تجارت الکترونیک

 

برای تجارت الکترونیک به عنوان یکی از پدیده های بزرگ قرن ۲۱ تعاریف مختلفی ارائه شده است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 

 

– هدایت ارتباطات کاری و معاملات بر روی شبکه ها از طریق رایانه؛

 

-خرید و فروش کالاها و خدمات و انتقال سرمایه ها از طریق ارتباطات دیجیتالی؛

 

– کاربرد وسایل الکترونیک برای تبلیغ ، فروش ، توزیع و پشتیبانی محصولات

 

اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۷ آن را به شکل زیر تعریف کرد:

 

تجارت الکترونیک بر پردازش و انتقال الکترونیک داده ها شامل متن، صدا و تصویر مبتنی است. تجارت الکترونیک فعالیت های گوناگونی از قبیل مبادله الکترونیک کالاها و خدمات و تحویل فوری مطالب دیجیتالی و انتقال الکترونیک را در‌بر دارند.

 

تجارت الکترونیک که تا چندی قبل به تعداد معینی از شرکتها محدود می شد در حال ورود به عصر جدیدی است که در آن تعداد زیادی مصرف کننده در شبکه حضور دارند. به علاوه محتوای آن از حیطه مبادله داده‌های مربوط به سفارش دادن یا قبول سفارش فراتر رفته و فعالیتهای عمده‌ تجاری از قبیل تبلیغات، آگهی، مذاکرات، قراردادها و تسویه حساب ها را نیز در برگرفته است.

 

 

از مجموعه تعاریف ارائه شده فوق می توان نتیجه گرفت که زمینه های کاربرد تجارت الکترونیک بسیار گسترده‌تر از مبادله کالا و خدمات و وجوه است و در تعریف آن و تعیین سیاستهای مورد نظر باید علاوه بر کاربرد های بالفعل به کاربردهای بالقوه آن نیز توجه داشت .

 

– برای تجارت الکترونیک مزایا و ویژگی های زیادی ذکر شده است که در یک دسته بندی کلی می‌توان آنها را به شرح ذیل تقسیم کرد.

 

* جهانی شدن تجارت ؛

 

* حذف محدودیتهای زمانی و مکانی؛

 

* کاهش قیمت منابع جهت خرید؛

 

* افزایش درصد فروش؛

 

* دسترسی آسان به اطلاعات لازم؛

 

* کاهش چشمگیر هزینه های معاملاتی؛

 

* کاهش هزینه های زمانی معاملات.

 

محتوای تجارت الکترونیک دیگر به سفارش دادن و سفارش گرفتن محدود نمی شود بلکه فعالیتهای عمده تجاری ازقبیل تبلیغات، آگهی، مذاکرات، قراردادها و تسویه حسابها را نیز دربرگرفته است(سید جوادین و سقطچی ،۱۳۸۵).

 

۲-۱۲٫مزایای بانکداری الکترونیک

 

مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دوجنبه مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد.

 

۱٫از دید مشتریان می‌توان به صرفه‌جویی در هزینه ها، صرفه جویی در زمان و دسترسی به کانالهای متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد.

 

۲٫از دید موسسات مالی می‌توان به ویژگیهایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانکها در ارائه نوآوری، حفظ مشتریان علی‌رغم تغییرات مکانی بانکها، ایجاد فرصت برای جست‌جوی مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد. بر اساس تحقیقات مؤسسه دیتا مونیتور[۱]  مهمترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارتند از: تمرکز بر کانال های توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای تجارت الکترونیک. البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه های کوتاه‌مدت، میان مدت و بلندمدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتری از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه‌مدت (کمتر از یکسال)هستند( فیضی و صادقی ،۱۳۸۴).

 

پیش از این مشتریان برای انجام امور بانکی می‏بایست به یکی از شعب بانک‏ها مراجعه می‏کردند و بعضا مدت زیادی را برای‏ دریافت خدمات بانی در انتظار بمانند.در مقابل کارکنان بانک نیز با تعداد زیادی مشتری در روز سر و کار خواند اشت که حجم زیاد کار و لزوم پاسخ‏گویی سریع به تقاضای مشتریان،به تدریج‏ خستگی فکری و روحی کارکنان را فراهم آورده که به نارضایتی‏ شغلی آنها می‏انجامد.از طرفی دقت و کارایی آنها کاهش می‏یابد. شواهد حاکی از آن است که ۸۵ در صد مراجعا حاضر افراد به‏ بانک‏ها برای پرداخت قبوض و انتقال وجه می‏باشد.در حالی که‏ اگر مشتری بتواند از خانه یا محل کار با تلفن و یا اینترنت عملیات‏ نقل و انتقال پول را انجام دهد تنها عده‏ای که نیازمند ویژه بانک‏ هستند به شعبات مراجعه خواهند کرد. این امر باعث کاهش حجم‏ کار کارمند و آزاد شدن نیروی انسانی بیشتر برای نظارت بر فعالیت‏ها بر امور پشتیبانی خواهد شد.

 

امروزه سرعت ارائه خدمات و تولیدات به مشتریان برای‏ شرکت‏ها یک مزیت رقابتی محسوب می‏شود که می‏تواند آنها را از رقبا متمایز کند. اما یکی از موانع برای دستیابی به این مزیت رقابتی‏ انجام امور مالی قراردادهای منعقده و انتقال سریع وجه است. بانکداری الکترونیک با ارائه خدمات بانکی انلاین امکان انتقال‏ وجه از یک حساب به حساب دیگر،حواله جات و… را برای انجام‏ معملات بزرگ مؤسسات بازرگانی فراهم کرده است. همچنین‏ توسعه بانکداری الکترونیک یکی از عوامل پایه‏ای برای رشد سایر صنایع و در نهایت رشد اقتصادی کشورها به حساب می‏آید. از جمله می‏توان به تأثیر بانکداری الکترونیک در صنعت توریسم‏ اشاره کرد. گردشگری و توریسم از جمله صنایعی است که‏ کارشناسان اقتصادی چشم‏انداز روشنی برای آن در آینده پیش‏بینی‏ می‏کنند به طوری که درآمد کشورها از این صنعت در مقایسه با سایر صنایع بیشتری رشد را خواهد داشت.امکان ارائه خدمات‏ مالی مناسب برای گردشگران یکی از عوامل مهم در جذب توریسم‏ می‏باشد. هم اکنون هر توریستی که به ایران می‏آید هیچ نوع کارت‏ یا امکان بانکی در اختیارش نیست لذا مجبور است با خود پول‏ حمل کند در حالی که از حمل پول زیاد در یک کشور خارجی‏ وا همه دارد. به جز موارد فوق می‏توان مزایای زیر را برای بانکداری‏ الکترونیکی برشمرد:

 

۲-۱۲-۱٫افزایش درآمد

 

جذب مشتری،امکان گسترش بازار،تنوع خدمات،افزایش‏ نرخ کار مزدها،کاهش کار دفتری و هزینه‏ های اداره شعب‏ (ساختمان،آب،برق و..)از جمله مواردی است که به افزایش درآمد بانک‏ها می‏انجامد( فکورثقیه،۱۳۸۵)

 

۲-۱۲-۲٫کاهش هزینه

 

بانکداری الکترونیک از هزینه‏ های بانک کاسته و بر کارایی آنها می‏افزاید.به طوری که اگر یک معامله بانکی متعارف یک دلار هزینه داشته باشد،یک معامله بانکی تلفنی ۶/۰ دلار و یک معامله‏ الکترونیکی فقط ۰۲/۰ دلار هزینه بر می‏دارد.بر اساس تحقیقات‏ انجام گرفته،استفاده از بانکداری الکترونیک تا ۱۲۷ برابر نسبت به‏ بانکداری سنتی صرفه‏جویی خواهد داشت( فکورثقیه،۱۳۸۵).

 

۲-۱۲-۳٫دستیابی در هر مکان و هر زمان

 

استفاده از بانکداری الکترونیک امکان دستیابی به خدمات‏ بانکداری را بدون محدودیت زمان و مکان به مشتریان می‏دهد( فکورثقیه،۱۳۸۵)

 

۲-۱۳٫معایب بانکداری الکترونیک

 

با تمامی ویژگی‏هایی که استفاده از بانکداری الکترونیک دارد مانند هر تکنولوژی معایبی برای آن قابل تصور است.برخی از معایت بانکداری الکترونیک عبارتند از:

 

۲-۱۳-۱٫امنیت پایین شبکه

 

در سال‏های اخیر سرمایه‏گذاری‏های مناسبی در زمینه‏ کامپیوترهای شخصی، مودم‏ها و پکیج‏های نرم افزاری انجام شده تا دسترسی افراد به اینترنت و انجام معاملات الکترونیکی هر چه‏ بیشتر فراهم شود. اما تجهیزات نقل و انتقال الکترونیکی و شبکه‏ها می‏تواند توسط دیگران کنترل و ردگیری شود.آیا این وضع مورد قبول همگان است؟موضوعی که در اینجا مطرح است امنیت در شبکه‏ها و تبادل اطلاعات بین مشتری و بانک است.بانک‏ها می‏بایست به بررسی مداوم و ارزیابی خطر دسترسی دیگران به‏ اطلاعات مشتریان بپردازند و شاید آماده باشند تا خسارت افشای‏ اطلاعات شخصی افراد را بپردازند( فکورثقیه،۱۳۸۵).

 

۲-۱۳-۲٫ضرورت آشنایی با فن‏آوری

 

برای استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی لازم است که‏ ا فراد با فن‏آوری اطلاعات و تجهیزات مرتبط با آن آشنایی نسبی‏ داشته باشد. با توجه به همگانی بودن استفاده از خدمات بانکداری‏ الکترونیک شاید آموزش و آشنایی برخی از اقشار جامعه با این‏ فن‏آوری دشوار باشد( فکورثقیه،۱۳۸۵).

 

۲-۱۳-۳٫کاهش روابط اجتماعی

 

رشد سریع بانکداری اینترنتی و ترغیب عموم به استفاده از خدمات آن،بر روابط اجتماعی تأثیر منفی خواهد گذاشت.چرا که‏ امروزه افراد بدون ترک محل کار قادرند از طریق کامپیوتر شخصی، تلفن یا صحفه تلویزیون به انجام معاملات بانکی بپردازند ،اما آیا این‏ امر با طبیعت و فطرت انسانی همخوانی دارد و افراد واقعا می‏خواهند همه روز را در خانه یا محل کار باشند؟شاید عده کمی‏ به دلیل مشغله زیاد کاری فرصت انجام امور روزانه خود را نداشته‏ باشند. برای این گونه افراد بانکداری الکترونیکی راه مناسبی است‏ اما برای دیگر افراد خصوصا بازنشستگان، افراد غیر شاغل و مادران‏ خانه‏دار،حضور در محل بانک و ملاقات با دیگران می‏تواند در کاهش انزوا،یکنواختی و تکرار امور روزمره مؤثر باشد( فکورثقیه،۱۳۸۵).

 

۲-۱۳-۴٫عدم ارائه برخی خدمات

 

اینترنت موقعیت‏های بسیاری برای مشتریان فراهم می‏کند.اما نمی‏تواند کلیه خدماتی که در شعب ارائه می‏شود(از جمله چک‏ مسافرتی و بانکی)در اختیار شما قرار دهد( فکورثقیه،۱۳۸۵).

 

۲-۱۴٫شاخه های بانکداری الکترونیکی

 

از تعاریف قبلی از بانکداری الکترونیکی ما می توانیم نتیجه گیری کنیم که فن آوری بانکداری الکترونیکی شامل انواع مختلفی است از جمله :

 

۲-۱۴-۱٫بانکداری اینترنتی(آنلاین)

 

بانکداری اینترنتی رایج ترین و شایع ترین نوی بانکداری الکترونیکی است. در این نوع، مشتریان می توانند معاملات مالی خود را به وسیله ی یک رایانه شخصی از طریق اینترنت در هر زمان و هر مکان انجام دهند.

 

امروزه با بهره گرفتن از بانکداری اینترنتی می توان خدماتی همچون دسترسی به اطلاعات حساب، مرور بر صورتحساب ها، جابجایی وجوه و درخواست دسته چک، مسدودی حساب و کارت و غیره را انجام داد.

 

این شکل از بانکداری الکترونیکی را می توان در دو روش محبوب دید :

 

در شکل اول دسترسی به حساب های مشتریان و انجام معاملات مالی به آنها از طریق وبسایت های بانک ها داده شده است. در حالی که در شکل های دیگر بانک ها شاخه مجازی در دسترس از اینترنت ها ایجاد می کنند که خدمات بانکداری اینترنتی را معرفی می کنند(سی سی ای ان بی،۲۰۰۲، به نقل از امیدی ،۱۳۹۲).

 

از مزایای استفاده از بانکداری اینترنتی برای بانکها می توان به آزاد شدن از محدودیت های زمانی و مکانی، کاهش هزینه های عملیاتی و اجرایی، آگاهی درباره ی فعالیت های مشتری و ایجاد پتانسیل  برای گسترش دامنه خدمات اشاره نمود (ادگار[۲]، ۲۰۰۷، به نقل از امیدی ،۱۳۹۲).

 

همچنین بانکداری اینترنتی به مشتریان این امکان را می دهد تا دامنه وسیعی از تراکنش های مالی را به صورت الکترونیک به وسیله ی وب سایت بانک، در هر زمان و مکانی، سریعتر و با کارمزد های پایین تر در مقایسه با روش های دیگر بانکی انجام دهند (کالاکوتا و وینستون[۳]،۱۹۹۷، به نقل از امیدی ،۱۳۹۲).

 

۲-۱۴-۲٫ پایگاه بانکی تلویزیون

 

کارجالوتو[۵] (۲۰۰۱) نوع دیگری از بانکداری الکترونیکی را با بهره گرفتن از ماهواره یا کابل ها توضیح داد که اطلاعات حساب را به مشتریان تلویزیون می رساند. این نوع می تواند یک ارتباط یا اتصال به زیر ساخت اینترنت باشد(امیدی ،۱۳۹۲).

 

۲-۱۴-۳٫بانکداری موبایل

 

بانکداری موبایل یکی از جدیدترین فن آوری خدمات بانکداری الکترونیکی در نظر گرفته شده است که توسط آن مشتریان به حساب ها و انجام معاملات مالی خود از طریق دستگاه های تلفن همراه دسترسی داشته باشند. مشتریان می توانند با سرور بانک از طریق سرویس پیام کوتاه[۶] و قابلیت اتصال به اینترنت (پروتکل کاربردی بیسیم[۷]) ارتباط برقرار کنند. این کار با امنیت و محرمانه در سطح بالا صورت می پذیرد و مشتریان را قادر می سازد اطلاعاتی مانند مانده حساب بانکی خود و غیره را از طریق گوشی تلفن همراه خود مطلع سازند.

 

[۱] . Data Monitor

 

[۲] Edgar

 

[۳] Kalakota & Whinston

 

[۴] TV Base Banking

 

[۵] Karjaluoto

 

[۶] SMS (Short Message Service)

 

[۷] WAP (Wireless Application Protocol)

بانکداری با بهره گرفتن از کامپیوترهای خانگی

 

در این نوع از بانکداری الکترونیکی، مشتریان با بهره گرفتن از کامپیوترهای شخصی به حساب های بانکی خود متصل می شوند و نیازی ندارند به محل های ویژه یا سایت های خاصی مراجعه کنند بلکه می توانند در منزل خود، با دریافت نرم افزارهای ویژه بانکداری خانگی که بانکها در رایانه ی شخصی افراد نصب می کنند، از طریق رایانه حساب های بانکی را کنترل و اقدام به دریافت یا حواله پول کنند. بانکداری خانگی برای مشتریان حقیقی و بانکداری اداری برای مشتریان حقوقی طراحی شده است.

 

 

این نوع از بانکداری الکترونیکی با بانکداری اینترنتی متفاوت است. بدین دلیل که مشتریان نیاز به نرم افزار ویژه ای برای دسترسی به حساب خود دارند. در حالیکه در بانکداری اینترنتی مشتریان بدون پیش نیاز به حساب های خود دسترسی دارند(امیدی ،۱۳۹۲).

 

۲-۱۴-۵٫تلفنبانک

 

این فناوری به مشتریان کمک می کند تا برای انجام معاملات مالی خود در هر زمان با گرفتن شماره های خاص و سپس وارد کردن نام کاربری و کلمه عبور به حساب های خود دسترسی داشته باشند.

 

بانکها با نصب بردهای الکترونیکی تلفنبانک روی رایانه های مرکزی شبکه های داخلی و شبکه های متمرکز، امکان پاسخگویی خودکار به مشتریان را فراهم کرده اند. کاربران با در اختیار گرفتن رمز ورود می توانند به اطلاعاتی در مورد مانده حساب، صورتحساب، مسدود کردن حساب و کارت، ثبت چک و غیره دست یابند.

 

مشتریان می توانند به دستگاه پاسخگو گوش داده و برای دسترسی و انجام معاملات مالی خود از دستورات پیروی کنند.

 

۲-۱۴-۶٫ بانکداری با بهره گرفتن از دستگاه خود پرداز

 

دستگاه خود پرداز مشتریان را قادر می سازد تا بدون نیاز به تعامل کارکنان بانک ها بتوانند عملیات برداشت، سپرده گذاری، حساب های پرس و جو  و غیره انجام دهد.

 

دستگاه خودپرداز به سرور بانک ها توسط شبکه های مختلف مانند شبکه خصوصی مجازی[۱] و غیره متصل است تا مشتریان بتوانند در هر زمان با داشتن کارت ویژه و رمز عبور به دستگاه خود پرداز دسترسی داشته باشند(اولاتوکوم و همکاران[۲]،۲۰۰۹ ، به نقل از امیدی ،۱۳۹۲).

 

۲-۱۴-۷٫بانکداری بر اساس دستگاه پایانه فروش

 

پایانه پرداخت الکترونیکی (دستگاه پایانه فروش) دستگاهی است که در مراکز فروش کالا و خدمات نصب شده تا مشتریان دارای کارتهای اعتباری خود در هنگام خرید و فروش کالا بجای استفاده از وجه نقد، مبلغ مورد توافق بهای کالا را به صورت الکترونیک از حساب خریدار برداشت و به حساب فروشنده (پذیرنده کارت) واریز نماید.

 

با توسعه جدِی توزیع کارت های الکترونیکی، اعتباری و هدیه از سوی بانک ها در جهت کاهش مشکلات ناشی از هزینه های چاپ اسکناس و همچنین رفع مشکلات حمل و نقل پول نقد در جامعه، توسعه شبکه پایانه های فروش به عنوان یکی از استراتژیهای اساسی در شبکه بانکی کشور الزامیست. از این رو است که رقابت تنگاتنگ بانک ها برای افزایش تعداد این پایانه ها در فروشگاه های کشور شکل می گیرد.

 

۲-۱۴-۸٫کارت هوشمند

 

کارت های هوشمند کارت های پلاستیکی حاوی میکروچیپ است که قادر می سازد اطلاعات بر روی آن ذخیره شود. کارت های هوشمند برای فعالیت های مختلف همانند کارت های ویزا و کارت های اتحاد و متد کارت و ویزا اکترون و غیره استفاده می شود(آی تی بانکرز[۳]، ۲۰۱۱، به نقل از امیدی ،۱۳۹۲).

 

۲-۱۵٫مدل عوامل مؤثر بر بهبود عملکرد بانک‌ها

 

در این بخش با تکیه بر نتایج بدست آمده از تحقیقات انجام‌ شده،به ارائه مواردی جهت بهبود عملکرد بانک‌ها پرداخته‌ خواهد شد که عبارتند از:

 

۲-۱۵-۱٫تجهیز منابع پولی در بانکداری نوین

 

تجهیز منابع‌ پولی از همان ابتدا که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد و داد و ستد و مبادله کالا را شروع کرد، آغاز شد و همواره اصلی‌ترین‌ وظیفه سیستم بانکی بوده است.بدین ترتیب،بانک‌ها سپرده‌های ما زاد در دسترس مردم را جمع‌آوری می‌کردند و با دادن وام به افراد نیازمند، وظیفه سنتی خود، یعنی واسطه‌گری‌ را میان سپرده‌گذاران و وام‌گیرندگان ایفا می‌کردند.در عصر حاضر، مؤسسات مالی و بانک‌ها برای تجهیز منابع مالی نیاز به تغییرات اساسی در محصولات و خدمات خود دارند و با خدمات ساده و ساختار سنتی بانکداری واسطه‌گری نمی‌توانند در عرصه‌های جهانی به تجهیز منابع بپردازند.

 

در بانکداری نوین، بانک‌ها در زمینه‌های مالی غیربانکی‌ خدمات متعددی را به مشتریان ارائه می‌دهند و ارائه خدمات‌ نوین مانند بانکداری سرمایه‌گذاری،انجام امور بیمه و مسکن‌ و تولید باعث شده است تا منابع جدیدی به سوی بانک‌ها سرازیر شود. در واقع، در بانکداری نوین،بخش عمده‌ای از منابع از طریق فعالیت‌های غیربانکی به دست می‌آید(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

در این قسمت به معرفی مؤلفه‌هایی که موجب افزایش‌ قدرت بانک‌ها در جذب منابع مالی می‌شوند،می‌پردازیم.

 

۲-۱۵-۱-۱٫فناوری اطلاعات و ارتباطات

 

در بخش بانکداری، نوآوری‌های جدید مانند پول الکترونیکی،پایانه‌های انتقال، دریافت و پرداخت اتوماتیک، بانکداری مجازی و بانکداری‌ اینترنتی لحظه‌ای، تحول عظیمی را در این بخش ایجاد کرده‌اند و باعث ارتقای کارایی، بهره‌وری، سرعت در برقراری‌ ارتباطات و کاهش هزینه‌های عملیاتی برای بانک‌ها شده‌اند. لذا بانک‌ها برای کسب مزیت رقابتی در عرصه‌های بازارهای‌ مالی برای جذب منابع مالی باید از بانکداری الکترونیکی و تکنولوژی مربوطه استفاده کنند. در ایران مهمترین چالشی که‌ بانکداری الکترونیکی با آن روبروست، نبودن فرهنگ استفاده‌ از این تکنولوژی و حاکم بودن تجارت سنتی می‌باشد که‌ می‌توان با اشاعه چنین فرهنگ‌هایی روند روبه رشدی را برای‌ توسعه بانکداری مهیا نمود(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۱-۲٫مهارت‌های نیروی انسانی

 

در بانک‌ها و مؤسسات‌ مالی،بیشتر خدمات توسط نیروی انسانی ارائه می‌شود و تجهیز منابع در سطح استانداردهای جهانی، مستلزم داشتن‌ کارکنانی ماهر و آموزش‌دیده است. در بعد فنی،کارکنان باید توانایی استفاده از تکنولوژی جدید را داشته باشند و در شغل‌ خود حرفه‌ای باشند،در بعد انسانی هم کارکنان باید بتوانند به بهترین نحو با مشتریان در تعامل و ارتباط باشند و در بعد ادراکی نیز نیروی انسانی شاغل باید به شناسایی، تجزیه و تحلیل و حل مشکلات مشتریان بپردازد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

 

۲-۱۵-۱-۳٫تنوع خدمات بانکی

 

بانک‌ها برای ارائه خدمات‌ نوین و محصولات جدید، نیاز به بازاریابی نوین علمی دارند. شناسایی مشتریان و نیازهای متنوع آنها، با بازاریابی نوین‌ امکان‌پذیر است. در بانکداری نوین،بانک‌ها برای شناسایی‌ مشتریان و نیازهای آنها دست به بازاریابی تک‌به‌تک و بازاریابی براساس پایگاه داده‌ها می‌زنند. بازاریابی تک‌به‌تک، یعنی ایجاد و مدیریت رابطه فردی با تک‌تک مشتریان. امروزه‌ به دلیله بهره‌گیری از فناوری رایانه‌ای،بازاریابی تک ‌به ‌تک در مقیاس وسیعی قابل اجرا و اقتصادی است.تکنولوژی پایگاه‌ داده‌ها نیز این امکان را به بانک‌ها می‌دهد که رد تک‌به‌تک‌ مشتریان خود را دنبال کنند. بانک فورتیس[۴] که بزرگترین بانک بلژیک است، دارای یک پایگاه داده‌های‌ غنی است که اطلاعات مشتریان در آن وجود دارد. استفاده‌ بانک‌ها از تکنولوژی جدید داده‌ها به آنان این امکان را داده‌ است که در بازاریابی، موفقیت بیشتری کسب کنند. بنابراین، با بازاریابی مناسب و علمی، می‌توان استراتژی‌هایی را به کار برد که محصول مناسب را در زمان مناسب با ابزاری مناسب به‌ مشتری ارائه دهد. قطعا بدون بازاریابی و شناسایی نیازهای‌ متنوع مشتریان، تجهیز منابع مالی مطابق استانداردهای‌ جهان امکان‌پذیر نخواهد بود.

 

یکی دیگر از چالش‌هایی که بانکداری ایران با آن‌ روبروست، نداشتن بازاریابی بانکی مناسب است. این نقصان‌ منجر به ارائه خدمات مشابه و یکنواخت بدون توجه به نیازها و خواسته‌های مشتریان می‌شود(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۱-۴٫کیفیت خدمات بانکی

 

خدمات با کیفیت هستند که بتوانند نیازها و خواسته‌های مشتریان را برآورده نمایند. اگر خدمتی انتظارات مشتریان را برآورده سازد و یا فراتر از آن باشد،دارای کیفیت است.سازمان‌های که به صورت‌ مستمر خدمات با کیفیت ارائه می‌دهند و به حفظ و نگهداری‌ مشتری اهمیت می‌دهند، سازمان‌هایی مشتری‌مدار هستند. شاید حفظ و نگهداری مشتری،یکی از مهمترین معیارهای‌ سنجش کیفیت باشد.

 

در بانک‌ها و مؤسسات مالی، عوامل متعددی بر کیفیت‌ خدمات بانکی تأثیر می‌گذارند،از جمله میزان نرخ بهره بانکی، سیستم‌های نظارتی و رسیدگی به شکایات، اطلاع‌رسانی‌ دقیق به مشتریان، سرعت و دقت خدمات ارائه شده، انجام به‌ موقع تعهدات توسط بانک، ادب و تواضع کارکنان در برخورد با مشتریان و رازداری و محرم اسرار بودن کارکنان در خصوص‌ اطلاعات مشتری که همگی باعث جذب بیشتر منابع مالی‌ می‌شوند(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۱-۵٫رضایت مشتریان از کارکنان بانک

 

کارکنان، مهمترین سرمایه هر سازمان می‌باشند و در واقع،کارکنان پل‌ ارتباطی بین سازمان و مشتریان هستند. سازمان‌ها با بهره گرفتن از کارکنان،به مشتریان خدمات کیفی ارائه می‌نمایند و رضایت‌ مشتری را جلب می‌کنند. بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز منابع‌ مالی مورد نیاز خود را با مهمترین ابزارشان،یعنی کارکنان از مشتریان اخذ می‌کنند. وجود و بقای یک بانک بستگی به‌ مشتریان آن بانک دارد،اگر مشتریان نباشند،بانکی نیز وجود نخواهد داشت و مهمترین مشتریان یک بانک،مشتریان‌ داخلی آن،یعنی کارکنان بانک می‌باشند.بیشتر مشتریان‌ بانک‌ها به دلیل بی‌توجهی و بی‌تفاوتی کارکنان با بانک‌ها قطع ارتباط می‌کنند.

 

بدیهی است که رضایت مشتریان بانک‌ها،به کیفیت‌ خدمات دریافتی کارکنان بانک بستگی دارد و قابلیت‌ خدمات‌رسانی کارکنان نیز به کیفیت خدمات داخلی سازمان‌ وابسته است.کیفیت خدمات داخلی نیز به معنی رضایت‌ کارکنان از خدمات دریافتی از سازمان است(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۱-۶٫مطلوبیت محیط داخلی بانک

 

یک محیط خوب،می‌تواند بر رشد ارزش‌های کارکنان و افزایش توان‌ و بهره‌وری آنان اثرگذار باشد.با متنوع شدن فعالیت‌های‌ بانکی،سازماندهی محیط کار و ایجاد محیطی آرام و بهره‌ور در سازمان‌ها به صورتی که منجر به فعال شدن بیشتر نیروی‌ انسانی،شادابی آنها،کاهش افسردگی‌ها، رشد خدمات مثبت‌ و در نهایت دستیابی به بهره‌وری موردنظر شود، ضروری به‌ نظر می‌رسد. در بانکداری نوین،این امر از دغدغه‌های مدیران‌ اجرایی و مدیران ارشد بانک‌ها می‌باشد.بانک‌ها برای جذب‌ بیشتر منابع مالی مشتریان می‌بایست به محیط های کاری‌ مناسب که دارای شاخص‌های محیط کاری از نظر فیزیکی، روانی و اجتماعی باشد، مجهز شوند(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۱-۷٫مطلوبیت محل استقرار مکانی بانک

 

باتوجه به‌ افزایش و شدت رقابت،ارائه خدمات در مکان و محل‌های‌ موردنظر مشتریان،عامل تعیین‌کننده در جذب و نگهداری‌ مشتریان است.به همین دلیل،امروزه بانک‌ها و دیگر سازمان‌های خدماتی به ایجاد شعب در مناطق مختلف‌ پرداخته‌اند تا ضمن ارائه خدماتی بهتر،حوزه وسیع‌تری‌ را تحت پوشش قرار دهند.مکان استقرار شعب بانک‌ها و مؤسسات مالی،محرکی مهم در جذب مشتریان است و بازاریابی بانک باید آن را به دقت مورد بررسی و ارزیابی‌ قرار دهند.بنابراین،بانک‌ها برای احداث شعب نیاز به ارزیابی‌ علمی و امکان سنجش دقیق دارند و برای اماکن فعلی نیز باید بازاریابی بانکی به عمل آید. واقع شدن شعب یک بانک در فاصله مکانی و زمانی مناسب،استقرار شعب یک بانک در امکان مهمی مانند شهرک‌های صنعتی و مسکونی و اماکن‌ تجاری و استقرار شعب در نزدیکی پارکینگ‌های عمومی، از جمله پارامترهایی هستند که بر سپرده‌گذاری مشتریان در بانک‌ها تأثیر می‌گذارند(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۲٫استفاده از شاخص‌های CAMEL ‌

 

واژه‌ CAMEL که به عنوان نام اختصاصی یک شاخص بکار رفته،یک واژه‌ مرکب از حروف اول این کلمات است:سرمایه[۵]، دارایی[۶]، مدیریت[۷]، درآمد[۸] نقدینگی[۹]. بانک توسعه‌ آسیایی، بانک توسعه آفریقایی، بانک مرکزی آمریکا(فدرال‌ رزرو بانک) و بانک جهانی نیز از شاخص‌های مذکور برای‌ سنجش فعالیت بانک‌ها و مؤسسات مالی استفاده می‌نمایند.

 

بانک فدرال رزرو آمریکا بانک‌های تحت نظارت خود را با بهره گرفتن از شاخص‌های زیر که هریک ناظر بر جوانب مختلف‌ سلامت بانک می‌باشد،در مقیاس یک تا پنج ارزیابی می‌کند. رتبه یک،بالاترین رتبه(قوی‌ترین عملکرد)و رتبه پنج، پایین‌ترین رتبه(ضعیف‌ترین عملکرد)است. درجه اعتبار، سودآوری و نقدینگی،از جمله مهمترین معیارها برای تعیین‌ شایستگی و سنجش فعالیت یک بانک است. اجزای این شاخص‌ها عبارتند از:

 

۲-۱۵-۲-۱٫کفایت سرمایه‌

 

بانک‌ ناگزیر می‌باشد که سطح معقولی از سرمایه را نگهداری نماید. کمیته بازل حد اقل مقدار نسبت کفایت سرمایه برای بانک‌های‌ کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی را هشت‌ درصد در نظر گرفته،اما برای بانک‌های کشورهای آسیایی به‌ علت ضعیف بودن سیستم نظارتی اعتباری،حداقل این نسبت‌ نهاد بین المللی نظارت بانکی که مرکب از نمایندگان ارشد بانک‌های مرکزی تعدادی از کشورهای صنعتی دنیا،از جمله کشورهای زیر است:آلمان،انگلستان، ایتالیا،فرانسه،آمریکا،سویس،سوئد،ژاپن و کانادا.مقر این نهاد در شهر بازل سویس قرار دارد و هر سه ماه یکبار جلسات آن تشکیل می‌شود(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۲-۲٫کیفیت دارایی‌ها

 

کیفیت‌ دارایی‌ها در بانک‌ها مستقیما با عملکرد مالی آنها در ارتباط است.ارزش تسهیلات،وابسته به ارزش نقد شدن وثایق آن‌ است،درحالی‌که ارزش سرمایه‌گذاری‌ها وابسته به ارزش‌ بازار است.از بانک انتظار می‌رود که از دارایی‌های با ثبات در پرتفوی خود استفاده نماید و برای کاهش ارزش دارایی‌های‌ خود یک برنامه زمان‌بندی شده و ذخایر مناسب برای جبران‌ ارزش آن در نظر بگیرد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۲-۳٫کیفیت مدیریت

 

ارزیابی کیفیت مدیریت،میزان هزینه هر واحد پولی را که‌ تسهیلات داده می‌شود،نشان می‌دهد.لذا کاهش آن منجر به‌ افزایش کارایی و سودآوری نهادهای مالی می‌گردد.عملکرد چهار شاخص دیگر عناصر CAMEL وابسته به نحوه بصیرت، توانایی،هوشیاری،حرفه‌ای بودن،درستی و بی‌نقص بودن‌ و شایستگی مدیریت نهادهای مالی است.با توجه به اینکه‌ نقش مدیریت در موفقیت هر نهادی تعیین‌کننده است،عموما کیفیت مدیریت وزن بیشتری نسبت به سایر شاخص‌های‌ عناصر CAMEL در ارزیابی نهادهای مالی دارد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۲-۴٫درآمدها

 

کیفیت و روند تحصیل‌ درآمدها در یک نهاد مالی،ارتباط زیادی با چگونگی مدیریت‌ دارایی‌ها و بدهی‌ها در آن نهاد دارد.کسب درآمد در یک نهاد مالی،باید سودآور باشد،به نحوی که از رشد دارایی‌ها حمایت‌ کند و قابلیت اندوخته‌سازی در سازمان را بالا برد تا منجر به افزایش حقوق سهامداران گردد.عملکرد درآمدی خوب‌ منتهی به افزایش اطمینان سپرده‌گذاران،سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان و بخش عمومی نسبت به مؤسسه خواهد شد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۲-۵٫نقدینگی‌

 

کنترل نقدینگی از مسؤولیت‌های مهم مدیریت بانک است.استفاده از وجوه‌کوتاه‌مدت در سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت، بانک را با این ریسک مواجه می کند که دارندگان حساب‌های‌ سرمایه‌گذاری ممکن است متقاضی دریافت وجوه خود باشند و این نکته بانک را مجبور به فروش دارایی‌های خود نماید. بانک می‌بایست نقدینگی کافی برای پاسخگویی به تقاضای‌ سپرده‌گذاران و وام‌دهندگان داشته باشد تا اطمینان عمومی‌ را نسبت به خود جلب نماید.بانک‌ها نیازمند داشتن سیستم‌ مدیریت دارایی و بدهی اثربخش می‌باشند تا بتوانند عدم‌ انطباق سررسید در دارایی‌ها و بدهی‌ها را حداقل و بازگشت‌ آنها را بهینه نمایند.همچنین نقدینگی با سودآوری رابطه‌ معکوس داشته، بنابراین،نهادهای مالی باید بین نقدینگی و سودآوری تعادل مناسبی را برقرار کنند(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۳٫مدیریت ریسک

 

مدیریت ریسک در بانک‌ها اهمیت‌ زیادی دارد و مقررات نظارتی،به خصوص مقررات بانک‌ مرکزی باید مورد توجه خاص قرار گیرد.برخی از ابعاد ریسک‌ بانک‌ها در زیر ارائه شده است:

 

۲-۱۵-۳-۱٫ریسک اعتباری

 

عدم بازپرداخت بدهی توسط دریافت‌کنندگان تسهیلات در موعد سررسید،اساس ریسک‌ اعتباری را تشکیل می‌دهد.ریسک اعتباری را می‌توان‌ احتمال تعویق،مشکوک الوصول یا لاوصول شدن بخشی‌ از پرتفوهای اعتباری نهاد پولی به دلیل عوامل داخلی تعریف کرد. نحوه تخصیص منابع بین فعالیت‌های مختلف، ارزیابی سطح اعتباری مشتریان و اخذ تضمینات کافی،در کنترل این ریسک مؤثر هستند.با توجه به این‌که تسهیلات‌ عموما به عنوان ریسکی‌ترین دارایی بانک‌ها در نظر گرفته‌ می‌شوند.لذا نسبت تسهیلات به سپرده‌ها نیز ارائه شده است، هرچند که این نسبت می‌تواند تا حدود زیادی متأثر از رعایت‌ الزامات قانونی در خصوص تخصیص دارایی‌ها باشد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۳-۲٫ریسک نقدینگی

 

ریسک نقدینگی به دلیل کمبود و عدم اطمینان در میزان نقدینگی بانک ایجاد می‌شود.کفایت‌ موجودی نقد باعث می‌شود که امکان پرداخت تعهدات و نیازهای نقدینگی سپرده‌گذاران در زمان مناسب فراهم شود. معیارهای ارائه شده برای این نوع ریسک می‌توانند نقش‌ مؤثری در کنترل و مدیریت آن داشته باشند(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۳-۳٫ریسک نرخ سود مالی

 

تأثیر نوسان نرخ سود بر عملکرد بانک غیرقابل انکار است.بررسی نسبت تسهیلات‌ به سپرده‌های سرمایه‌گذاری که بیانگر دارایی‌ها و بدهی‌های‌ حساس به نرخ سود است،بسیار ضروری به نظر می‌رسد. همچنین هر قدر سهم سپرده‌های کوتاه‌مدت از کل سپرده‌های‌ سرمایه‌گذاری بیش‌تر باشد، بانک از انعطاف مناسب‌تری در مقابل تغییر نرخ سود برخوردار خواهد بود(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

۲-۱۵-۳-۴٫ریسک توانایی

 

شکاف مثبت نرخ سپرده‌های یک‌ بانک نسبت به سایر بانک‌ها می‌تواند به عنوان یک ریسک‌ تعبیر شود،هرچند که از سوی دیگر،نشان‌دهنده خط مشی‌ جذب سپرده است.نسبت حقوق صاحبان سهام به جمع دارایی و نسبت کفایت سرمایه نیز می‌تواند نشان‌دهنده ریسک بانک‌ برای سرمایه‌گذاران و سپرده‌گذاران باشد(عباسقلی پور ،۱۳۸۹).

 

[۱] Virtual Private Network

 

[۲] Olatokum et al,2009

 

[۳] It Bankers

 

[۴] . Fortis Bank

 

[۵] . CaPital

 

[۶] . Assets

 

[۷] . Management

 

[۸] . Earnings

 

[۹] . Liquidity

 

[۱۰] . CaPital Adequacy

 

[۱۱] . Assets Quality

 

[۱۲] . Managment Quality

 

[۱۳] . Earnings

 

[۱۴] . Liquidity

مقایسه ویژگی‏های بانکداری الکترونیک و سنتی

 

آنچه حائز اهمیت است ویژگی فعال و آینده‏نگر خصوصیات بانکداری الکترونیک در مقایسه با بانکداری‏ سنتی است.بانکداری سنتی بیشتر با یک دید محافظه کارانه‏ سعی دارد به شیوه‏های مختلف،هزینه‏ های بانک را کاهش‏ دهد.در صورتی که بانکداری الکترونیک ضمن ارائه جامع‏ فناوری اتوماسیون پشت باجه در دهه ۱۹۶۰ رواج یافت و این امکان ار فراهم کرد تا دفاتر و کارت‏ها از شعب حذف و گردش روزانه حساب‏ها در پایان هر روز، به رایانه‏های‏ مرکزی برای به روز شدن ارسال شود. این دوره، نقطه‏ آغازین کاربرد رایانه در نظام بانکی و کاربرد اصلی آن‏ محدود به ثبت دفاتر و تبدیل اسناد کاغذی به فایل‏های‏ رایانه‏ای بود.در این دوره،عملیات اتوماسیون تأثیری در افزایش رفاه مشتریان بانک‏ها ایجاد نکرد و تأثیر رقابتی نیز بین بانک‏ها بر جای نگذاشت. تنها تأثیر آن، افزایش دقت و سرعت در موازنه حساب‏ها بود.

 

 

خدمات بانکی در فکر توسعه و تحول بر مبنای جلب رضایت‏ مشتری و افزایش درآمد بر مبنای ارائه خدمات است که در قبالش کارمزد دریافت می‏کند بنابراین در بانکداری‏ الکترونیک هرچند کاهش هزینه‏ های بانکی مورد توجه است‏ اما بیشتر رشد درآمد بانک از طریق ارائه خدمات متنوع مورد تأکید است( آماده و جعفر پور ،۱۳۸۶).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول۲- ۱مقایسه تطبیقی بین‏ ویژگی‏های بانکداری الکترونیکی و بانکداری سنتی( آماده و جعفر پور ،۱۳۸۶)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بانکداری سنتی	بانکداری الکترونیکی
بازار محدود ( از نظر مکانی )	بازار نامحدود ( از نظر مکانی )
ارائه خدمات محدود	ارائه خدمات نامحدود
ارائه خدمات به یک شکل خاص	ارائه خدمات بر اساس نیاز و سفارش مشتری
متکی بر شعب فیزیکی	متکی بر تجهیزات و فناوری های نوین
کارکرد در ساعت اداری	کارکرد بدون محدودیت زمانی
ساختار مبتنی بر کاغذ و نیروی انسانی	ساختار مبتنی بر رایانه که باعث کاهش مصرف کاغذ و کاهش نیروی انسانی می شود .

 

۲-۱۷٫زیر ساخت ها و بسترهای مورد نیاز برای توسعه بانکداری الکترونیکی

 

با توجه به تنوع و گستردگی ابزارهای ارتباطی و اطلاعاتی همچنین ظرفیت ها و نیازهای موجود در سامانه های بانکی و برنامه های توسعه سامانه های بانکی در بسترهای الکترونیکی در ابتدا باید با ساختارهای مورد نیاز در توسعه بانکداری الکترونیکی آشنا شویم.

 

۲-۱۷-۱٫زیر ساخت ارتباطی

 

مهم ترین و اثر گذار ترین ابزار در آغاز فرایند بانکداری الکترونیکی دسترسی عمومی به بسترهای زیر ساختی

 

ارتباطات الکترونیکی می باشد. در مدیریت بانکداری الکترونیکی باید بر حسب نوع خدمات و انتظاراتی که از

 

سرویس های جدید می رود از مناسب ترین ابزار ارتباطی بهره برد . مهم ترین ویژگی و نکته ای که در گزینش این ابزار الزامی است توجه به اصل اول بانکداری الکترونیکی یعنی جایگاه مشتری مداری در استفاده از سامانه های بانکداری الکترونیکی است. این ابزار شامل استفاده از شبکه جهانی اینترنت با پهنای بند متناسب، شبکه های داخلی مانند اینترنت ،WAN , LAN سامانه های ماهواره ای خطوط فیبر نوری، شبکه گسترده تلفن همراه و تلفن ثابت و غیره می باشد(زربافت و همکاران ،۱۳۹۰).

 

۲-۱۷-۲٫زیر ساخت مالی و بانکی

 

یکی از مهم ترین اقدامات بانکها در راه تبدیل شدن به یک بانک الکترونیکی ایجاد زیر ساخت هایی مانند کارت های اعتباری، کارت های هوشمند، توسعه سخت افزاری شبکه های بانکی و فراگیر کردن خود پرداز است. همچنین ارتباط مناسب برای تطبیق پروتکل های داخلی شبکه های بین بانک ها با یکدیگر و پایانه های فروش کالاهاست تا نقش کارت های ارائه شده از جانب بانک در مبادلات روزمره نیز گسترش پیدا کند (زربافت و همکاران ،۱۳۹۰).

 

 

۲-۱۷-۳٫زیر ساخت حقوقی و قانونی

 

هر فناوری جدیدی برای گسترش و توسعه پیش از مقبولیت عمومی، نیازمند مقبولیت قانونی است تا تمامی ظرفیت های آن مورد استفاده قرار گیرد. یعنی اگر به دنبال این هستیم که فرآیند بانکداری الکترونیکی با اقبال عمومی مواجه شود بایستی بسترهای قانونی مورد نیاز را فراهم کنیم و با شناخت تمامی احتمالات در فرآیند بانکداری الکترونیکی درصد ریسک را کاهش داده و اعتماد عمومی نسبت به سامانه های مبتنی بر بانکداری الکترونیکی را افزایش دهیم. برای این کار باید در تدوین نظام نامه ها وآیین نامه های اجرایی توجه زیادی را به اصل مشتری مداری معطوف کنیم. همیشه باید توجه داشت که عامه مردم در مباحث اقتصادی ریسک بالا را نمی پذیرند به ویژه اگر دریچه جدیدی برای حرکت و فعالیت اقتصادی باز شده باشد که در این صورت تا از پشتوانه های قانونی آن مطمئن نشوند، نقشی در توسعه این فرآیند به عهده نخواهند گرفت(زربافت و همکاران ،۱۳۹۰).

 

۲-۱۷-۴٫زیر ساخت فرهنگی و نیروی انسانی

 

در این بخش برای مدیریت بانکداری الکترونیکی با دو چالش اساسی و محوری مواجه خواهیم بود. اول اینکه با گرایش به سمت سامانه های بانکداری الکترونیکی می باید بسیاری از روش های کهنه را در قالب این سامانه ها گنجاند. این خود نیاز به اعمال آموزش های لازم برای کارمندان بانک ها می باشد، تا با دیدی روشن و بدون ترس از این پدیده جدید استقبال کنند و خود را با آن هماهنگ و همسو سازند. باید کارمندان را توجیه کرد که در بانکداری به شیوه الکترونیکی بسیاری از کارهای سخت افزاری آنها حذف خواهد شد و در عوض سرعت کار آنها بالا خواهد رفت. یعنی به جای سخت کار کردن سریع تر کار خواهند کرد. به عبارت بهتر، بانکداری الکترونیکی نیروهای بنگاه های مالی را از نیروی کمی به نیروهای کیفی تبدیل خواهد کرد.

 

دوم تطبیق ابزارها و روش های بانکداری الکترونیکی با فرهنگ و روحیه و دانش مردم است. برای این که مردم سال هاست با رو ش های سنتی خو گرفته اند و شاید به راحتی حاضر به کنار گذاشتن آنها نباشند. آنها هنوز به کارتها اعتماد ندارند و یا تلفن های گویا را ابزاری تجملی و غیر ضروری می دانند و به آنها بی اعتمادند و خدمات این سامانه ها را غیر کاربردی و سطحی می دانند. در واقع برای توسعه بانکداری الکترونیکی نیاز جدی به فرهنگ سازی برای جذب و توجیه اقتصادی بهره برداری از این سامانه ها برای مشتریان است(زربافت و همکاران ،۱۳۹۰).

 

۲-۱۷-۵٫زیرساخت نرم افزاری و امنیتی

 

یکی از عوامل مهم در مقبولیت و گسترده شدن فرایندهای بانکداری الکترونیکی توسعه نرم افزاری و افزایش امنیت در سامانه های آن است. در صورتی که زمینه لازم جهت تامین این دو نیاز فراهم شود کاربرد عمومی از سامانه های الکترونیکی گسترش و تسهیل می یابد. ریسک استفاده از چنین سامانه هایی با حفظ درجه امنیت بالا، کاهش می یابد و اعتماد و رضایت مندی مشتری افزایش می یابد. برای یک ارسال امن نکته های زیر باید رعایت شود:

 

1. اطلاعات تنها برای گیرنده و فرستنده قابل دسترسی باشند (محرمانه بودن).

 

1. اطلاعات در طول زمان ارسال تغییر نکر ده باشد (صحت).

 

1. گیرنده مطمئن شود که اطلاعات از فرستنده مورد نظر رسیده است (اصالت).

 

1. فرستنده مطمئن شود که گیرنده حقیقی و موثق است (غیر ساختگی بودن)(زربافت و همکاران ،۱۳۹۰).

 

۲-۱۸٫ بانکداری الکترونیکی ونقش آن درتجارت

 

نقش مهم تجارت الکترونیک، استفاده از ذخیره های واقعی که امکان معاملات فروش و توزیع محصولات را فراهم می سازد، اکنون توسط تعداد کثیری از شرکت ها، پذیرفته شده است. لیکن اخیرا ً به طور گسترده شناخته شده که علاوه بر نقش فروش و اطلاعات تجارت الکترونیک، خدمات الکترونیکی به مشتری تحقق بخشیده شود. بنابراین خدمات الکترونیک به عنوان مکانیسم فوق العاده ای برای پیشرفت نتایج استراتژیک مدیریت روابط مشتری دیده می شود( رویتر و دیگران، ۲۰۰۱،ص ۱۸۶)

 

۲ -۱۸- ۱٫ ویژگی های خدمات الکترونیک در بانکداری

 

 مدیریت ارائه خدمات عموما ً به دلیل مشکلات ایجاد شده توسط ویژگیهای ارائه از قبیل، پیچیدگی، جدایی ناپذیری، عدم تجانس و عدم ماندگاری مورد بررسی قرار گرفته است. علی الخصوص، خدمت تا حدی  به تعامل بین ارائه کننده خدمت و مشتری بستگی دارد( رحمان[۱]، ۲۰۰۴).

 

علاوه بر ویژگیهای عادی خدمات سنتی، ویژگیهای خدمات الکترونیکی توسط ویژگی (ماهیت) اینترنت به عنوان کانال معامله با ویژگی های ویژه مانند دسترسی سریع و انتقال اطلاعات ، فقدان موانع زمانی و مکانی، سهولت مقایسه بین اهداف مختلف ، وقایع یا سازمانها، تعاملی و انعطاف پذیری تحت تأثیر قرار گرفته است( چستن[۲]، ۲۰۰۱).

 

این واقعیت که خدمات بیشتر از طریق اینترنت واگذار می شود، برای فراهم کنندگان خدمات چالش هایی را ایجاد می کند.در وهله ی اول ارتباط رو در رو بین فراهم کنندگان خدمات و مشتریان وجود ندارد و ثانیا ً چگونگی ارائه خدمات کاملا ً تغییر یافته است. وقتی اینترنت به سرویس الکترونیک افزوده می شود، وب سایت برای ارتباط (گفتگو) و تعامل بین فراهم کنندگان خدمات و مشتریان آنها حیاتی می شود. در نتیجه وب سایت تا حدی تصمیم می گیرد که خدمات چگونه به مشتریان واگذار شوند. شرکت مجبور است چه چیزی را ارائه داده و این ارائه (عرضه) چگونه است، هر دو توسط مشتری ارزیابی می شود. در نتیجه فقدان تعامل با کارمندان ارتباط با مشتری بواسطه کاربر  این نتیجه را می دهد( گرونروس[۳]، ۲۰۰۰)

 

[۱]. Rahman

 

[۲]. Chasten

 

[۳]. Gronroos

 

 

ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺪﯾﺪی ﻧﯿﺴﺖ . ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ، ﺗﺠﺎر ، ﮐﺸﺎورزی ، ﭘﯿﺸﻪ وران و ﺳﺎﯾﺮ ﺣﺮﻓﻪ ﻫﺎ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽ داده اﻧﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ . (ﻫﺎﻧﺲ ، .(۲۰۰۹

 

 

 

ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ .

 

 

 

 

 

در دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﻪ از ﺳﻮی ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اراﺋﻪ ﮔﺮدﯾﺪه ، دﻫﻪ ۱۹۸۰ را دﻫﻪ ﺟﻬﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ (ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﻬﺘﺮ ، ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻫﻢ ﺑﺎﯾﺪ از ﻗﺪرت ﻓﮑﺮی ﺧﻮد ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ ) .

 

 

 

دﻫﻪ ۱۹۹۰ را دﻫﻪ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﺠﺪد ( اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ آوری اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ) و دﻫﻪ ۲۰۰۰ را دﻫﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺎﯾﯽ ﻟﻘﺐ داده اﻧﺪ (ﺟﻌﻔﺮی و ﮐﻼﻧﺘﺮ ، .(۱۳۸۲

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۲۶

 

 

 

در ﺣﻮاﻟﯽ ﺳﺎل ﻫﺎی ۱۹۸۰ داﻧﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮاﯾﻨﺪه ای ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﺿﺮوری ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ واﻗﻊ ﺷﺪه و در اﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده و در ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ ،ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎ ، اﺧﺘﯿﺎرو ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺻﺮﯾﺢ و آﺷﮑﺎر در ﺑﻬﺒﻮد ﺧﻼﻗﯿﺖ و ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ (ﻟﻄﯿﻔﯽ ، .(۵۰: ۱۳۸۳

 

 

 

اﻣﺎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه اﻏﻠﺐ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد و اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﯽ در ﺳﻄﺢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮔﺮدد . ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ آﺷﮑﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﻄﺤﯽ از رﻓﺘﺎر اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺮای رﻗﺎﺑﺖ ﻋﺎﻟﯽ و ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺿﺮوری ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺳﺎزﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ، اﻧﮕﯿﺰش ، رﺿﺎﯾﺖ ﻓﺮدی ، اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ و ﺧﯿﻠﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮ ، ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ (وﯾﺞ ، ۲۰۰۰ ، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻟﻮاﻧﯽ ،.( ۱۳۸۲

 

 

 

اﻣﺮوزه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ، ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻬﻢ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ رﻓﺘﺎر اﺛﺮ ﺑﺨﺶ اﻓﺮاد اﺳﺖ . در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﻣﺮوز ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد دارای ﻗﺪرت ﻓﮑﺮ ﮐﺮدن و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ و اﻓﺮاد ﺑﯿﺸﺘﺮ دارای وﻇﺎﯾﻒ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺑﻌﺪی . ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن آزادی ﻫﺎی ﻓﮑﺮی داد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻮرد ﮐﺎر ﺧﻮد اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﺑﮑﻨﻨﺪ و اﯾﻦ درﯾﺎﻓﺖ ﻫﺎ در ﻣﻮرد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت داﻧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ آﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎده اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ در اﺛﺮ ﮐﺎر و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻃﻮﻻﻧﯽ از دﻫﻪ ۱۹۸۰ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻃﺮف ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ .

 

 

 

-۱۰-۱-۲-۲ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ و ﮔﺴﺘﺮدﮔﯽ ﻣﻔﻬﻮم داﻧﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺮش ﯾﮑﺴﺎﻧﯽ در ﺧﺼﻮص ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺷﮑﻞ ﻧﮕﯿﺮد . ﻟﺬا ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﻣﺨﺘﻠﻒ از زواﯾﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﻪ آن ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ آن ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ . ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ از راﯾﺞ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﻌﺎرﯾﻒ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در اﯾﻨﺠﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد .

 

 

 

ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺠﻮﻋﻪ ای از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﻨﻈﻢ و ﺳﯿﺴﺘﻤﺎﺗﯿﮏ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺟﻬﺖ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ارزش ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻃﺮﯾﻖ داﻧﺶ در دﺳﺘﺮس ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد . داﻧﺶ در دﺳﺘﺮس ﮐﻠﯿﻪ ﺗﺠﺮﺑﯿﺎت و آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎی اﻓﺮاد ﯾﮏ

 

 

 

۲۷

 

 

 

ﺳﺎزﻣﺎن و ﮐﻠﯿﻪ اﺳﻨﺎد و ﮔﺰارش ﻫﺎ در داﺧﻞ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ر ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد (ﻣﺮوﯾﮏ ،۲۰۰۱ ، ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻟﻮاﻧﯽ ؛۱۳۸۲ ).

 

 

 

ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه رﻓﺘﺎرﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ، ﻧﮕﺮش ﻫﺎ و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ، ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ، اﻟﮕﻮﻫﻬﺎ ، ﻋﻤﻠﯿﺎت ، روﯾﻪ ﻫﺎ و ﻓﻦ آورﯾﻬﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ (وﯾﺞ ، .(۲۰۰۰

 

 

 

در ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﺗﺠﺎری ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دو ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺎﺳﯽ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ :

 

 

 

 

 

• درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻨﺼﺮ داﻧﺶ در ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﺗﺠﺎری ، ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﻬﺎ ﺧﻂ ﻣﺸﯽ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی اﯾﻦ اﺻﻮل ، ﻋﻨﺼﺮ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎرزی ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ .

 

 

• اﯾﺠﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﻓﮑﺮی ﺳﺎزﻣﺎن : ﮐﻪ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﺷﻤﺎرش ﺷﺪه (ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ) وﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﺿﻤﻨﯽ (داﻧﺶ ﺷﺨﺼﯽ ) را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺠﺎری ﻣﺜﺒﺖ آن را در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر دارد .

 

 

در ﻋﻤﻞ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در ﺧﺎرج از ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﻓﮑﺮی و اﯾﺠﺎد داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺗﺮی رﻗﺎﺑﺖ در ﺻﺤﻨﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ و در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺳﺎن ﻧﻤﻮن دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ، ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﺎﺗﯽ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ( ﺑﺮﮐﻠﯽ و ﻣﻮرای ،.(۲۰۰۵ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ، ﻓﺮاﯾﻨﺪ ، ﺧﻠﻖ و ﺗﺴﻬﯿﻢ ، اﻧﺘﻘﺎل و ﺣﻔﻆ داﻧﺶ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ای اﺛﺮ ﺑﺨﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﮑﺎر ﺑﺮد (ﻫﺎﻓﻤﻦ و ﻫﻤﮑﺎران ،.(۲۰۰۵

 

 

 

-۱۱-۱-۲-۲اﺻﻮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

داوﻧﭙﻮرت ، ۱۰ اﺻﻞ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اراﺋﻪ داده اﺳﺖ :

 

 

 

 

 

-۱ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری اﺳﺖ . داﻧﺶ ﯾﮏ داراﯾﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ اﺛﺮ ﺑﺨﺸﯽ آن ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در داراﯾﯽ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ . ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺨﺶ زﯾﺎدی از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل :آﻣﻮزش ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ .

 

۲۸

 

 

 

-۲ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ داﻧﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﭘﯿﻮﻧﺪ اﻧﺴﺎن و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی اﺳﺖ . اﻧﺴﺎن و راﯾﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﻧﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ . ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل راﯾﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت را ﺳﺮﯾﻊ ﭘﺮدازش ﮐﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﻗﺪرت آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ داده ﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ وﻟﯽ داﻧﺶ در ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ در آﻧﺠﺎ ﭘﺮدازش ﻣﯽ ﺷﻮد از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ داﻧﺶ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ داده و اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ اﯾﻦ دو ر ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻟﺬا ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ راه ﺣﻠﻬﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن و داﻧﺶ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﺑﺰﻧﻨﺪ .

 

 

 

-۳ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ . ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ ﻗﺪرت اﺳﺖ و ﻟﺬا ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺟﺎی ﺗﻌﺠﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺲ داﻧﺶ را ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﺮده ﯾﮏ ﮐﺎر اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ . اﮔﺮ داﻧﺶ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻗﺪرت ، ﭘﻮل و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺖ ، ﭘﺲ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎی ﻓﺸﺎر ، ﺗﻮﻃﺌﻪ و دﺳﯿﺴﻪ و ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .

 

 

 

داوﻧﭙﻮرت ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ در روﻧﺪ و ﺣﻮل و ﺣﻮش ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺷﺎﻫﺪ ﻇﻬﻮر ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﺒﺎﺷﯿﻢ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﺎ ارزش رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ . ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺪﯾﺮان ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ را ﻧﮑﻮﻫﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ، اﻣﺎ ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺸﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ وﺳﯿﺎﺳﺖ ﻣﺪار ﺑﺎﺷﻨﺪ . آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی در ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻠﻖ ﮐﻨﻨﺪ .

 

 

 

-۳ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ . ﻣﻘﺼﻮ داوﻧﭙﻮرت از ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺶ ، ﻣﺪﯾﺮاﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺶ ﻫﺎی ﻧﻬﻔﺘﻪ را درﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮای آن ارزش و اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﺋﻞ ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺑﺨﺶ دوﻟﺖ ﻣﻬﻢ ﺗﺮ اﺳﺖ ، ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ اداره ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮای داﻧﺶ ﺑﺎﺷﻨﺪ .

 

 

 

-۴ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗﺮﺳﯿﻢ داﻧﺶ اﺳﺖ . ﺗﺮﺳﯿﻢ داﻧﺶ ﺑﻪ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎی ذﻫﻨﯽ اﻓﺮاد در واﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻓﯿﻠﺘﺮﻫﺎی ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ ﭼﻪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ .

 

 

 

-۵ ﺗﺴﻬﯿﻢ و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی داﻧﺶ ذاﺗﯽ ﻧﯿﺴﺖ . اﮔﺮ داﻧﺶ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺎ ارزش اﺳﺖ و ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد ﻣﯽ آورد ﭼﺮا ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺗﺴﻬﯿﻢ ﮐﺮد؟ ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺸﯽ ﮐﻪ ﻓﺮض ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﺮاﯾﺶ دارﻧﺪ . ﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ

 

 

 

۲۹

 

 

 

اﺳﺖ وارد ﺷﺪن دﯾﮕﺮان ﺑﻪ داﻧﺶ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آورﯾﻢ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﻻزم اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و ﺷﺪﯾﺪاً ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﯿﻢ .

 

 

 

-۶ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﻬﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎر داﻧﺶ اﺳﺖ . ﺑﻬﺒﻮد ﮐﺎر داﻧﺸﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺘﻬﺎ از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﮐﻤﺘﺮ ﺷﻮد . ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺎﯾﺪ آزادی ﻋﻤﻞ و اﺳﺘﻘﻼل ﻻزم را در ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺶ ﻫﺎی ﺧﻮد را در راﺳﺘﺎی ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﯾﻬﺎ ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮﻧﺪ .

 

 

 

-۷دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ داﻧﺶ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮوع ﮐﺎر اﺳﺖ . دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﺎ آن ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد . داﻧﺶ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﺎر ﮔﺮﻓﺖ و در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ وارد ﮐﺮد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ای ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺷﻮد . ﺑﺮای ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎی ﻻزم را در اﻓﺮاد اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد .

 

 

 

-۸ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻤﯽ رﺳﺪ . ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺪﯾﺮان داﻧﺶ ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ را ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺧﻮد ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﺎر ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ . ﻫﯿﭻ وﻗﺖ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد ﮐﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺎن دادن ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮری ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری ﮐﺮد زﯾﺮا ﻧﯿﺎزﻫﺎی داﻧﺸﯽ ﻣﺎ ﻫﻤﻮاره ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ .

 

 

 

-۹ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮏ ﻗﺮارداد داﻧﺸﯽ اﺳﺖ . اﮔﺮ داﻧﺶ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻬﻤﯽ اﺳﺖ ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ ﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﺎص ﺑﻪ آن ﺷﻮد . آﯾﺎ ﺗﻤﺎم داﻧﺸﯽ ﮐﻪ در ذﻫﻦ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ؟ آﯾﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻟﮏ ﺗﻤﺎم داﻧﺶ ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ ؟درﺻﺪی ﮐﻤﺘﺮی از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ ﭘﺎﺳﺦ داده اﻧﺪ ، در ﻗﺮاردادﻫﺎی داﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻮارد روﺷﻦ ﺷﻮد .

 

 

 

اﺻﻮل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﭘﺎ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد و زﻣﯿﻨﻪ و ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﺧﺎﺻﯽ را ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ ، ﺑﻌﻀﯽ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ وﻇﯿﻔﻪ اﺟﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺪﯾﺮان و

 

 

 

 

 

 

 

۳۰

 

 

 

ﯾﺎ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺧﻮد ﺗﻔﻮﯾﺾ ﮐﻨﻨﺪ . ﺗﺠﺎرت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮده اﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺧﻮد را در اﯾﻦ اﻣﺮ درﮔﯿﺮ ﮐﺮده اﻧﺪ .

 

 

 

-۱۲-۱-۲-۲ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ از ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ :

 

 

 

 

 

.۱ﺧﻠﻖ داﻧﺶ (اﯾﺠﺎد)

 

 

 

 

 

* ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺬﯾﺮی

 

 

 

 

 

*ﺑﯿﺮون ﺳﺎزی

 

 

 

 

 

*اﻧﺘﺸﺎر ﺳﺎزی

 

 

 

 

 

.۲اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ

 

 

 

 

 

*اﻧﺘﺸﺎر (ﻧﺸﺮ)

 

 

 

 

 

*ادﻏﺎم

 

 

 

 

 

.۳ﮐﺎرﺑﺮد داﻧﺶ (ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از داﻧﺶ)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۳۱

 

 

 

 

 

ﺧﻠﻖ داﻧﺶ

 

 

 

 

 

 

 

ﺧﻠﻖ داﻧﺶ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺧﻠﻖ داﻧﺶ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺷﮑﻞ ۶-۲ ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ (ﻓﺮﯾﺎ ،.(۲۰۰۳

 

 

 

از آﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮای ﺧﻮد ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ دارد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای آن ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ در اﯾﻦ ﺧﺼﻮص ﻧﺒﺎﯾﺴﺘﯽ ﺗﻘﻠﯽ ﺻﺮف و ﮐﭙﯽ ﺑﺮداری را دﺳﺘﻮر ﻗﺮارداد و ﻫﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ از ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ، اﺟﺮا و ﺑﺎزﻧﮕﺮی ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﺎﯾﺪ .

 

 

 

ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اوﻟﯿﻦ ﮔﺎم اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﺧﻮد را ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ ، اﻫﺪاف در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ، اﻫﺪاف ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد . ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﻟﻮﺳﯽ و ﻣﺎزﻟﻮ اﻫﺪاف داﻧﺶ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮارد ذﯾﻞ را ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻮد :

 

ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ،ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﺷﺮﮐﺎ ، آﮔﺎه ﮐﺮدن ﺳﻬﺎﻣﺪاران ، آﮔﺎه ﮐﺮدن ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺳﻨﺠﺶ ﻧﺘﺎﯾﺞ ، ارﺗﻘﺎء ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰ ﺗﻼش ﻫﺎ . ﺑﺮای اﺟﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﯾﮏ ﻣﺴﺘﻨﺪات ﺑﺎﯾﺪ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮد . در اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ، ﻣﺪارک ، ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ، ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ، ﻓﺮم ﻫﺎ (ﺑﺎﻧﮏ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن) و … ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻤﻊ آوری ، ﮐﻨﺘﺮل و در اﺧﺘﯿﺎر ﮐﺎرﮐﻨﺎن و ذﯾﻨﻌﻔﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد . در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺷﺪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﺪﯾﺮان ﻻﯾﻖ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺪﯾﺮ داﻧﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺗﯿﻢ ﻣﺮﺑﻮط ، ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی ، ﻃﺮاﺣﯽ

 

 

 

۳۲

 

 

 

، اﺟﺮا و ﺑﺎزﻧﮕﺮی را ﻫﺪاﯾﺖ ، ﮐﻨﺘﺮل و ﻧﻈﺎرت ﻧﻤﺎﯾﺪ . ﺑﺎ اراﺋﻪ ﮔﺰارش دﻫﯽ ﺧﻮد ﺿﻤﻦ ﺟﻠﺐ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ارﺷﺪ ، او را در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻗﺮار دﻫﺪ .(ﻧﯿﻮﻣﻦ و ﮐﻨﺎرد ،.(۲۰۰۸

 

 

دﻧﻬﺎم ﻫﺸﺖ ﻣﺰاﯾﺎی ﺧﺎص ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ :

 

 

 

 

 

-۱ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻓﺖ داﻧﺶ : ﺳﺎزﻣﺎن را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺗﺨﺼﺺ ﻓﻨﯽ و ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﮐﺮده و از اﻓﺖ داﻧﺶ ﺣﯿﺎﺗﯽ ﮐﻪ از ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﯽ ، اﺧﺮاج و … ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﮐﻨﺪ .

 

 

 

-۲ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی :ﻧﻮع ﮐﯿﻔﯿﺖ داﻧﺶ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آن داﻧﺶ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .

 

 

 

-۳اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی و اﻧﻄﺒﺎق ﭘﺬﯾﺮی :ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ درک ﺑﻬﺘﺮی از ﮐﺎر ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده راه ﺣﻞ ﻫﺎی ﻧﻮآوراﻧﻪ را ﻣﻄﺮح ﮐﻨﻨﺪ، ﺑﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﮐﻤﺘﺮ ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ و ﮐﻤﺘﺮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﺪاﺧﻼت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ .

 

 

 

۴ﻣﺰﯾﺖ- رﻗﺎﺑﺘﯽ : ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ، دﯾﺪﮔﺎﻫﻬﺎ و ﺑﺎزار رﻗﺎﺑﺖ را درک ﮐﺮده ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺷﮑﺎﻓﻬﺎ و ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﻨﺪ .

 

 

 

-۵ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﺎدراﺗﯽ :ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن را در ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ .

 

 

 

 

 

-۶اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺤﺼﻮل : ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ را در ﺧﺪﻣﺎت و ﻓﺮآوردﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮد .

 

 

 

 

 

-۷ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻣﺸﺘﺮی (ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺪاری ): ﺳﺎزﻣﺎن را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺎت رﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮی را اﻓﺰاﯾﺶ دﻫﺪ .

 

 

 

-۸ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﻫﺎ در ﺑﺨﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ (رادﯾﻨﮓ ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻟﻄﯿﻔﯽ ،.(۷۴:۱۳۸۳

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۳۳

 

 

 

-۱۴-۱-۲-۲ﻣﺪﻟﻬﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﻟﻒ) ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن

 

 

 

ﺷﮑﻞ ۷-۲ ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ . ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﻣﺪل ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ، ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ داﻧﺶ از ﭼﻬﺎر ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﺻﻠﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ :

 

ﻧﮕﻬﺪاری

 

 

 

داﻧﺶ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺗﺒﺪﯾﻞ	ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ	ﺧﻠﻖ داﻧﺶ
داﻧﺶ	داﻧﺶ در
		ﺟﺪﯾﺪ
	ﺳﺎزﻣﺎن

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی

 

 

 

داﻧﺶ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺷﮑﻞ :۷-۲ ﻣﺪل ﻋﻤﻮﻣﯽ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن (ﻧﯿﻮﻣﻦ و ﮐﻨﺎرد،.(۲۰۰۸

 

 

 

-۱اﯾﺠﺎد داﻧﺶ :اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ : در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ اس ﮐﻪ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ورود داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺳﻌﻪ ، ﮐﺸﻒ و ﺗﺴﺨﯿﺮ داﻧﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد .

 

 

 

-۲ﺣﻔﻆ ﻧﮕﻬﺪاری داﻧﺶ : ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ داﻧﺶ را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ و آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮای ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاری داﻧﺶ . ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﻣﻪ دﯾﻨﮓ و ﮐﺎرﺑﯽ (۲۰۰۷) ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺻﺮﻓﺎً ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﮕﻬﺪاری داﻧﺶ ﻫﺎی ﺻﺮﯾﺢ را دارد اﮔﺮ. ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻣﻮﺛﺮ

 

 

 

۳۴

 

 

 

ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد و اﺳﺘﻔﺎده از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺴﻨﺪه ﮐﻨﻨﺪ . آﻧﻬﺎ از ﺣﺎﻓﻈﻪ دﯾﮕﺮی ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻓﺮدی ﯾﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . اﯾﻦ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ و ﻣﺨﺰن داﻧﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ . ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺻﺮﻓﺎً زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد ﮐﻪ اﯾﻦ دو ﻧﻮع ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ . ﻧﮑﺘﻪ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮن ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ وﺟﻮد ﻣﺮاﮐﺰ و درﮔﺎه ﻫﺎی داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺖ .ﻣﺮاﮐﺰ و درﮔﺎﻫﻬﺎی داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﮐﺎﻧﻮن ﺟﻤﻊ آوری ،ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و اﻧﺘﺸﺎر داﻧﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ . اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزی ﺑﺎﺷﻨﺪ . ﻫﺪف از اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﻫﺪاﯾﺖ اﻓﺮاد ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻨﺎﺑﻊ داﻧﺶ در داﺧﻞ ﯾﺎ ﺧﺎرج ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ . در اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎی داﻧﺶ ﺗﻬﯿﻪ ، ﻧﮕﻬﺪاری و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺎزی ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ . اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻘﺎط اﻧﺸﻌﺎب ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد . ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻗﯿﻘﺘﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺮاﮐﺰ درﮔﺎﻫﻬﺎی داﻧﺶ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮐﻠﯿﻪ ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت داﻧﺶ از آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . وﺟﻮد اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ و

 

 

 

اﻧﺴﺠﺎم ﻣﺤﺘﻮای داﻧﺶ از ﺑﺴﯿﺎری دوﺑﺎره ﮐﺎری ﻫﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﮐﺴﺐ داﻧﺶﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ .

 

 

 

 

 

-۳ﺗﺒﺪﯾﻞ و اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ: اﺷﺎره ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ دارد ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﺮﯾﺎن داﻧﺶ از ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﯾﺎ ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮی را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺷﺎﻣﻞ ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺗﺮﺟﻤﻪ ، ﺗﺒﺪﯾﻞ ، ﺗﻔﺴﯿﺮ و ﺗﺼﯿﻔﻪ داﻧﺶ ﻣﯽ ﺷﻮد .

 

 

 

-۴ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی داﻧﺶ : ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺟﺮای داﻧﺶ در ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ (اﺑﻄﺤﯽ و ﺻﻠﻮاﺗﯽ ،.(۱۳۸۵ :۴۷-۴۹

 

 

 

ب) ﻣﺪل ﺑﮏ ﻣﻦ

 

 

 

 

 

ﺑﮏ ﻣﻦ (۲۰۰۹) ﻫﺸﺖ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﺑﺮای ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد داده اﺳﺖ :

 

 

 

 

 

-۱ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﺮدن : ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻫﺎی دروﻧﯽ ، ﻣﻨﺒﻊ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ، ﻗﻠﻤﺮو داﻧﺶ . -۲ ﺗﺴﺨﯿﺮ ﮐﺮدن : رﺳﻤﯽ ﮐﺮدن داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد

 

 

 

۳۵

 

 

 

-۳ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدن : ﺗﻌﯿﯿﻦ ارﺗﺒﺎط داﻧﺶ ، ارزش و وﻗﺖ ، رﻓﻊ داﻧﺶ ﻫﺎی ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر -۴ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮدن : ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﯾﮑﯽ ﺷﺪه در ﻣﺨﺰن داﻧﺶ ﺑﺎ اﻧﻮاع اﻟﮕﻮﻫﺎی داﻧﺶ

 

-۵ ﭘﺨﺶ ﮐﺮدن :ﺗﻮزﯾﻊ داﻧﺶ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻋﻼﻗﻪ و ﮐﺎر و ﺗﺸﺮﯾﮏ ﻣﺴﺎﻋﯽ داﻧﺶ در ﻣﯿﺎن ﮔﺮوﻫﻬﺎ.

 

 

 

-۶ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن : ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﻦ و اﺳﺘﻔﺎده داﻧﺶ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﯾﻬﺎ ، ﺣﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ، ﺧﻮدﮐﺎر ﮐﺮدن و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﮐﺎر و ﻣﺪدﮐﺎری ﺷﻐﻞ آﻣﻮزش

 

 

 

-۷ اﯾﺠﺎد ﮐﺮدن : ﺗﻮﻟﯿﺪ داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ در ﺣﯿﻦ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ،ﺗﺠﺮﺑﻪ ،ﮐﺮدن ﮐﺎر و ﻓﮑﺮ ﺧﻼق.

 

 

 

-۸ ﺗﺠﺎرت ﮐﺮدن : ﻓﺮوش و ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ، ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدن داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ اﺑﺰار در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت (ﺑﮏ ﻣﻦ ،.(۲۰۰۹

 

 

 

ج) ﻣﺪل اﺳﺘﯿﻮﻫﺎﻟﺲ

 

 

 

 

 

ﻣﺪل اﺳﺘﯿﻮﻫﺎﻟﺲ ۲۰۰۱)،ﻧﻘﻞ از ﺣﺴﯿﻨﯽ ،(۱۳۸۵، ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎدی روی ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی داﻧﺶ دارد. اﯾﻦ ﻣﺪل اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎی ۶ ﮔﺎﻧﻪ ای را ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ :

 

 

 

-۱ﺟﺴﺘﺠﻮی داﻧﺶ ﺟﺪﯾﺪ : در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﺒﺎل داﻧﺶ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﮕﺮدد . اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در درون ﺳﺎزﻣﺎن و ﯾﺎ ﺑﯿﺮون از آن ﺑﺎﺷﻨﺪ .

 

 

 

-۲ﯾﮑﯽ از اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎی ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺪل اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ اﯾﺠﺎد داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﺳﺖ . ﯾﮑﯽ از ﺗﺎﮐﯿﺪات اﺻﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺪل دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه اﺳﺖ زﯾﺮا ﺳﺎزﻣﺎن ﯾﺎد ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از اﺑﻌﺎد اﺻﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ ، ﺑﺎﯾﺪ زﻣﯿﻨﻪ ای ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻓﺮاد از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و ﺗﺠﺎرب ﺧﻮد ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ .

 

 

 

-۳ذﺧﯿﺮه ﺳﺎزی : اﮔﺮ ﺳﺎزو ﮐﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻧﮕﻬﺪاری داﻧﺶ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺨﺶ ﻋﻈﯿﻤﯽ از آن ﺑﻪ ﻣﺮور از ﺑﯿﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ .

 

 

 

۳۶

 

 

 

-۴ﺗﻮزﯾﻊ : اﺟﺮای ﻣﻮﻓﻖ اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺗﺎ ﺣﺪود زﯾﺎدی ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن واﺑﺴﺘﮕﯽ دارد. اﮔﺮ ﺗﻮزﯾﻊ داﻧﺶ در ﯾﮏ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻮرد ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻗﺮار ﻧﺮﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻼش ﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ .

 

 

 

-۵ﺣﺬف داﻧﺶ ﻫﺎی زاﺋﺪ(دور رﯾﺨﺘﻦ): ﺗﺼﻮر ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ اﻃﻼﻋﺎت اﻧﺴﺎن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ راه ﺣﻞ ﻫﺎی ﺑﻬﺘﺮی را ﺗﺪوﯾﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد.اﻣﺮوزه اﯾﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ زﯾﺮا اﻃﻼﻋﺎت زﯾﺎد اﻟﺰاﻣﺎ ً ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒﻮد راه ﺣﻠﻬﺎ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﺑﻠﮑﻪ اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﻫﺎی ﺻﺤﯿﺢ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮرد ﺗﺎﮐﯿﺪ اﺳﺖ .

 

 

 

اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺑﺮ ﺣﺬف داﻧﺶ ﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﺮش ﻫﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﻣﺤﺮب ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد . در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾﻦ اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺑﺮﻫﺪف داﻧﺸﻬﺎ وﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﮕﺮﺷﻬﺎی ﻗﺪﯾﻤﯽ وﻣﺠﺮب ﺗﺎﮐﯿﺪ دارد . درﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ درراﺳﺘﺎی اﻃﺮاف ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ، ﻟﺬاداﻧﺸﻬﺎی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ وﻣﺨﺮب ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﯿﺰان ﺗﻐﯿﯿﺮ را ﻋﻮض ﮐﻨﺪ .

 

 

 

-۶ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی « داﻧﺶ ﺑﻪ ﺧﻮدی ﺧﻮد ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ، زﻣﺎﻧﯽ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮدﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد، داﻧﺸﻤﻨﺪی ﮐﻪ ازداﻧﺶ ﺧﻮدﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ای ﻧﻤﯿﮑﻨﺪﻗﻄﻌﺎًداﻧﺶوی ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﻫﯿﭻ ارزﺷﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪداﺷﺖ (ﻫﺎﻟﺲ، ۲۰۰۱ ،ﻧﻘﻼزﺣﺴﯿﻨﯽ ،.(۱۳۸۵

 

 

 

د) ﻣﺪل ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

 

 

اﯾﻦ ﻣﺪل ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوﺳﺖ، روﺑﻮر وﻣﻬﺎرد ۲۰۰۵)،ﻧﻘﻼزﺣﺴﯿﻨﯽ ،(۱۳۸۵ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺪل ﭘﺎﯾﻪ ﻫﺎی (ﺳﻨﮕﺒﻨﺎی) ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻃﺮاﺣﺎن اﯾﻦ ﻣﺪل ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﯿﮑﻠﯽ دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪﮐﻪ درﭼﺮﺧﺶ داﺋﻢ اﺳﺖ .ﻣﺮاﺣﻞ زﯾﺮﺷﺎﻣﻞ ۸ ﺟﺰءﻣﺘﺸﮑﻞ از دو ﺳﯿﮑﻞ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ودروﻧﯽ اﺳﺖ .

 

 

 

-۱ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪﻓﻬﺎی داﻧﺶ : ﻫﺪﻓﻬﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ داﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺪﻓﻬﺎی اﺻﻠﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﺸﺎﺗﮕﺮدر دوﺳﻄﺢ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ وﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮﻧﺪ .

 

 

 

 

 

 

 

۳۷

 

 

 

-۲ارزﯾﺎﺑﯽ داﻧﺶ : ﻧﺤﻮه رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎی ﻣﻌﯿﻦ واﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﯾﺞ آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎزﺧﻮر، ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﯾﺎ اﺻﻼح ﻫﺪف ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ .

 

 

 

ب)ﺳﯿﮑﻞ دروﻧﯽ :

 

 

 

 

 

-۱ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ داﻧﺶ : داﻧﺶ ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ازﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ ﮐﺮدن وﺷﺮح دادن داﻧﺶ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻓﻘﺪان ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﮐﺎراﯾﯽ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و ﺗﮑﺮار اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﺛﺮﺑﺨﺶ، ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ را در ﻣﻘﻮﻟﻪ ﮐﺎراﯾﯽ دروﻧﯽ و ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ وﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯿﺘﯽ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮه ﮐﺎراﯾﯽ ﺧﻮد راﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ .

 

 

 

-۲ﮐﺴﺐ داﻧﺶ : ﺑﺴﯿﺎری ازﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از داﻧﺶ ﺧﻮد را از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺮوﻧﯽ وارد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ . ارﺗﺒﺎط ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن، ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن، رﻗﺒﺎ و ﺷﺮﮐﺎ درﮐﺎرﻫﺎی ﺗﻌﺎوﻧﯽ و ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮای ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد. ﺷﺮﮐﺘﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ داﻧﺸﯽ را ﮐﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪش ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ازﻃﺮﯾﻖ ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن وﺳﺎﯾﺮﺷﺮﮐﺘﻬﺎی ﻧﻮآور ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﯿﺎورﻧﺪ .

 

 

 

-۳ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ : ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺨﺼﺺ ﺟﺪﯾﺪی اﯾﺠﺎد ﮐﺮد؟ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﺳﻨﮓ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻣﮑﻤﻞ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺴﺐ داﻧﺶ اﺳﺖ ﺗﻤﺮﮐﺰ اﺻﻠﯽ آن ﺑﺮروی اﯾﺠﺎد ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎی ﺟﺪﯾﺪ، ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ، اﯾﺪه ﻫﺎی ﺑﻬﺘﺮ و ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﮐﺎراﺗﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ . ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ داﻧﺶ ﺷﺎﻣﻞ آن دﺳﺘﻪ از ﺗﻼﺷﻬﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﻮﻟﯿﺪ و اﯾﺠﺎد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻓﺎﻗﺪ آن اﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد .

 

 

 

-۴اﺷﺘﺮاک و ﺗﻮزﯾﻊ داﻧﺶ : ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان داﻧﺶ را در ﻣﺤﻞ درﺳﺖ ﺧﻮد ﻗﺮاردارد؟اﺷﺘﺮاک و ﺗﻮزﯾﻊ داﻧﺶ در داﺧﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﯿﺶ ﺷﺮﻃﻬﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﺗﺒﺪﯾﻞ اﻃﻼﻋﺎت و ﺗﺠﺎرب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ . در اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﯿﺶ ﺷﺮﻃﻬﺎی اﺳﺎﺳﯽ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪاز :

 

 

 

۳۸

 

 

 

-ﻫﺮﮐﺴﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار داﻧﺶ را و ﺑﺎ ﭼﻪ ﺳﻄﺤﯽ در ﻣﻮرد ﻣﺴﺌﻠﻬﺎی ﺑﺪاﻧﺪ و ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﺑﺎﺷﺪ؟

 

 

 

 

 

-ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺷﺘﺮاک و ﺗﺴﻬﯿﻢ داﻧﺶ را ﺗﺴﻬﯿﻞ ﻧﻤﻮد؟

 

 

 

 

 

ﺿﺮورﺗﯽ ﻧﺪاردﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎی اﻓﺮاد در ﻣﺤﺪوده ﺗﻮزﯾﻊ و اﺷﺘﺮاک داﻧﺶ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﻨﺎداری ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮد . ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮔﺎم در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﻧﺘﻘﺎل داﻧﺶ از ﻓﺮد ﺑﻪ ﮔﺮوه در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ .

 

 

 

-۵ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی داﻧﺶ: ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ داﻧﺶ ﺑﮑﺎر ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد؟ ﻣﻔﻬﻮم ﮐﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ، ﮐﺴﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮﺛﺮ و ﭘﺮﺑﺎری ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﮐﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﮑﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺟﺎی ﺗﺎﺳﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ وﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰ داﻧﺶ ﻧﯿﺰ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺎرﺑﺮد داﻧﺶ در ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی روزاﻧﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﯿﺴﺖ.

 

 

 

-۶ﻧﮕﻬﺪاری داﻧﺶ : ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪﮐﻪ ﻣﺎ داﻧﺶ را از دﺳﺖ ﻧﻤﯽ دﻫﯿﻢ؟ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﺎی ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮای ﻫﻤﯿﺸﻪ در دﺳﺘﺮس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. ﻧﮕﻬﺪاری و ﮔﺰﯾﻨﺶ اﻃﻼﻋﺎت، اﺳﻨﺎد و ﺗﺠﺎرب ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﺳﺖ. ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ اﻏﻠﺐ از اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮔﻼﯾﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻣﺠﺪد ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ، ﻟﺬا ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب، ذﺧﯿﺮه و ﺑﻪ روز ﮐﺮدن ﻣﻨﻈﻢ داﻧﺶ ﮐﻪ در آﯾﻨﺪه ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻗﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺷﻮد. اﮔﺮ اﯾﻨﮑﺎر اﻧﺠﺎم ﻧﮕﯿﺮد اﯾﻦ ﻣﮑﺎن وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﺨﺼﺼﻬﺎی ارزﺷﻤﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد (روم ﻫﺎرد و ﻫﻤﮑﺎران، ۲۰۰۵ ،ﻧﻘﻞ از ﺳﯿﺪی ، .(۱۳۸۴

 

 

 

-۱۵-۱-۲-۲روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

ﺑﺮاون و دوﮔﻮﯾﺪ ۲۰۰۰) ﻧﻘﻞ از ﺳﯿﺪی،(۱۳۸۴ دو روﯾﮑﺮد را در ﺧﺼﻮص ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﻫﺮ ﮐﺪام از اﯾﻦ روﯾﮑﺮدﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﭘﺎراداﯾﻢ ﻫﺎی ﺧﺎص ﺧﻮدﻫﺴﺘﻨﺪ:

 

 

 

۳۹

 

 

 

اﻟﻒ)روﯾﮑﺮد ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻣﺪار: اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻓﺮض ﺧﻮد را ﺑﺮ اﯾﻦ ﻗﺮارداده اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ ﻧﻬﻔﺘﻪ در ذﻫﻦ اﻓﺮاد را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎی رﺳﻤﯽ،ﮐﺪ ﮔﺬاری ذﺧﯿﺮه ﻧﻤﻮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ آن را اﻧﺘﻘﺎل داد. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از داده ﻫﺎ ﻧﮕﺮﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد روﯾﮑﺮد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در اﯾﻨﺠﺎ روﯾﮑﺮدی ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﯾﮏ ﻧﮕﺎه اﯾﺴﺘﺎ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

 

 

 

ب)روﯾﮑﺮد ﻋﻤﻠﮕﺮا: در اﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﻫﻤﻪ داﻧﺶ را ﺻﺮﻓﺎًﺑﻪﻋﻨﻮان ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ای از داده ﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ از ﻃﺮﯾﻖ روﺷﻬﺎی ﺧﻼﻗﺎﻧﻪ و ﻓﯽ اﻟﺒﺪاﻫﻪ ای ﮐﻪ اﻓﺮاد از ﻃﺮﯾﻖ آن ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻣﯽ دﻫﻨﺪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﻣﺤﯿﻂ را ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ و آن را ﭘﻮﯾﺎ و در ﺣﺎﻟﺖ ﻏﯿﺮ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ.

 

 

 

-۱۶-۱-۲-۲ﻣﻮاﻧﻊ اﺟﺮاﯾﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

ﺗﻮرت و وارﻟﺶ(۲۰۱ ،ﻧﻘﻞ از ﺳﯿﺪی ،(۱۳۸۴ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ را ﮐﻪ در ۴۳۱ ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻣﺮﯾﮑﺎﯾﯽ و اروﭘﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ،اﻫﻢ ﻣﺸﮑﻼت ﭘﯿﺸﺮوی اﻧﺠﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﺮح ﺟﺪول ۲-۴ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﻨﺪی ﮐﺮده اﻧﺪ:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۴۰

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺟﺪول ۱-۲ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در ﺳﺎزﻣﺎن

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻣﺸﮑﻞ	درﺻﺪ
ﺗﻐﯿﯿﺮرﻓﺘﺎرﮐﻮدﮐﺎن	۵۶
اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ارزش ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎی داﻧﺶ	۴۳
ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ داﻧﺸﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﻮد	۴۰
ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ	۳۴
ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎزﻣﺎن	۲۸
اﯾﺠﺎد ﻣﺤﯿﻂ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻻزم ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ	۳۴

 

 

ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻋﻠﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺟﺪول ۲-۵ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

۴۱

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﺟﺪول ۲-۲ ﻋﻠﻞ اﯾﺠﺎد ﻣﺸﮑﻼت در ﺳﺎزﻣﺎن

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ﻋﺎﻣﻞ	درﺻﺪ
ﻓﺮﻫﻨﮓ	۵۴
ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﻋﺎﻟﯽ ﻗﺎدر ﺑﻪ روﺷﻦ ﺳﺎزی ﻣﻮﺿﻮع ﻧﯿﺴﺖ	۳۲
ﺳﺎﺧﺘﺎرﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ	۲۸
ﮐﻤﺒﻮد ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯾﯽ ﺑﺮای ﻣﺸﮑﻼت	۲۷,۵
ﻧﺒﻮد ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه	۲۷
ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت	۲۲
ﻧﺒﻮد ﺳﯿﺴﺘﻢ اﻧﮕﯿﺰش	%۱۹
ﺗﻐﯿﯿﺮﮐﺎرﮐﻨﺎن	۸
ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎری	۵
ﻣﻨﺒﻊ(راﺳﭽﺮ،۲۰۰۲،ﻧﻘﻞ از اﻟﻮاﻧﯽ ،(۱۳۷۸

 

 

 

 

 

 

۴۲

 

 

 

ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ آﻣﺎر او ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼتﻋﻤﺪﺗﺎًﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺎﮐﺘﻮرﻫﺎی ﻧﺮم (اﻧﺴﺎﻧﯽ-اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ) اﺳﺖ و ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژی ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ. ﻧﺤﻮه ﺗﻮزﯾﻊ اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺳﻨﺎن،ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻓﻨﺂوری ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ زﯾﺮاﺳﺖ :

 

 

 

% ۵۰- ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻧﺴﺎن

 

 

 

 

 

 

 

%۲۵-ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ و ﺳﺎﺧﺘﺎر

 

 

 

 

 

 

 

۲۵- ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﮑﻮﻟﻮژی

 

 

 

 

 

اﯾﻦ اﻋﺪاد ﺗﺎﮐﯿﺪ دﯾﮕﺮی ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﮐﻠﯿﺪی ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ دارﻧﺪ، از اﯾﻦ رو ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ اﻧﺴﺎن در اﺟﺮای ﻣﻮﻓﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه داﺷﺖ.

 

 

 

ﮔﺎﻣﻬﺎی ﮐﻠﯿﺪی درﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ

 

 

 

 

 

در اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﻫﺎی داﻧﺶ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﮐﻠﯿﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺗﺠﺎری ﺣﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺰای زﯾﺮﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ:

 

 

 

-داراﯾﯽ داﻧﺶ : ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﺎ و اﻣﮑﺎﻧﺎت داﻧﺶ ﻣﻮﺟﻮد وﺳﭙﺲ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻃﺮح داﻧﺸﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻫﺪاف اراﺋﻪ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻧﺘﻘﺎدی از ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻫﺎی داﻧﺶ ﺑﺮ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﻣﮑﺎن و زﻣﺎن ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ.

 

 

 

داراﯾﯽ ﻫﺎی داﻧﺶ و ﻃﺮﺣﻬﺎی داﻧﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان داراﯾﯽ ﻫﺎ وﻣﻮﺟﻮدی ﻫﺎی ﺳﺎزﻣﺎن و اﯾﻨﮑﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ، ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺷﮑﺎف داﻧﺶ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد واﺳﺘﺮاﺗﮋای ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻠﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﺷﮑﺎف ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد ذﯾﻞ اﺳﺖ :

 

 

 

۴۳

 

 

 

-ﺑﮑﺎرﮔﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺑﺰارﻫﺎی :IT ﺑﺮای ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻃﺮﺣﻬﺎی ﺗﺴﻬﯿﻢ و اﺷﺘﺮاک داﻧﺶ در ﺣﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺣﺎﻣﯿﺎن و ﺑﺨﺸﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﺑﻬﺘﺮدرﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.

 

 

 

-ﺗﮑﻮﯾﻦ و ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﻪ رواﺑﻂ در ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺮﯾﻌﺘﺮ و آﺳﺎﻧﺘﺮ اﻣﮑﺎﻧﺎت و داﻧﺶ ﺳﺎزﻣﺎن .

 

 

 

 

 

 

 

-ﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﯾﺎدﮔﯿﺮی .

 

 

 

 

 

ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی اﯾﺴﺘﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽ ﺷﻮد، اﻣﺎ در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻮﯾﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﻮﯾﺎ رخ ﻣﯽ دﻫﺪ و در ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن اﯾﺴﺘﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ ﻣﺠﺪد دارﻧﺪ و ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎی ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺑﺎزار و ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دارﻧﺪ و ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ. ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ اﺛﺮ ﺑﺨﺶ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن را آﮔﺎه و ﻫﻮﺷﯿﺎر ﺳﺎزد و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻫﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺪﻫﺪ. ﻫﺪف ﮐﻠﯿﺪی KM اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ اﻃﻤﯿﻨﺎن از اﯾﻦ اﻣﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ داﻧﺶ در دﺳﺖ اﻓﺮاد ﻣﻨﺎﺳﺐ و در زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺷﯿﻮﻫﺎی ﻧﻈﺎم ﻣﻨﺪ ﺑﺮای ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی درﺳﺖ وﺟﻮد دارد.