7تعاریف واژه ها و اصطلاحات کاربردی

اینترلوکین 6 :

سیتوکینی است که اثر پیش و ضد التهابی از خود نشان می دهد. منظور این پژوهش از اینترلوکین 6 مقادیری است که بعد از تمرینات از نمونه گیری خونی بدست می آید(14).

انسولین :

هورمونی است که از جزایرلانگرهانس لوزالمعده با افزایش قند خون ترشح می شود و در این پژوهش بعد از تمرینات استقامتی مقدار آن توسط نمونه گیری خونی تعیین می شود(17).

گلوکز :

از گروه قندهای ساده می باشد و منظور  محقق از گلوکز در این پژوهش مقدار  این فاکتور که  بعد از نمونه گیری  خونی از  موش ها گرفته می شود می باشد(17).

ATP :

تربیت بدنی و علوم ورزشی بستگی دارد.

حرکات اصلاحی هم به عنوان یکی از حیطه های مهم علم تربیت بدنی، دانشی کاربردی در سطح جامعه و به ویژه در مدارس می­باشد که مشتمل بر هدفهای عمده شناسایی، آموزش، پیشگیری، بهبود و اصلاح ناهنجاری های بدن و عادات حرکتی افراد است (علیزاده،قراخانلو،دانشمندی،17،18،1378).

ازآنجایی که معمولاً ناهنجاری های اندام ها در سنین قبل از بلوغ شکل می­گیرند، یعنی در حدود سنین 5 الی 12سالگی که اولین و دومین دورۀ تغییر شکل بدن است و درد زیادی هم ایجاد نمی­کند از این رو غالباً به آن ها در مرحلۀ ابتدایی توجهی نمی­شود­(برقی مقدم،1374). این بی­توجهی باعث ایجاد ناراحتیهاوناهنجاریهای شدید اسکلتی وعضلانی درآینده می­شود.باتوجه به شیوع انواع ناهنجاریهای اسکلتی دراندام های فوقانی وستون      مهره ها در بین دانش­آموزان وعوارض متعددی که این بدشکلیها در وضعیت سلامت عمومی بدن ایجاد می­کنند و با توجه به این که دسته های از این ناهنجاریها عملکردی و وضعیتی بوده و قابل اصلاح می­باشند، لذا مطالعه،  بررسی و ارائه حرکات اصلاحی جهت بهبود ضروری به نظرمی­رسد­(سخنگویی،121،1379). ستون فقرات درهرانسانی ازمهمترین اجزاءساختار اسکلتی می باشد.که جوان بودن هرکس منوط به جوان بودن ستون فقرات است. مفصل زانو بزرگترین مفصل آدمی است که حدواسط اندام تحتانی می باشد.برای جهت گیری مناسب، دویدن وقرارگیری مطلوب پانسبت به ناهمواریهای زمین الزامی است .هرگونه تغییروانحراف ستون فقرات واندام تحتانی ازوضعیت طبیعی ،باعث اختلال درعملکردبدن می شود باتوجه به اهمیت مواردمشروحه تحقیق حاضربه دنبال ناهنجاریهای تنه و اندام تحتانی دراین افراد وهمچنین اثرات آنها بر عملکرد هوازی افراد وتاثیریک دوره حرکات اصلاحی بر آنها می باشد.

ازجمله این ناهنجاریها و عوارض شایع در دوران نوجوانی، عارضۀ کیفوز یا همان پشت گرد است کیفوز عبارت است از افزایش بیش از حد طبیعی تحدب مهره های پشتی که این حالت موجب افتادگی تنه به سمت جلو شده ، عضلات قسمت قدامی قفسه سینه شروع به کوتاه شدن کرده و عضلات پشت هم تحت کشش قرار گرفته و ضعیف می­شوند. عارضۀ کیفوز یا همان پشت گرد روی دامنۀ حرکتی مفاصل ستون مهره ها تأثیر     می­گذارد. به عبارت دیگر موجب کاهش دامنۀ حرکتی مفاصل ستون مهره ها گردیده و باتوجه به وضعیت های ایجادشده در قفسه سینه وتغییر در کمپلکس شانه عوارضی همچون خستگی زودرس،کاهش اتساع قفسه سینه       

و در نتیجه کاهش حجم ریوی، فشار در قسمت قدام مهره ها و در نتیجه آرتروز زودرس، کاهش          انعطاف­پذیری، عارضه سر به جلو و احتمال سردرد و سرگیجه و رخوت و سستی را به دنبال دارد­(بهبودی،1374).

لذا به نظر می­رسد عارضه کیفوز یا پشت­گرد با توجه به عوارضی که به دنبال دارد می­تواند روی فاکتورهای آمادگی جسمانی و آمادگی حرکتی دانش­آموزان تأثیر بگذارد به عبارتی دیگر این عارضه با توجه به تغییراتی که در قفسه سینه و عملکرد آن ایجاد می­نماید و موجب کاهش انعطاف­پذیری و کاهش اتساع قفسه سینه وحجم ریوی می­گردد می­تواند استقامت قلبی وعروقی وچابکی دانش­آموزان را کاهش دهد(غفارپور،1381). در اکثر تحقیقاتی که توسط محققان این رشته بر روی افرادباناهنجاریهای اسکلتی انجام شده است، ارائه حرکات اصلاحی در بهبودوضعیت دانش­آموزان مؤثر بوده است.

1-2 هدفهای تحقیق

1-2-1 هدف کلی

هدف کلی تحقیق حاضر بررسی تأثیر یک دوره تمرینات اصلاحی بر ناهنجاریهای اسکلتی وعملکرد هوازی دانش آموزان پسرمقطع متوسطه شهرستان تکاب می­باشد.

2-2-1 اهداف اختصاصی

الف- تعیین وضعیت جسمانی ومیزان شیوع تغییر شکلهای وضعیت ستون فقرات در اسکولیوز،کیفوز ،لوردوزوسربه جلودردانش آموزان مقطع متوسطه شهر تکاب

ب-تعیین وضعیت جسمانی ومیزان شیوع تغییر شکلها در اندام تحتانی ،زانو ضربدری ، پای پرانتزی وکف پای صاف دردانش آموزان مقطع متوسطه شهر تکاب

ج-تعیین میزان شیوع ناهنجاریهای اندام تحتانی وستون فقرات در دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تکاب

د-تعیین ارتباط ناهنجاریهای تنه واندام تحتانی باعملکرد هوازی دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تکاب

1- 3 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزش انتخاب آن

بررسیها و تحقیقات، نشان دهندۀ وجود تغییر شکل های بدنی در بین دانش­آموزان است. این تغییر شکل ها که معمولاً شدید هم نمی­باشد با اجرای یک سری حرکات اصلاحی ساده قابل اصلاح خواهد بود(غفارپور1381). نظر به اینکه دانش آموزان سرمایه های کشور هستندهر گونه انحراف جسمی یا ضعفی در اندامهای آنان بروضع جسمانی ،روانی،ودر نتیجه رفتار آنان اثرات سوءخواهد گذاشت. بنابراین اطلاع از وضعیت جسمانی آنان وارائه فعالیتها وحرکات مناسب جهت رفع اینگونه انحرافات دراین سنین حساس رشد ازاهمیت ویژه ای برخورداراست.سلامتی روحی وجسمی می تواندمتاثر ازفعالیتهای حرکتی وورزشی باشد.در تربیت بدنی حرکت به عنوان ابزاری برای تشخیص ،پیشگیری واصلاح نسبی ناهنجاریهای وضعیتی همواره موردتوجه بوده وحرکات اصلاحی یکی از جنبه های تربیت بدنی می باشد که هدف آن پیشگیری،اصلاح تغییر شکلها ،تقویت جنبه های روحی وروانی ورفع نارسایی هایی است که دراثر کمبودفعالیت های جسمانی، استفاده از پوشاک ،وسایل غیر استانداردوعادات غلط نگهداری بدن بوجود می آید.باتوجه به تحقیقات صورت گرفته درکشورمان ناهنجاریهای ستون فقرات دربین دانش آموزان مدارس ،نتایج نگران کننده ای را نشان                 می دهد. نقش ناهنجاریها درعملکرد هوازی کمترموردتوجه قرارگرفته است.با توجه به ناهنجاریها وتاثیرآنها روی قفسه سینه ویا ناهنجاریهای تحتانی وتاثیر غیر مستقیم آنها روی ساختار بدنی به نظر می رسد که عملکرد هوازی دستخوش تغییر قرار بگیردومطالعات چندی به این موضوع اشاره داشته اند.لذا در این تحقیق سعی بر آن است که عملکرد هوازی افراد با ناهنجاری ستون فقرات واندامهای تحتانی مورد سنجش قرارگرفته ویک دوره حرکات تخصصی اصلاحی اعمال شود ودوباره عملکرد هوازی یعنی مقدار حداکثر اکسیژن مصرفی تست شود. چرخه تمرین تربیت بدنی متشکل از مجموعه ای از فعالیتهای آمادگی جسمانی است که بر استقامت  قلبی -تنفسی ،قدرت عضلات ، انعطاف پذیری و هماهنگی از طریق اجرای حرکات موزون بدن تأکید میکند. به منظور بهره برداری می توان با تأکید بر تمرینات هوازی، قدرت عضلانی و فنون استقامت و انعطاف پذیری

بیشتر،سطوح ترکیب بدنی اصلاح شده ، کاهش خطرات پوکی استخوان، چاقی ، تنشهای احساسی وروانی، انواع سرطانها، آنها را برای دانش آموزان و سایر افراد جامعه تشریح نمایند که این چرخه با هدف تقویت رابطه بین بهبود وضعیت آمادگی جسمانی فرد و سطح تندرستی او طراحی می شود . هدف از این آموزشها شناسائی سریع افراد مبتلا هستند که دوران رشد اسکلتی را طی می کنند و عمدتا” به درجات خفیفی از عارضه مبتلا هستند که عدم اصلاح و پیشگیری آن می تواند در آینده مشکلات جدی تری را برایشان به همراه داشته و آنان را ناچار به مراجعه به پزشک متخصص درمانی جدی تری چون فیزیوتراپی ، وسایل کمکی و گاه جراحی کند . رفع ناهنجاریها از طریق اجرای حرکات اصلاحی عموما” ارزان قیمت، ساده، بی خطر و علمی است و با توجه به هدفی که دنبال می کند از کارآیی قابل قبولی به لحاظ بهداشتی و اجتماعی و اقتصادی برخوردار هستند . همچنین به دلیل گسترش ورزش حرفه ای و آماده سازی های طاقت فرسای ورزشکاران در طول تمرینها و مسابقات ، تغییرات نامطلوب قامت در ورزشکاران هر رشته و سپس ارائه حرکات جبرانی و اصلاحی برای پیشگیری و رفع آنها ، اکنون در مرکز توجه حرکات اصلاحی و درمانی قرار دارد. پس در یک نتیجه گیری کلی موضوع مورد مطالعه حرکات اصلاحی و درمانی ، تعادل ساختار فیزیکی بدن یا همان وضعیت بدنی است.

در بهداشت بدن، توجه به علل و عواملی که موجب ناهنجاری های بدنی می­گردد از اولویت خاصی برخوردار است. تعدادی از این ناهنجاریها علل مادرزادی و ژنتیکی دارند و برخی نیر تحت تاثیر عوامل محیطی ایجاد و شدت می­یابند و تعدادی از این ناهنجاریها از طریق حرکات اصلاحی قابل درمان بوده و بعضی نیز با این روش به حالت طبیعی برنخواهند گشت. دسته های از صدمات و بیماری ها منجر به نقص یا قطع کامل عضو می­شوند، هم چنین مشاغلی که ایجاب می­کنند شخص حالات مشخصی را برای ساعات متوالی حفظ کند، یا یک دسته از عضلات و یا فقط یک طرف از بدن اوفعال باشد، تقلید از حرکات اشخاص و یا الگوهای اجتماعی و عادات نامناسب نیز می­تواند موجب ناهنجاریهایی نظیر تغییردرستون مهره ها، شانه ها یا بخشهای دیگر بدن شود.از این رو، آشنایی با حرکات اصلاحی، برای معلمان ورزش و متخصصان تربیت بدنی که به طور مستقیم با دانش­آموزان در ارتباط هستند ضروری به نظر می­رسد.

پژوهش حاضردر نظر دارد تا دانش آموزان دارای ناهنجاریهای اسکلتی را شناسایی کرده و ضمن طراحی و اجرای حرکات اصلاحی مناسب برای این افراد، در جهت کاهش و اصلاح این ناهنجاری ها اقدام نماید. در این فرایند علل بروز این ناهنجاری ها شناسایی شده و دانش آموزان نسبت به علت و عادت های رفتاری نامناسب در بروز و تشدید این ناهنجاری ها آگاه می- شوند.وضعیت نامطلوب بدنی موجب عدم کارایی بدن و عدم تناسب عمل ارگان های بدن می­شود. بی­شک ستون مهره ها می­تواند به عنوان با اهمیت­ترین جزء از بالا تنه نقش بسزایی در ایجاد وضعیت مطلوب داشته باشد. ستون مهره ها علاوه بر حمایت از نخاع و حفاظت از آن از نظر حرکت و حفظ و نگهداری چارچوب بدن نقش اساسی را ایفا می­نمایند(غفارپور،1381).

تکامل شکل و عملکرد ستون مهره ها در انسان قبل و بعد از تولد دارای روند متنوع و پیچیده­ای است. این روند می­تواند تحت تاثیر عوامل اثرگذار مختلف، دستخوش تغییرات نامطلوبی گردد. آنچه مسلم است این است که اگر پایه و اساس چارچوب بدنی هر فردی در سنین کودکی شکل و فرم صحیح و طبیعی نیابد، نهایتاً در مراحل بعدی زندگی، این گونه افراد مبتلا به مشکلات متعددی از جمله، انواع ناهنجاری های اسکلتی خواهند شد. به عبارتی دیگر با پیشگیری و اصلاح ناهنجاریها در اولین فرصت، ما می­توانیم در آیندۀ جلوی اختلالات ثانویه ناشی از ناهنجاریها را بگیریم، به خاطر این که این ناهنجاریها علاوه بر سلب سلامتی جسمی، بهداشت روحی و روانی دانش­آموزان را هم مختل می­سازند(مهدوی،1389).

علاوه بر اینها، تحقیق حاضر نه تنها می­خواهد ناهنجاری بوجود آمده و شدت آن را در دانش­آموزان مشخص نماید، بلکه بدنبال ارائه حرکات اصلاحی مناسب برای این گروه، و در نهایت بررسی تاثیر این حرکات بر فاکتورهای  مربوط به آمادگی جسمانی و تندرستی وسنجش عملکرد هوازی است تا نشان دهد که این مورد هم می­تواند درسلامت روحی و روانی دانش­آموزان مؤثر واقع گردد. عارضه های بوجود آمده دربالا تنه بویژه درقفسه سینه به دلیل اهمیت آن در ایجاد درد،رایج بودن شیوع وکاهش بازدهی عملکرد انسان همواره مورد توجه محققان بوده است.

مطالعه ناهنجاریهای فوق در میان نوجوانان و جوانان در حال رشد، از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته دانش­آموزان توسط معلمان تربیت بدنی و بهداشت مدارس معاینه و      طبقه­بندی شده و در صورت وجود کوچکترین انحراف در ستون مهره ها، به درمانگاه های ارتوپدی معرفی شوند. به این وسیله هرگونه ناهنجاری در مراحل اولیه تشخیص داده شده و تحت درمان قرار گیرد. متأسفانه در ایران این روش پیشگیری با توجه به مخارج اندک آن هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده و علی رغم مطالعات پراکنده در این زمینه کمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است.

لذا تحقیق حاضر در نظر دارد با توجه به اهمیت حرکات اصلاحی و نقش درمانی ورزش در شناسائی، پیشگیری و کاهش ناهنجاری های وضعیتی، به خصوص در میان دانش­آموزان، ابتدا به توصیف کنونی جامعه مورد مطالعه از نظر ابتلا به ناهنجاریهای اسکلتی پرداخته و سپس اثر یک دوره تمرینات اصلاحی ویژه را بر تغییرات حاصله و در نهایت بر توان هوازی آزمودنی ها بررسی کند. محقق امیدوار است که از این طریق بتواند بر توانمندی های دانش تربیت­بدنی در امور درمانی و بهداشتی جامعه تاکید ورزیده و سودمندی برنامه تمرینی مورد نظر را به اثبات برساند.

1-4سئوالات و فرضیه های تحقیق

سئوالات تحقیق:

1)آیا ارتباطی بین ناهنجاریهای اسکلتی با عملکرد هوازی دانش آموزان وجود دارد یا نه؟

2)آیا تمرینات اصلاحی می­تواند هم زمان با اصلاح عارضه های به وجود آمده ازجمله کف پای صاف ،پای پرانتزی،پای ضربدری لوردوز،کیفوز،اسکولیوز،سربه 

هدف از این پژوهش یافتن تأثیر هشت هفته تمرینات منتخب ورزشی و مصرف چای سبز بر کاهش چربی زیر پوستی و نیمرخ لیپیدی‌ در‌ دانشجویان چاق غیرفعال بود. بدین منظور‌27 دانشجو دارای اضافه وزن ‌‌پسر با میانگین سنی 24 تا 19، قد (12±177Cm)‌ و‌ وزن‌ (50/19±50/103Kg)‌ انتخاب ‌و ‌سطح‌چربی زیر‌پوستی و میزان چربی خون آنان و ‌قبل‌ و بعد آزمون‌ اندازه­گیری و به صورت تصادفی به 3 گروه که گروه اول فقط مصرف کننده چای سبز گروه دوم که  تمرینات منتخب انجام میدادن و گروه سوم که همزمان چای سبز ورزش منتخب انجام میدادن تقسیم و پس از هشت هفته اقدام به جمع آوری داده ها کرده و سپس از آزمون آماری کلمو گروف -اسمیر نوف، به منظور بررسی نرمال بودن و برای مقایسه اختلاف درون‌گروهی از آزمونTوابسته و برای مقایسه بین گروه‌ها از تحلیل واریانس استفاده شده بعد از تجزیه و تحلیل در قبل و بعد سطح چربی‌زیر پوستی در سطح معنا داری تاثیر هشت هفته مصرف چای سبز و انجام ورزش منتخب و همزمانی ورزش و مصرف چای سبز در هر3 گروه با 95٪ اطمینان باعث کاهش چشمگیر چربی زیر پوستی گردید.و در سنجش شاخص های کاهش چربی خون در سطح معنا داری تاثیر تاثیر هشت هفته مصرف چای سبز و انجام ورزش منتخب و همزمانی ورزش و مصرف چای سبز در هر سه گروه بررسی که شاهد کاهش چشمگیر چربی خون در گروه سوم و اثر بسیار ضعیف در گروه دوم و عدم تاثیر در گروه اول بودیم.

واژگان کلیدی: چربی زیر پوستی ، چای سبز، نیم رخ لیپیدی

   1-1)مقدمه

در سال‌های اخیر کم تحرکی، چاقی و سندرم متابولیک، از درجات خفیف تا شدید در جوامع در حال رشد رو به افزایش است، به طوری که در ایران آمار منتشره حاکی از افزایش 70 درصد اضافه وزن در بین جوانان گزارش شده است(عزیزی و صالحی، 2003).

بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان با مشکلات وزنی مواجه اند که دست کم 300 میلیون نفر از آنها چاق­اند (1996بیرگس) مشکلات وزنی در کشورهای در حال توسعه به موضوعی پیچیده تبدیل شده است که ابعادی اجتماعی و روان شناختی را دربر می‌گیرد که در واقع تمامی گروه‌های سنی و طبقات اجتماعی – اقتصادی را متأثر می‌سازد. افزایش مصرف غذاهای پرانرژی با مقادیر زیاد قند و چربی اشباع که فاقد مواد مغذی کافی‌اند، همراه با کاهش فعالیت بدنی، موجب شده که چاقی در بعضی از نواحی آمریکای شمالی، انگلستان، اروپای غربی، خاورمیانه، جزایر اقیانوس آرام، استرالیا و چین از سال 1980 به بعد تا 3 برابر افزایش یابد (عزیزی و همکاران، 1377).

همه گیری مشکلات وزنی به کشورهای صنعتی منحصر نیست، این مشکلات، در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته اغلب رشدی سریع‌تر داشته است. در کشور ما نیز بر اساس آمار وزارت بهداشت، بیش از 27 درصد از مردان و 40 درصد زنان چاق‌اند[1] واز نظر رتبه بندی در رتبه 10کشور چاق دنیا از نظر تعداد افراد دارای اضافه وزن قرار دارد. مشکلات وزنی عامل خطر اصلی بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله دیابت نوع 2 و بیماری قلبی–عروقی، فشار خون، سکته مغزی و بعضی سرطان‌هاست (مظفری و نبئی، 1381). عوارض آن بر سلامت، دامنه‌ای از افزایش خطر مرگ زودرس تا بیماری‌های جدی مزمن را که کیفیت زندگی را کاهش می‌دهند، در بر می‌گیرد. نکته‌ای که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد، افزایش بروز این مشکلات در کودکان است. عوامل متعددی مانند زمینه‌های ارثی، محیطی و زمینه‌های اجتماعی – اقتصادی، ممکن است فقر حرکتی یا پرتحرکی را دامن بزند و طراوت و شادابی جسمانی کودکان را متزلزل کند.

بررسی‌های گوناگون نشان داده‌اند که شیوع اختلال های وزنی و دیگر عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی – عروقی در بسیاری از جوامع تحت تأثیر عوامل اجتماعی _ اقتصادی است (مالینا و بوچارد، 1381). پژوهش‌های انجام شده در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، نشان داده‌اند، که در همه گروه‌های سنی شیوع اضافه وزن در مردان و چاقی در زنان شایع است. همچنین ارتباط شیوع چاقی با وضعیت اجتماعی – اقتصادی در قشر مسن دیده نشده است، درحالی که این ارتباط در بین جوانان دیده می‌شود. لیسا و دیگران[2]،(2008) . با توجه به مطالب به خوبی می‌توان نقش ورزش و فعالیت های بدنی را بر سلامت جسمی و به ویژه چربی خون پی برد.

در کنار موارد متعدد تأثیر گذار بر سلامتی و از میان مواد غذایی متعدد می‌توان چای سبز را نام برد، امروزه با تبلیغات وسیعی که درباره خواص درمانی چای سبز در کاهش وزن در جامعه، رسانه‌ها و اینترنت وجود دارد، از خاصیت های چای سبز خاصیت آرامش بخشی آن است که به پیشگیری از پرخوری‌های عصبی که منجر به اضافه وزن و در نهایت چاقی می‌شود، کمک می‌کند. مصرف چای سبز با کاهش سطح کلسترول خون در ارتباط بوده و همچنین احتمال بروز بیماری‌های ناشی از کرونر قلبی به دلیل تأثیری که بر روی کاهش میزان کلسترول خون دارد مؤثر است از اینرو تا حدی خطر بروز بیماریهای قلبی را نیز کاهش می‌دهد.

1-2)تشریح موضوع و بیان مساله:

از آنجایی که چند دهه اخیر چاقی و تجمع چربی در بدن، به صورت یک مشکل جدی مطرح شده و این موضوع به عنوان یکی از موارد مهم طب پیشگیری مورد توجه قرار گرفته است (مرکز تحقیقات قلب و عروق، 1373). آمارهای مربوط به چاقی، خبر از بحران می‏دهند؛ چون در طی دهه قبل، متوسط جرم بزرگسالان تقریباً 6/4 کیلوگرم اضافه شده است. این بحران به‏ویژه به دلیل در آمیختگی چاقی و شماری از بیماری‏های جسمانی است که توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است. طبق آمار منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی 2/1 میلیارد نفر بین سنین 18 تا 76 سال از چاقی رنج می‏برند [3]. تجمع چربی در سراسر بدن یکسان نیست. توزیع آن‏ (چربی) در بین زنان و مردان و سنین مختلف تفاوت دارد (هیم و دیگران[4]، 2000).

علاوه بر این ، چاقی می‌تواند عامل خطر مستقلی برای تری گلیسیرید خون بالا و سطوح کلسترول لیپیدی باغلضت بالا[5]، پایین باشد(کیم و دیگران[6]، 2010). در ایران تنها مطالعات اندکی در ارتباط با تعیین نیم‌رخ چربی و شیوع اختلال لیپیدهای خون صورت گرفته است، بطوریکه نتایج آن‌ها بیانگر اختلال در نیم‌رخ لیپیدی و شیوع بالای آن در جامعه دارد (فشاراکینیا و دیگران[7]،2008).

تمرین مقاومتی به طور مطلوب غلظت‌های لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL-C) را کاهش و لیپوپروتئین با چگالی بالا- کلسترول(HDL-C) را افزایش می‌دهد(گلبرگ، 1994؛ جوزف و دیگران، 1999[8]). به هرحال نتایج متضادی هم در این زمینه وجود دارد. (کوکینوس ودیگران، 1991؛لمورا، 2000[9]). تفاوت‌های روان‌شناختی موجود از جمله روش‌های تمرینی، ویژگی‌های آزمودنی، کنترل تغذیه و زمان نمونه‌گیری خون پس از فعالیت، ممکن است عامل تغییر پذیری در تمرینات باشد (ووتن، 2008؛ هرناندز، 2009 [10]). تردیدی وجود ندارد که یکی از دلایل افزایش بافت چربی در بدن، عدم فعالیت حرکتی و افزایش بافت چربی (چاقی) با بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی به ویژه تنگ شدن عروق کرونر، پرفشار خونی، بیماری دیابت، برخی از انواع سرطان‌ها، مشکلات کبدی و … ارتباط دارد (کرباسیان، 1379).

محققان به این موضوع اشاره کرده‌اند که فعالیت‌های ورزشی طولانی مدت با کاهش چربی زیر پوستی رابطه مستقیمی دارند (ویلمور، و همکاران ترجمه معینی، 1378).

جای تعجب نیست که برخی نیز اظهار کرده‏اند با تمرینات ورزشی می‏توان امیدوار بود که میزان‏ وزن بدن، چربی زیر پوستی، دور اندام و لیپید های سرم کاهش یابد(ویلمورو همکاران، ترجمه معینی، 1378).استدلال آنان مبتنی بر این واقعیت علمی است که اگر به کالری دریافتی شخص اضافه نشود و هم‌زمان میزان انرژی‏ مصرفی فرد نیز افزایش یابد، منجر به کاهش میزان چربی بدن و چربی زیر پوست خواهد شد (همان).

از طرفی، تحقیقات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که مصرف چای سبز در ارتباط مستقیم با کاهش چربی در خون و بافت­های بدن می­باشد. این مکانیسم بر اساس نتایج مطالعات حیوانی به دست آمده است(ماتسودا، 1986؛ یانگ، 1997[11]) چای سبز حاوی تعدادی ترکیب پلی فنولی تحت عنوان کتکین[12] است(کاکودا، 2002[13]) بررسی‌ها نشان داده است که کتکین­ها آثار نوروپرتکتیو خود را از طریق مهار رادیکال­های آزاد، کاهش پراکسیداسیون چربی، کاهش آپاپتوز و نیز آثار ضد التهابی اعمال می­کنند(سوزرلند[14]،2006). چای تأثیری بر میزان اشتها و در نتیجه دریافت غذا و انرژی نداشته است؛ بنابراین کاهش چربی‌های محوطه بطنی و همچنین کاهش وزن را شاید بتوان از یک سو مرتبط با افزایش مصرف انرژی به واسطه بتا- اکسیداسیون و تولید حرارت دانست و از سوی دیگر به مهار جذب انرژی مواد هضم شده متعاقب مصرف چای ارتباط داد(قربان‌زاده و همکاران، 1390). در این رابطه دوولوو همکاران 1999 گزارش کردند که تجویز عصاره چای سبز به طور قابل ملاحظه‌ای باعث افزایش انرژی و اکسیداسیون چربی در مردان جوان می­شود( دالوت و دیگران، 2000[15]).

با توجه به مطالب بیان شده؛ این تحقیق در پی پاسخ‌یابی به این مساله است که اثرات هم‌زمان مصرف چای سبز و ترکیبی از تمرینات بدنی و اثر هرکدام از آن‌ها به تنهایی را در نیمرخ لیپیدی و  چربی زیر پوستی در بین مردان جوان چاق چه تأثیری داشته و هدف.

بررسی تأثیر هشت هفته فعالیت‏های منتخب بر نیمرخ لیپیدی و کاهش چربی زیر پوستی دانشجویان چاق ایلام، واینکه تأثیر مصرف چای سبز و تمرینات ترکیبی مذکور به تنهایی چگونه است؟

   1-3)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

بی‌گمان، تغییرات عمیق در سبک زندگی افراد در سراسر دنیا، ناشی از روند شتابان تکنولوژیکی سبب گردیده که نه تنها ماهیت مشاغل و کارها به سمت فعالیت‌های الکترونیکی و ماشینی سوق داده شود و از تحرکات فیزیکی افراد کاسته شود، بلکه روند شتابان رشد جمعیت و استفاده از دستکاری های ژنتیکی به منظور رشد انبوه و تولید سریع محصولات دامی وکشاورزی از یک منظر و رهیافت افراد در استفاده از مواد غذایی آماده و دارای حجم کالری و چربی بسیار بالا موجب شده است که به طور مرتب، ما شاهد افزایش تعداد افراد چاق و نیز بیماری‌ها و امراض ناشی از نوع مصرف مواد غذایی، کاهش تحرک باشیم.

کاهش تحرک و مصرف غذاهای پرچرب از تهدید های محتمل دنیای امروز می‌باشد و با این علم، رهیافت های علمی به سمت بررسی و ارزیابی خواص آندسته از مواد غذایی که میتواند با مصرف شدن ،تا حدودی سبب کاهش تهدیدهای سلامتی ناشی از مصرف چربی ها را موجب گردیده و سبب دیفورمیشن و یا کافت چربی های غیر ضروری بدن گردد، بیش از گذشته مورد توجه بوده است.[16]

یکی از این مواد غذایی اعجاز آور، مصرف چای سبز به صورت نوشیدنی دم کرده بوده و بر اساس تحقیقات لویس [17]2009، سبب شده در یک دوره مشخص 2 ماهه ، تا 37% از حجم چربی‌های اطراف ناحیه شکم و ران افراد مورد مطالعه را کاهش دهد. والبته از موارد قابل بررسی فعالیتهای ورزشی از جهت طراحی با توجه به جدید بودن نمیتوان  تا مشخص شدن نتیجه اظهار نظر کرد.

توزیع چربی در بدن اهمیت ویژه‌ای دارد، وجود چربی اضافی در ناحیه شکم یا بالا تنه که با عنوان چاقی شکمی شناخته می‌شود، یک پیش آگهی مستقل برای عوامل خطرساز قلبی-عروقی و پیامدهای آن است. افزایش چربی احشایی به مراتب خطرناک‌تر از تجمع چربی در سایر نقاط بدن است و خطر مرگ زودرس و بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا، هیپرلیپیدمی، دیابت، حمله قلبی، و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.

همچنین تحقیقاتی که به بررسی تأثیر چای سبز بر بدن داشته نشان از تأثیر این ماده غذایی بر سطح کلسترول خون بوده، شین شین ژنگ[18] و همکارانش از دانشکده پزشکی پکینگ در پکن ، مصرف چای سبز را بر میزان کلسترول خون مؤثر دانسته و همچنین معتقدند این ماده سطح کلسترول بد را نیز کاهش می‌دهد.

این تحقیقات بر دو گروه تحت آزمایش صورت گرفت که تنها اعضای یکی از آنها چای سبز مصرف کرده بودند. طبق نتیجه، مصرف چای سبز از سه هفته تا سه ماه ،‌ سطح کلسترول خون این افراد را تا ۷.۲ میلی‌گرم در هر یک دهم لیتر کاهش داد.

همچنین سطح کلسترول بد خون این افراد به میزان ۲.۲ میلی گرم در یک دهم لیتر کاهش یافت. به گفته پژوهشگران، کاهش سطح کلسترول خون احتمالا ناشی از تأثیر ماده‌ای شیمیایی به نام “کاتچین” است که جذب کلسترول را در دستگاه گوارشی کاهش می‌دهد.

طبق این تحقیقات مصرف چای سبز با کاهش سطح کلسترول خون، خطر بروز بیماری‌های قلبی را نیز کاهش  می‌دهد.

با توجه به مطالب ذکر شده این تحقیق هم به لحاظ علمی و هم کاربردی ضروری می‌باشد.