3 آثار سیاسی پول‌شویی                                                                                    50

1-9  ویژگیهای پولشویی                                                                                       51   

فصل دوم : روشهای پولشویی                     

2-1  شیوه ها و مصادیق پولشویی                                                                            61

2-1-1   سیستمهای ارسال وجه                                                                                 66

2-1-2  اسناد در وجه حامل                                                                                     66

2-1-3 استفاده از سیستم بانکی                                                                                  68

2- 1-4 بانکداری نوین                                                                                           79

2-1-5  بانکداری اختصاصی                                                                                    83

2-1-6 بانکداری کارگزاری                                                                                      84

2-1-7 حسابهای قابل انتقال                                                                                     89

2-2  شناسایی وگزارش دهی فعالیتهای مشکوک                                                            89

2-2-1 شاخصهای بالقوه فعالیتهای مشکوک                                                                   90

2-2-2 شناخت مشتری، مبنایی برای شناسایی موارد مشکوک                                                93

2-2-3 همکاری دولت و مؤسسه های خصوصی در شناسایی موارد مشکوک                               100

2-2-4  نظارت بر عملکرد حساب                                                                             107

2-2-5 نقش مقام گزارش دهنده پولشویی                                                                      112

2-3 ریسکهای پولشویی و تأمین مالی تروریسم برای بانکها و مؤسسات مالی                         118

2-3-1 ارزیابی ریسک پولشویی و تأمین مالی تروریسم از دیدگاه بانک                                   124

فصل سوم : راههای پیشگیری ومقابله با جرم پولشویی در بانک

3-1 راه‌های پیشگیری با جرم پولشویی                                                                 129

3-1-1 مبارزه با پولشویی در سطح بانکها                                                                      130

3-1-1-1 شناسایی مشتری(KYC)                                                                            132

3-1-1-2  اهمیت استانداردهای شناسایی مشتری برای ناظران بانکی بانکها                                133

3-1-1-3  عناصر اصلی در استانداردهای شناسایی مشتری                                                  140

3-1-1-4 نظارت مستمر بر حسابها و مبادلات                                                                160

3-1-1-5 مدیریت ریسک                                                                                       161

3-1-2 مبارزه با پولشویی در سطح مؤسسه ها                                                              163

3-1-2-1 تدابیر کلی مؤسسه ها در مبارزه با پولشویی                                                        163

3-1-2-2 تدابیر احتیاطی مؤسسه ها                                                                            166

3-1-2-3 الزامها و ساز و کارهای شناسایی مشتری                                                           169

3-1-2-4 سیستم نگهداری سوابق و ارائه ی گزارش                                                          173

3-1-2-5 هزینه های مؤسسه ها در مبارزه با پولشویی                                                        174

3-1-3 مبارزه با پولشویی در سطح ملی                                                                     176

3-1-3-1 گزارش معاملات  نقدی کلان                                                                        178

3-1-3-2 گزارش معاملات مشکوک                                                                            179

3-1-3-3 قوانین کنترل ارزی                                                                                    183

3-1-3-4 توقیف انسداد ومصادره اموال                                                                        184

3-1-3-5 جرم انگاری تطهیر درآمدهای ناشی از جرم                                                        185

3-1-4 مبارزه با پولشویی در سطح بین المللی                                                              193

3-1-4-1 حقوق بین الملل در بحث پولشویی                                                                 196

3-1-4-2 همکاری کشورها در مبارزه با پولشویی                                                             198

3-1-4-3 نهادهای بین المللی ارائه دهنده ی آموزش                                                         233

نتیجه‌گیری و پیشنهادها                                   

نتیجه‌گیری                                                                                                         237

پیشنهادها                                                                                                           250

منابع و مآخذ

فهرست منابع فارسی                                                                                             252

فهرست منابع غیر فارسی                                                                                         256

علائم اختصاری                                                                                                   258

چکیده انگلیسی                                                                                                    261

   چکیده

پولشویی به عنوان یک جرم نوعاً فراملی و سازمان یافته، مستقل از جرم منشاء تأثیر منفی  گسترده ای  بر رشد و توسعه ی اقتصادی کشورها به جا می گذارد، بانکها و مؤسسات مالی به دلیل ماهیت فعالیت و سروکار داشتن مستقیم با وجوه بیش از هر نهادی در معرض خطرات ناشی از پولشویی قرار دارند.

در مقام تبیین موضوع در این پایان نامه پس از ارائه تعریف پولشویی و شناخت این جرم، ارکان و عناصر و شرایط تحقق وقوع جرم، شیوه های ارتکاب این جرم مورد بررسی قرار میگیرد. البته روشهای مورد استفاده پولشویان بسته به قوانین ضدپولشویی و موانع قانونی، امکانات و توانمندیهای کشورها متفاوت خواهد بود. از طرفی با توجه به آنکه جرم پولشویی و عواید آن ممکن است از مرزهای جغرافیایی یک کشور فراتر رود، برای مبارزه با این جرم مالی باید در چهار سطح بانکی، مؤسسه ای، ملی و بین المللی اقدامهای لازم به عمل آید. نتیجه اینکه در سالهای اخیر بانکها به منظور پیشگیری از وقوع این جرم راهکارها و تدابیری را اندیشیده و همین امر باعث شده که پولشویان به جای استفاده از روشهای سنتی از روشها و اشکال نوین بانکی همچون (بانکداری اینترنتی، کارت هوشمند و پول الکترونیکی) استفاده نمایند که شناسایی مشتری و نظارت بر حسابها به مراتب دشوارتر است به همین دلیل میبایست مؤسسات مالی و بانکها به این موضوع توجه ویژه نمایند و همواره در پی آموزش کارکنان و تدوین مقررات جدید مطابق با نیازهای روز جامعه باشند .

کلید واژه ها: پولشویی، جرم فراملی، سازمان یافته، بانکها، مؤسسات مالی، شناسایی مشتری، نقل و انتقال وجوه

مقدمه

پولشویی یکی از جرایم عمده در سطح دنیا است که تأثیر گسترده ایی بر اقتصاد، اجتماع، فرهنگ، سیاست و بنگاهها و مؤسسات فعال در جامعه دارد. بانکها و مؤسسات مالی بیش از هر نهاد و بنگاههایی در معرض خطرات و زیانهای ناشی از پولشویی قرار دارند. پولشویی از جنبه های مختلف به صورت مستقیم و غیر مستقیم خطرات و زیانهایی را متوجه این مؤسسات میکند. از یک سو افزایش تمرکز پولشویان بر فعالیتهای بانکی به عنوان ابزاری مناسب برای پولشویی، به ویژه در کشورهایی که قوانین سهل تری در مبارزه با پولشویی دارند و از سوی دیگر افزایش نظارت نهادهای ناظر بین المللی و نهادهای ناظر کشوری و اعمال جرایم سنگین مالی و غیر مالی بر بانکها و مؤسسات مالی که قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی را رعایت نمیکنند و یا به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه وارد فعالیتهای پولشویی میشوند، ریسک بانکها و مؤسسات مالی بر فعالیتهای پولشویی را به شدت افزایش داده است. مؤسسات مالی و به ویژه بانکهای بین المللی، میباید برای مبارزه با پولشویی برنامه موثری داشته باشند چنین برنامه هایی توانایی آنها را در شناسایی و نظارت افزایش داده و در حفظ شهرت برای رقابت موفقیت آمیزخارجی و داخلی به آنها کمک میکند[1].

یک برنامه موفق مبارزه با پولشویی شامل مکانیزمی برای شناسایی نواحی بالقوه آسیب پذیر میباشد که باید مورد توجه ویژه بانکها و مؤسسات مالی قرار گیرد. تشخیص و انجام اقدامات مناسب برای کاهش چنین نقاط آسیب پذیری عنصری حیاتی در برنامه جامع مؤسسه مالی به شمار رفته و به کنترل ریسکهای توام با پولشویی کمک مینماید.

بر اساس تخمین صندوق بین المللی پول و بانک جهانی درآمدهای نامشروع که توسط پولشویان در

چرخه تطهیر و پولشویی قرار میگیرند، در حدود 2 تا5 درصد تولید ناخالص جهانی است[2].

همچنین طی این دوره با جهانی شدن اقتصاد آزاد سازی جریانهای سرمایه بین المللی توسعه بانکداری الکترونیکی و ابداع و بکارگیری ابزارهای جدید الکترونیکی برای نقل و انتقال وجوه در سطح بین المللی  پولشویی تا حدودی تسهیل شده است از این رو مقابله با پولشویی نیازمند عزم جهانی و همکاری کلیه کشورهاست و پولشویی از جمله فعالیتهای ناسالم اقتصادی است که خود زاییده و در عین حال تکمیل کننده فعالیتهای مجرمانه دیگری به حساب می آید. چنین فعالیتی نه تنها اقتصاد کشورها، روابط اجتماعی و سیاسی آنها را نیز تحت تأثیر منفی و زیانبار خود قرار میدهد. به همین علت، بررسی اثرات منفی و نحوه مبارزه با آن در دستور کار سیاست گذاران اقتصادی و مورد توجه دستگاه قضایی کشورها قرار گرفته است. اگرچه تلاش زیادی در جهت مبارزه با این جرم مالی انجام گرفته، به علت پیچیدگی عملیات پولشویی و گستردگی آثار و تبعات منفی اقتصادی و اجتماعی آن از یک سو، و فقدان تحقیق و پژوهشهای لازم برای شناسایی این پدیده، به خصوص در کشورهای در حال توسعه از سوی دیگر، توفیق چندانی به دست نیامده است.

به طور کلی پولشویی عبارت است از هر نوع عمل یا اقدام به عمل برای مخفی کردن یا تغییر هویت درآمد نامشروع حاصل از فعالیتهای مجرمانه به گونه ایی که وانمود شود این عواید به شیوه قانونی کسب شده است پولشویی یا تطهیر پول فعالیتی مجرمانه گروهی و مستمر و دراز مدت است که میتواند از محدوده سیاسی یک کشور مفروض نیز فراتر رود[3].

تضعیف بخش خصوصی و برنامه های خصوصی سازی از آنجا که صاحبان وجوه کلان حاصل از عملیات نامشروع در مراحل مختلف تطهیر وجوه خود صرفاً با هدف تطهیر وجوه و نه سودآوری وجوه خود را وارد معاملات و فعالیتهای اقتصادی مختلف میکنند بنابراین در رقابت با فعالان اقتصادی بخش خصوصی با قیمت گذاری پایین کالاها و خدمات تولیدی خود سبب تضعیف یا ورشکستگی شرکتهای خصوصی دیگر میشوند، همچنین عملیات پولشویی در کشورهایی که برنامه های خصوصی سازی داشته اند سبب ایجاد اختلال در برنامه های فوق شده است زیرا با توجه به حجم بالای مبالغ اختصاص یافته به خصوصی سازی پولشویان از فرصت فوق برای تطهیر پولهای نامشروع خود استفاده کرده و در یک مرحله به عنوان خریدار خصوصی وارد برنامه های خصوصی سازی شده و در مرحله بعد با واگذاری شرکتهای خریداری شده و یا سوءاستفاده از شرکتها برای عملیات پولشویی برنامه های خصوصی سازی را با مشکل مواجه میسازند یا اثرگذاری برنامه های فوق را کاهش میدهند. کاهش کنترل دولت بر سیاستهای اقتصادی فاسد شدن ساختار حکومت،     بی اعتمادی مردم، بی اعتباری دولتها و نهادهای اقتصادی، با وجود برنامه های آزادسازی مالی کشورها و تسهیل جریان بین المللی سرمایه ها در دهه های اخیر و جهانی شدن اقتصاد، به ویژه با وجود گسترش نقل و انتقالات الکترونیکی و اینترنتی وجوه برنامه مبارزه با پولشویی از حساسیت بیشتری برخوردار شده است زیرا تکنولوژیهای جدید نقل و انتقال وجوه، همانگونه که باعث تسهیل امور مالی و نقل و انتقال وجوه برای فعالان میشود. به همان نسبت نیز میتواند سبب تسهیل نقل و انتقال پولهای کثیف شود از این رو عزم بین المللی برای مبارزه پولشویی ضرورتی ویژه میابد[4].

الف- هدف و انگیزه تحقیق

یکی از موضوعاتی که همواره علاقمند بودم پیرامون آن مطالعاتی مفصل داشته باشم موضوع پولشویی از طریق سیستم بانکی بود. هر چند در گذشته به عنوان کار تحقیقی درسی پژوهشی در این زمینه انجام شده اما اولاً بسیار مختصر بوده ثانیاً صرفاً به جرم پولشویی پرداخته شده تا اینکه توفیق دست داد که موضوع رساله مقطع کارشناسی ارشدم باشد. به ویژه آنکه در کشورمان این موضوع از سابقه ی مطالعاتی گسترده و عمیقی برخوردار نمی باشد، بر آن شدم تا به بررسی دقیق شناسایی تنگناهای قانون مبارزه با پولشویی و روشهای مختلف پیشگیری از جرم پولشویی از طریق سیستم بانکی همت ورزم.

ب- پیشینه تحقیق