مدل مفهومی در مورد شبکه ‌ها باید بر دو پیش‌فرض اساسی مبتنی باشد که عبارتند از: ١ـ اهمیت یکپارچگی شبکه،  ٢ـ باورها و انتظارهای کاربران.

به همین دلیل، مدل مفهومی باید قادر باشد ضعف ها و شکافهای هر عنصر شبکه را در رسیدن به وضع مطلوب مشخص کند و آن را مرتفع سازد. هر شکاف در واقع فاصله وضع موجود و وضع مطلوب شبکه را به منظور سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در جهت رفع آن آشکار می‌سازد. در مدل حاضر، شکافها به چهار مقوله عمده تقسیم شده‌اند: ١ـ شکاف اطلاعاتی ٢ـ شکاف طراحی ٣ـ شکاف ارتباطی ۴ـ شکاف تحقق (همان منبع).

شکل ۲-۷): مدل مفهومی بهبود کیفیت خدمات اطلاع رسانی شبکه های سازمانها و مراکز اطلاع‌رسانی

 (احمدی، ۱۳۸۶)

1. شکاف اطلاعاتی: شکاف اطلاعاتی در واقع فاصله میان خواست های کاربران از خدمات اطلاعاتی دریافتی از شبکه و باورهای مدیران درباره این خواسته است. کاربران هدف در شبکه سازمانها و مراکز اطلاع رسانی ممکن است خواسته ایی متفاوت با شبکه ‌های تجاری و تبلیغاتی داشته باشند؛ مثلاً سرعت پاسخگویی ممکن است برای یک شبکه دانشگاهی اهمیت بیشتری از احساس امنیت داشته باشد. کشف هریک از این خواسته ها در هر شبکه می‌تواند شکاف اطلاعاتی میان مدیریت و کاربری شبکه را کاهش دهد.

1. شکاف طراحی: طراحی اولیه شبکه باید متأثر از ویژگیهای مورد نظر کاربران و بازخورد مناسبی نسبت به نظرهای آنان باشد. مسئله‌ای که باید به آن اشاره داشت، این است که گاه آگاهی لازم نسبت به خواستهای کاربران هدف حاصل شده (یعنی شکاف اطلاعاتی وجود ندارد)، لیکن این آگاهی در طراحی و کارکرد شبکه انعکاس نیافته است. به عبارت دیگر،‌شکاف طراحی الزاماً ناشی از شکاف اطلاعاتی نیست، بلکه به سبب به کار نگرفتن اطلاعات به دست آمده در طراحی و ساختار شبکه است.

1. شکاف ارتباطی: این شکاف ناشی از نبود درک درست مسئولان شبکه نسبت به ویژگیها، قابلیتها و محدودیتهای آن است. شکاف ارتباطی در شبکه ها ممکن است تنها به سبب عوامل شناخته شده‌ای که در رسانه‌های سنتی وجود دارد نباشد، بلکه ممکن است ناشی از بی‌اطلاعی نسبت به زیرساختهای شبکه ‌ها باشد. این شکاف ـ به هر دلیلی که پدید آمده باشد ـ بر تعامل میان شبکه و کاربر اثر می‌گذارد و حتی باید گفت این شکاف ارتباطی گرچه درونی است، در نمود ظاهری شبکه نیز جلوه‌گر می‌شود و سرانجام اینکه شبکه به هدفهای پیش‌بینی شده خود دست نخواهد یافت.

1. شکاف رضایت: شکاف رضایت و دست یافتن کاربر به آنچه مورد نظر وی بوده، در سوی کاربر رخ می‌دهد و عبارت از فاصله‌ای است که میان خواستهای کاربر و آنچه تجربه می‌کند وجود دارد و دو شکل کاملاً متمایز دارد: یکی ناشی از آن چیزی است که از طراحی و اجرای شبکه ناشی می‌شود و به سبب شکاف ارتباطی است و اینکه بازخوردهای کاربران مورد توجه قرار نمی‌گیرد. دیگری ناشی از ناقص و ناتمام ماندن تراکنش خدمات است که فرایند رفع نیاز کاربر را با ناکامی روبه‌رو می‌سازد.همان‌ طور که در شکل شماره ۲-۷ منعکس است،  شکاف رضایت ترکیبی است از شکاف اطلاعاتی ،شکاف طراحی و شکاف ارتباطی.

بخش دوم- پیشینه تحقیق

۲-۴-       پیشینه داخلی

1. ساجدی فر و همکاران (۱۳۹۱) پژوهشی را تحت عنوان ارزیابی تأثیر کیفیت خدمات الکترونیک در اعتماد سازی مشتریان برخط شرکت‌های کارگزاری شهر تهران انجام داده اند. این مقاله درصدد آن است تا با توجه به اهمیت اعتماد سازی در مشتریان نسبت‌ به خدمات الکترونیکی، ‏به ‌تحلیل تأثیر کیفیت خدمات الکترونیک شرکت‌های کارگزاری شهر تهران در ایجاد اعتماد در مشتریان بپردازد. نتایج نشان می‌دهد، ‏درشرکت‌های کارگزاری کیفیت خدمات الکترونیک اثر مثبت و معناداری بر اعتماد مشتریان دارد.

1. بی نیاز و زاهدی (۱۳۸۷) پژوهشی را تحت عنوان سنجش کیفیت خدمات الکترونیک درشرکت قطارهای مسافری رجاء انجام داده اند. در این مقاله پس ازبررسی ادبیات مربوط به سنجش کیفیت خدمات الکترونیک، ‏مدل «ای‌کوال» بعنوان مدل برگزیده پژوهش تشریح شده و سپس با بهره گرفتن از این مدل کیفیت خدمات الکترونیک شرکت قطارهای مسافری رجا ارزیابی شده است. نتایج تحقیق حاکی از بالا بودن رضایت کاربران در بسیاری از شاخص‌ها است و در چندین شاخص نیز، ‏همانند برخی شاخص‌های بُعدِ «تعامل خدمات»،‏رضایت کاربران در سطح پایینی ارزیابی شده است.

1. بیک زاد و مولوی (۱۳۸۸) پژوهشی را تحت عنوان کیفیت خدمات الکترونیکی و رضایت مشتریان انجام داده اند. تحقیقات بازار نشان داده است که کیفیت خدمت اثر معنی‌داری بر رضایت مشتری، وفاداری مشتری،حفظ مشتری و تصمیمات خرید و حتی عملکرد مالی شرکت دارد،بنابراین تاکید و تمرکز بر روی کیفیت خدمات الکترونیک در مکان‌های تجارت و کسب و کار الکترونیک مهم و ضروری‌ است.در این مقاله سعی شده است با تشریح ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک در بانک‌ها به ضرورت آن‌ جهت جلب رضایت الکترونیکی مشتریان پرداخته شود.

1. اسماعیلی و همکاران (۱۳۸۸) پژوهشی را تحت عنوان کیفیت خدمات (سرویس های) الکترونیکی و بررسی ابعاد آن انجام داده اند. این مقاله موضوع کیفیت خدمات الکترونیکی را در بازار تجارت الکترونیکی نشان می دهد. هدف از این مقاله تحقیق در مورد ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک از نگاه ارائه دهندگان خدمات و مشتریان است. همچنین در این مقاله یک مدل قابل درک از ابعاد کیفیت خدمات الکترونیکی مورد تحلیل قرار می گیرد. در نهایت در مورد محدودیت هائی که وجود دارد و بسترهایی که برای تحقیقات آینده در حوزه کیفیت خدمات الکترونیکی وجود دارد بحث می شود.

1. حیدرزاده و عادل پور (۱۳۸۹) پژوهشی را تحت عنوان ارزیابی نقش و تاثیر کیفیت خدمات الکترونیکی، کیفیت کلی خدمات و رضایت مشتری برفرایند تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان در خریدهای برخط انجام داده اند. در این پژوهش، به بررسی نقش و تأثیر برخی ابعاد کیفیت خدمات الکترونیکی، کیفیت کلی خدمات و رضایت مشتری بر فرآیند تصمیم گیری خرید مصرف کنندگان در خریدهای برخط در ایران، پرداخته شده است . نتایج نشان داده که از بین ابعاد کیفیت خدمات الکترونیک، زیبایی سایت تنها بر کیفیت کلی خدمات مؤثر بوده و رابطه مستقیمی با رضایت مشتری در فروشگاه های برخط در ایران نداشته است. پاسخگویی و امنیت/حریم شخصی، ابعادی بودند که اثر مثبتی بر کیفیت کلی خدمات و رضایت مشتری داشتند اما رابطه معنی داری بین ابعاد اعتماد، قابلیت اطمینان و شخصی سازی با کیفیت کلی خدمات و رضایت مشتری در خریدهای اینترنتی در ایران، مشاهده نشد. همچنین در این تحقیق مشخص شد که ارتباط معنی داری بین کیفیت کلی خدمات و رضایت مشتری و عامل رضایت مشتری با تصمیم خرید از یک فروشگاه برخط، وجوددارد.

1. بیک زاده و همکاران (۱۳۹۰) پژوهشی را تحت عنوان رابطه کیفیت خدمات الکترونیکی با رضایت الکترونیکی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحدبناب انجام داده اند. هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه کیفیت خدمات الکترونیکی با رضایت الکترونیکی دانشجویان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب می باشد. نتایج حاصل بیانگر آن بود که بین کیفیت خدمات الکترونیکی و ابعاد آن، با رضایت الکترونیکی دانشجویان دانشگاه مورد مطالعه رابطه معنی داری وجود دارد. در بررسی اولویت ابعاد کیفیت خدمات از دیدگاه دانشجویان، بعد قابلیت اتکا دارای بیشترین اولویت و ابعاد کارآیی، حفظ اسرار شخصی، پاسخگویی، تأمین سفارش، جبران و تماس در ترتیب بعدی قرار گرفتند. همچنین یافته ها نشان داد که میانگین کیفیت خدمات الکترونیکی و رضایت الکترونیکی دانشجویان پایین تر از میانگین متوسط می باشد.

1. یعقوبی و علیزاده (۱۳۹۰) تحقیقی را تحت عنوان بررسی رابطه کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک و رضایت مندی مشتریان (مطالعه موردی) انجام داده اند. پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین کیفیت خدمات ‌بانکداری الکترونیک و رضایت مندی مشتریان بانک‌های شهرستان زاهدان پرداخته‌است. در این تحقیق از آزمون خی دو یک بعدی استفاده و تمامی محاسبات به وسیله نرم‌افزارSPSS انجام گرفته است. نتایج این تحقیق نشان ‌می‌دهد که بین ابعاد کیفیت و رضایت مندی مشتریان رابطه معنی‌داری وجود دارد.

1. ابطحی (۱۳۸۷) پژوهشی را تحت عنوان مدلی برای مدیریت پروژه های تکامل کیفیت خدمات الکترونیکی فناوری اطلاعات انجام داده است. در این مقاله یک مدل بلوغ کیفیت خدمات الکترونیک پیشنهاد و طراحی مفهومی آن تشریح شده است و برای طراحی مدل بلوغ از تلفیق مدل بلوغ مدیریت پروژه های سازمانی و مدل بلوغ نرم افزاری و برای طراحی مدل ارتقای کیفی خدمات الکترونیکی از روش های تکاملی مدیریت خدمات و مدل های کیفیت سنجی خدمات و رضایت سنجی مشتریان با توجه به ابعاد کیفی خدمات با رعایت ویژگی های خدمات الکترونیکی در رایاسپهر بهره گرفته شده است.

1. شعبانی ایلانی (۱۳۸۶) پژوهشی را تحت عنوان مدیریت کیفیت خدمات بانکداری الکترونیکی انجام داده است. از آنجایی تحقیقات بر روی کیفیت خدمات و رضایتمندی مشتریان در صنعت از اهمیت ویژه ای برخوردار گشته است؛ این مطالعه به بررسی این مسئله در چارچوب گسترش کارایی با کیفیت با تأکید بر هر دو عامل مدیریت خدمات داخلی و خارجی می پردازد و متعاقباً به خدمات جدید مورد نیاز جهت برآورده ساختن نیازهای مشتریان توجه می کند.

1. تارخ و زال زاده (۱۳۸۷) پژوهشی را تحت عنوان بررسی تطبیقی مدلهای ارزیابی کیفیت خدمات الکترونیکی انجام داده اند. هدف اصلی این پژوهش بررسی تطبیقی مدل های ارزیابی کیفیت خدمات الکترونیکی می باشد. این موضوع بر این اساس شکل گرفت که با توجه به مطالعات پیشین آیا مدل های ارائه شده قابل بهبود هستند یا خیر. لذا برای نیل به این هدف، مدل های مهم ارزیابی کیفیت خدمات الکترونیک بر مبنای نیازهای مشتری برخط با یک رویکرد تطبیقی مورد بررسی قرار گرفت بررسی مدل های پیشین بر اساس نیازهای مشتری به ما نشان داد که به هنگام تعامل مشتری با شبکه سایت چه نیازهایی از او برآورده نمی شود و به عبارت دیگر چه کمبودها و نقایصی در کیفیت خدمات الکترونیکی وجود دارد به این وسیله فاصله وضع موجود را با وضع مطلوب نسبی مورد بررسی قرار می دهیم و این نشان ازآن داشت که هنوز این مدل ها به پایان راه خود نرسیدند و هنوز قابلیت بهبود و توسعه در آنها دیده می شود.

۲-۵-       پیشینه خارجی

11. یانگ و همکارانش، شش عامل کلیدی را برای ارزیابی کیفیت خدمت خرده‌فروشان اینترنت ارائه دادند که عبارتند از: قابلیت اطمینان، دسترس، سهولت استفاده، با دقت بودن، امنیت و قابل اعتماد بودن. افزون‌بر آنها پیشنهاد دادند، اگر خرده فروشان اینترنت می‌خواهند به سطح بالایی از کیفیت خدمت درک شده توسط مشتری برسند، باید روی چهار بُعد تمرکز کنند: قابلیت اطمینان، با دقت بودن، سهولت استفاده و دسترسی (یانگ[۱]، ۲۰۰۴: ۱۱۴۹).

11. ساهادف و پورانی، با مطالعه­ای که روی ۳۵۰ کاربر و پورتال­های شغلی در هند انجام دادند دریافتند، کارایی، اجرا، قابلیت­دسترسی و حفظ حریم­خصوصی، از مهم­ترین اجزای کیفیت خدمات الکترونیک هستند که با اعتماد و رضایت کاربران مرتبط هستند(ساهادیو[۲]، ۲۰۰۸: ۱۱۴۹).

11. لی و وو، با بررسی ۳۶۰ مسافر بین­المللی از ۳۰ شبکه سایت خدمات مسافرتی برخط در تایوان دریافتند، احساس اعتماد و سودمندی، عواملی هستند که به گونه­ای مثبت رابطه‌ی کیفیت خدمات الکترونیکی، ارزش خدمات احساس­شده و رضایت از خدمات، را تعدیل می­ کنند(لی[۳]، ۲۰۱۱: ۷۷۶۶).

[۱]. Yang

[۲]. Sahadev

[۳]. Lee