شناخت اختلافات جسمانی و پیکری جهت انتخاب بازیکنان تیم در بهبود ویژگی­های آمادگی جسمانی و توسعه­ی مهارت­های تکنیکی و تاکتیکی درون فصل رقابت بسیار مؤثر و راه گشاست. اما چگونگی انتخاب بازیکن برای پست­های مختلف، اعمال تمرینات خاص تاکتیکی، آمادگی جسمانی و حفظ آن در طول فصل مسابقه بسیار حائز اهمیت است.

ویژگی­های پیکری مانند: قد، توده­ی بدن و ترکیب بدنی در بسیاری از موارد با عملکرد ارتباط دارند.

از طرف دیگر مشخص شده است که تمام ورزش­های توپی نیازمند توانایی­های وسیع و جامع است شامل توانایی­های روحی، جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی هستند. در این میان توانایی جسمانی مهم­تر است زیرا بازی­های توپی نیازمند تکرار حداکثر توان است مانند ضربه زدن شدید و پرش.

بسیاری از یافته­ها در اغلب مطالعات دال بر این است که بین واژه آنتروپومتری و تست­های جسمانی  (چابکی، توان هوازی، پرش عمودی) در جوان­ترها در سطوح مختلف تفاوت­های معنی داری وجود دارد. تعیین (تشخیص) مهارت­های خاص یک رشته ورزشی به اندازه ویژگی­های فیزیولوژیکی و آنتروپومتریکی در ورزش­های مختلف اهمیت دارد و برای اجرا حیاتی می­باشد. (9)

برای دستیابی به این توانایی­های جسمانی، اندازه­های آنتروپومتریک، پارامترهای ترکیب بدن مثل درصد چربی بدن و توده چربی آزادو ریخت بدنی معمولاً استفاده می­شود.

بسکتبالیست­ها و والیبالیست­ها معمولاً بلندتر از دیگر ورزشکاران هستند (34)

با توجه به این که از مهم ترین عوامل پیروزی در مسابقات ورزشی، داشتن ظرفیت­های فیزیولوژیکی و ویژگی­های فیزیکی خاص است , اطلاع از جنبه­های آناتومیکی چون: قد، وزن و توده­ی بدنی می­تواند دریچه­های جدیدی را در مورد وضعیت افراد برای مربیان بگشاید.

نتایج چندین تمرین تحقیق در زنان و مردان والیبالیست نشان داد که چابکی، قدرت و نوع پرش عمودی در اجرای والیبالیست­ها اثر دارد.

در طول یک مسابقه والیبال با شدت بالا و در حین مسابقه بازیکنان دائماً در حال پرش و فرود هستند. این پرش­ها می­توانند با دور خیز (مانند پرش اسپک) و بدون دورخیز (پرش دفاع) باشد.

طبیعت پرش و نوع مسابقه و نوع پرشی که در آن انجام می­شود باید برای اجرای موفق در نظر گرفته شود.

چندین مطالعه رابطه قوی بین قدرت و توان و اجرای پرش عمودی را نشان دادند اگرچه به نظر می­رسد که این رابطه ممکن است نسبت به نوع ورزش و سطح ورزشکار تفاوت کند. (21)

ابعاد آنتروپومتریک در سطحی که ورزشکار طی رقابت کسب می­کند اثر زیادی دارد، و همچنین در مهارت­های اجرای تکنیکی ورزشکار دخیل هستند. اهداف مربیان برای انتخاب بازیکن باید حساب شده و دقیق باشد، ابتدا اندازه طول اندام­ها و محیط اندام­ها و همچنین میزان چاقی باید در نظر گرفته شود و سپس قدرت و وزن آن­ها و سپس سطح مهارت اجرای آنها باید در نظر گرفته شود. ابعاد آنتروپومتریکی اساس و پایه مهارتهای ورزشی هستند و ویژگی­های حرکتی را تحت تأثیر قرار می­دهند، در طول پروسه انتخاب بازیکن در این رشته ،عواملی همچون اندازه­ میزان چربی، عضلات و استخوان­ها نیز اطلاعاتی به مربیان می­دهد (22).

تعیین اندازه­های آنتروپومتریک برای انتخاب بهترین ورزش برای بازیکن مورد نیازهستند و پیش بینی می­شود که رسیدن به سطح بالای اجرا در آینده با توجه به این اطلاعات برای تیم­ها برای هر رده سنی می­تواند مفید  باشد. (12)

حال این سوالات در مورد رشته والیبال مطرح است که :

آیا رابطه ای بین ویژگی های آنتروپومتریک و اجرای والیبالیست ها وجود دارد؟

آیا در پستهای مختلف رابطه­ای بین ویژگیهای آنتروپومتریک بازیکنان با عملکرد آنها وجود دارد؟

این پژوهش در پی پاسخ به سوالات فوق طرح واجرا شد.

لذا با توجه به موارد یاد شده فوق این پژوهشگر در نظر دارد تا رابطه برخی از ویژگیهای پیکری با عملکرد بازیکنان والیبال مرد نخبه را مورد مطالعه قرار دهد.

1-3ـ ضرورت و اهمیت پژوهش:

به دلیل نیاز باشگاه­ها و کشورها به پرورش بازیکنان با استعداد جوان، در کنار مربیان، مأموران استعدادیابی و مدیران که هر کدام عنصر کلیدی در فرآیند استعدادیابی و پرورش استعدادها بشمار می­روند، حضور دانشمندان علوم ورزشی نیز می­تواند نقش مهمی در این فرایند داشته باشند.

از سوی دیگر شفافیت ارتباط بین ساختارهای نوع پیکری و اجرای ورزشی بهینه در سنین بزرگسالی می­تواند به کسب نتایج بهتر و هدفمند در زمینه­ی استعدادیابی والیبال و کاهش خطای اجرا در سنین بزرگسالی کمک شایانی بکند. دانشمندان علوم ورزشی باید مراحل کلیدی در فرآیند استعدادیابی و ارتباط ساختارهای بدنی به ویژگی­های روانی و سایر حیطه­های مربوط به والیبال نوین را آموزش دیده و با آن آشنایی لازم را داشته باشند تا به مفاهیم علمی والیبال تسلط یابند.

در بیشتر موارد کشف استعدادها و پرورش آن­ها بر عهده­ی افرادی قرار دارد که آموزش ندیده­اند و یا دارای آموزش اندک در زمینه­ی شناخت رشد و بلوغ و ویژگی­های بدنی و آثار بالقوه آن­ها بر فرآیندهای انتخاب و اجرا هستند.

مهارت­های پایه­ای والیبال که در سنین نونهالی و نوجوانی آموخته می­شوند، می­توانند در بزرگسالی تحت تأثیر رشد جسمانی و تغییرات بدنی قرار گیرند که این می­تواند حتی حرکت ورزشکار را تثبیت کرده و یا تغییر دهد. بنابراین ضروری بنظر می­رسد تا با درک ارتباط بین عوامل پیکری و اجرای ورزشی والیبال از از بین رفتن انرژی و استعداد جلوگیری کرده و از کسب نتایج مطلوب اطمینان حاصل کرد.

یک تیم والیبال مانند سایر ورزش­های توپی نه تنها به مهارت­های تکنیکی و تاکتیکی نیاز دارد بلکه با آمادگی جسمانی نیز سروکار دارد.

در طول یک فصل، مربیان والیبال بر روی اهداف تکنیکی و تاکتیکی تمرکز می­کنند و حجم تمرینات قدرتی را پایین می­آورند که این ممکن است موجب تغییرات ناخواسته در تیم شود. (27)

والیبال از ورزش­های اینتروال با شدت تناوبی می­باشد و در این ورزش تلاش­های ناگهانی، انفجاری و کوتاه مدت از حدود 2 تا 20 ثانیه معمولاً مورد نیاز است و از این رو ورزشکاران سطح بالا به وسیله توان عضلانی بالا در قسمت تنه و اندام­ها مشخص می­شوند.

والیبال شامل پرش، فرود، حرکات جانبی است و این حرکات باید متناوب و بدون استراحت در طول یک مسابقه 60 تا 120 دقیقه­ای انجام شود.

قدرت و توان برای موفقیت دراین رشته ضروری است. مربیان سطح بالا معمولاًبه تقویت آمادگی جسمانی اهمیت می­دهند. پس باید در نظر داشت علاوه بر بالا بردن سطح مهارت­ها، فاکتورهای آمادگی جسمانی نیز تقویت شوند. (23)

نکته­ی قابل توجه در مورد شاخص توده بدن (BMI) در این است که این شاخص، میزان درصد چربی و یا اضافه وزن را مشخص نمی­کند و به این علت کاربرد آن محدود است همچنین مانند جدول قدـ وزن ممکن است شاخص توده بدن یک شخص عضلانی (بدون چربی زیاد) مانند یک فرد چاق شود.

به هر حال BMI نسبت به جدول­های قد و وزن دقیق­تر بوده ولی نسبت به اندازه­گیری چربی زیرپوستی ضعیف­تر عمل می­کند. با این حال حداقل دو خلاصه پژوهش جدید در دسترس است که در آن­ها نتیجه­گیری شده، شاخص توده بدنی در ارزیابی چاقی نسبت به جدول وزن ـ قد از اعتبار بیشتری برخوردار است و نسبت به دیگر شاخص­های قد و وزن ارتباط قوی­تری با چربی بدنی دارد. ارتباط بین BMI و چربی بدنی تحت تأثیر عوامل از قبیل سن و جنس قرار می­گیرد به عنوان مثال افراد مسن­تر ممکن است چربی بدنی بیشتری نسبت به جوان­ترهایی با همان BMI داشته باشند.

مطالعات کمی در مقالات ذکر شده اند که با مشخصه های مورفولوژیکی والیبالیستهای زن سروکار داشته باشند و کل طیف آنها را بررسی نکرده اند چرا که اینها با کمبود معیارهای سنجشی برای اندازه گیری ساختار بدنی یا ترکیب بدنی یا سنجشهای گوناگون بدن انسان مواجه بوده اند.

در برخی مطالعات تنها جرم و ارتفاع بدن گزارش شده است و برخی دیگر تنها شاخصهای ترکیب بدن را ذکر کرده اند و تعداد اندکی از این مطالعات هم به توصیف متغیرهای ساختار بدنی پرداخته اند.

1-4ـ اهداف پژوهش:

1-1-4هدف کلی:

هدف از این مطالعه تعیین رابطۀ برخی از ویژگیهای آنتروپومتری با عملکرد والیبال در والیبالیستهای مرد نخبه می باشد.

2-1-4اهداف ختصاصی عبارتند از:

1- تعیین رابطه بین سن بازیکنان با عملکرد اسپک بازیکنان والیبال مرد نخبه

2- تعیین رابطه بین قد بازیکنان با عملکرد اسپک بازیکنان والیبال مرد نخبه

3- تعیین رابطه بین وزن بازیکنان با عملکرد اسپک بازیکنان والیبال مرد نخبه

4- تعیین رابطه بین BMI بازیکنان با عملکرد اسپک  بازیکنان والیبال مرد نخبه

5- تعیین رابطه بین سن بازیکنان با عملکردسرویس بازیکنان والیبال مرد نخبه

6- تعیین رابطه بین قد بازیکنان با عملکردسرویس بازیکنان والیبال مرد نخبه

7- تعیین رابطه بین وزن بازیکنان با عملکردسرویس بازیکنان والیبال مرد نخبه

8- تعیین رابطه بینBMI بازیکنان با عملکردسرویس  بازیکنان والیبال مرد نخبه

9- تعیین رابطه بین سن بازیکنان با عملکرد پرش عمودی بازیکنان والیبال مرد نخبه

10- تعیین رابطه بین قد بازیکنان با عملکرد پرش عمودی بازیکنان والیبال مرد نخبه

11- تعیین رابطه بین وزن بازیکنان با عملکرد پرش عمودی بازیکنان والیبال مرد نخبه

5-2. خلاصه پژوهش.. 86

5-3. بحث و نتیجه­گیری.. 92

5-4. پیشنهادها.. 106

5-4-1. پیشنهادهای کاربردی.. 106

5-4-2. پیشنهادهای پژوهشی.. 108

منابع و مآخذ

فهرست منابع…………………………………………………….112

پیوست­ها

پیوست…………………………………………………………………………………………126

جوامع امروزی از طریق کسی یا راهی با داشتن هویت­های مختلف از قبیل ورزشکاران، مربیان، اعضای سازمان­های ورزشی، طرفداران سازمان یافته از یک باشگاه ورزشی، خبرنگاران ورزشی با ورزش سر­و کار دارند. جهان ورزش اغلب به عنوان یک جهان کوچکتر از جامعه در نظر گرفته می­شود و ارزش­های اجتماعی، باورها و هنجارهای جامعه به صورت گسترده­تر در آن منعکس می­شود. در عین حال این جهان کوچکتر نیز ارزش­ها و قواعد خاص خود را ایجاد می­کند که گاهی اوقات به جامعه منتقل می­شود. بسیاری از گروه­های مختلف طرفدار ورزش هستند و بین این گروه­ها مرزهایی می­باشد، که نشان می­دهد افراد در چه موقعیتی در گروه­ها تعامل­شان شروع می­شود و در چه وضعیتی به پایان می­رسد. جامعه­شناسان، بسیاری از گروه­های هوادار را به عنوان پلی میان فرد و جامعه­ای بزرگتر در نظر می­گیرند، چرا که آن­ها ممکن است به عنوان ابزار قدرتمند برای کنترل اجتماعی و یا حتی تغییرات اجتماعی خدمت کنند (کلومنیز[1]، 2005). همچنین رهبران ورزش اظهار می­دارند که به طور کلی تماشاگران در عمل ورزش مؤثر هستند. لارسون[2] بر این عقیده است که هواداران مؤلفه­ی اصلی در ورزش هستند چرا که آنها به طور مستقیم یک محیط اجتماعی برای ورزشکار فراهم می­کنند (به نقل از کامکاری و همکاران، 2013). ورزش عواقب مثبت و همچنین عواقب منفی برای افراد و گروه­ها در سراسر جهان دارد. ورزش به طور جدی زندگی روزمره مردم، وضعیت آن­ها، روابط نژادی، سبک لباس، زبان و ارزش­های اخلاقی آن­ها را تحت تأثیر قرار می­دهد. همانطور که در جنبه­های دیگر زندگی اجتماعی می­تواند رفتار منحرف وجود داشته باشد، در ورزش نیز شاهد گسترش بسیار این پدیده هستیم. رفتار منحرف به آسانی در دنیای ورزش مشاهده شده است. از مشکلات رایج جامعه در جهان ورزش کج­رفتاری تماشاگران است. بسیاری از رفتار­های منحرف در داخل و خارج از ورزشگاه، همچنین بین افراد و گروه تماشاگران به تدریج در حال افزایش هستند. انواع بسیاری از انحراف­ها از قبیل جرم و جنایت، استفاده از مواد مخدر، مواد سمی و خشونت و پرخاشگری وجود دارد. در بین رفتار­های منحرف، پرخاشگری تماشاگران به عنوان عنصر اساسی بسیاری از رویدادهای ورزشی در نظر گرفته شده است (کلومنیز، 2005). مسابقات ورزشی ممکن است تماشاگران را در موقعیت­هایی قرار دهد که شرایط، قوانین و هنجار­ها به راحتی نقض شود و منجر به مواجهه با پرخاشگری و خشونت شود (هنری و همکاران، 2011). هر چند خشونت و پرخاشگری در ورزش پدیده­ای نو ظهور نیست اما امروزه افزایش یافته به طوری که ممکن است خطر نابودی فرهنگ ورزش را در پی داشته باشد (وثوقی و خسروی نژاد، 1388). بنابراین توجه به عواملی که موجب پرخاشگری هواداران می­شود امری ضروری است. از طرف دیگر، تنها نباید به عواملی که خشونت را در هواداران تشدید می­کند، تأکید کرد؛ بلکه ضروری است به عواملی که موجب بهبود رفتار­های ناهنجار و منحرف هواداران می­شود توجه کافی نمود. این پژوهش در صدد است تا به شناسایی عواملی که در بهبود رفتار هواداران هندبال مؤثر است، بپردازد.

1-2. بیان مسأله

امروزه ورزش از ضروری­ترین نیازها و اساسی­ترین نهادهای جوامع بشری است، به طوری­که کمتر کشوری را می­توان یافت که فاقد سازمان ورزشی باشد (وثوقی و خسروی نژاد، 1388). ورزش و فعالیت­های مربوط به آن، بخش عمده­ای از زمان و انرژی افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جایگاه مهمی در فرهنگ جوامع پیدا کرده است. چنانکه بررسی ورزش در یک جامعه، بدون آگاهی از ارزش و کیفیت ریشه­های فرهنگی آن امکان پذیر نیست (شفر[3]،1992). شناخت انسان به عنوان اصلی­ترین عنصر تشکیل­دهنده سیستم اجتماعی همواره مورد توجه محققان بوده است. اینکه چرا انسان به گونه­های مختلفی رفتار کرده و در شرایط مشابه رفتارهای متفاوتی را از خود نشان می­دهد، در حیطه انگیزش قرار دارد. انگیزش شاخصی از هیجان و گرایش رفتاری است که به صورت مستقیم با فعالیت­های تبلیغاتی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و به طور غیر مستقیم با تجربه­های شخصی به وجود آمده و موجب بروز رفتار می­گردد. نظریه­پردازانی نظیر هرزبرگ[4] (1950)، انگیزش را به عنوان یک عامل اثرگذار بر رفتار انسان­ها در برآورده کردن نیازها و خواسته­هایشان اعلام کرده­اند. چلیپ[5] (2000)، اظهار می­دارد که عوامل انگیزشی، عواملی هستند که بر تمایلات افراد اثر داشته و سبب حضور آنان در مسابقات می­شوند (به نقل از تجاری و ترک فر، 1390). مطالعات نیز نشان داده است که ورزش بر انگیزش انسان­ها اثر­گذار و باعث افزایش ارتباط، غرور اجتماعی و اتحاد اجتماعی در بین گروه­ها شده و تماشاگران نیز به عنوان ارکان اصلی مسابقات ورزشی با خصوصیات رفتاری و اجتماعی متفاوت به تماشای مسابقات می­روند (پارکز[6] و همکاران، 2003 ). انسان­ها، ورزش را به دلایل مختلفی تماشا می­کنند. برای برخی از تماشاگران، رویداد­های ورزشی سرگرمی فراهم می­کند. برای دیگران، تماشای ورزش یک فعالیت اجتماعی است که در آن افراد از زمینه­های فرهنگی و ملی مشابه جمع می­شوند تا یک تجربه­ی اجتماعی داشته باشند. برای برخی از طرفداران متعصب، تماشای ورزش مورد علاقه یا تیم­شان شبیه به یک تجربه­ی مذهبی است (جول[7] و همکاران، 2011). به طور معمول گروهی از هواداران یک تیم ورزشی، با هماهنگ کردن کوشش­ها و فعالیت­های خود سعی می­کنند توفیق بیشتر تیم خود را دنبال کنند و تحقق بخشند. این کار برای آنها یک ارزش است. آنان گاهی در این هدف­گیری از هیچ کوششی حتی به قیمت ایجاد ناهنجاری و آسیب­های اجتماعی فروگذار نمی­کنند (کاظمی و همکاران، 1386). هواداران، افرادی هستند که به ورزش، تیم و یا ورزشکار خاصی علاقه دارند و امور مربوط به آنها را دنبال می­کنند. اکثر افرادی که یک مسابقه ورزشی را تماشا می­کنند، هوادار یکی از بازیکنان، یکی از دو تیم و یا در کل ورزش موردنظر هستند، ولی عده­ای از تماشاچیانی که رویدادهای ورزشی را از نزدیک یا از طریق وسایل ارتباط جمعی مشاهده می­کنند اغلب میل ندارند که به یک تیم یا ورزشکار نسبت داده شوند. در واقع هواداران، با ورزش و تیم مورد نظر خود رابطه هیجانی برقرار می­کنند. صفابخش (1382) اظهار نمود که 7/67 درصد از تماشاگرانی که برای تماشای مسابقات به ورزشگاه می­روند، هوادار نیز هستند (به نقل از واعظ موسوی و مسیبی، 1386). حضور در جمع باعث مى­شود تا افراد نسبت به اعمال خود کمتر احساس مسئولیت کنند. به بیان دیگر، جمع آنها را در مقام افراد از نظرها پنهان مى­سازد. بنابراین هنگام همکاری با دیگران شاید مایل باشند اعمالی انجام دهند که به تنهایی مستعد و قادر به انجام آنها نباشند، در نتیجه هر چه افراد به عنوان فرد، کمتر قابل تشخیص باشند بیشتر احتمال دارد که اعمال پرخاشگرانه از خود بروز دهند (کوئن[8]، 1990). به عبارت دیگر هنگامی­ که هواداران از یکدیگر جدا باشند جلوه­ی خشونت کمتر خواهد بود (آبالاسی[9] و کوجوکاریو[10]، 2012). امروزه تماشاگران جایگاه ویژه­ای یافته­اند که این موضوع باعث شده است بررسی ابعاد مختلف حضور آنان در ورزش بیش از پیش اهمیت پیدا کند. یکی از این ابعاد، رفتار تماشاگران در ورزشگاه­ها در زمان برگزاری بازی­های مهم و حساس و نیز بعد از این بازی­هاست که همواره بیشترین توجه را در این زمینه به خود اختصاص داده است، زیرا این رفتارها به دلیل پیروی از هنجارهای خاص “رفتارهای جمعی”،  گاه منجر به آسیب­هایی شده­اند. (فتحی نیا، 1389). در واقع تماشاگران ممکن است در زمان مسابقات حساس، در موقعیتی قرار بگیرند که رفتار­های ناهنجار و پرخاشگرانه­ای از خود بروز دهند. خشونت و پرخاشگری پدیده­های روانی- اجتماعی هستند. از نظر مفهومی پرخاشگری، هرگونه رفتار هدایت شده نسبت به افراد است که با قصد آسیب رساندن باشد (آندرسون[11] و بوشمن[12]، 2002). خشونت و پرخاشگری ورزشی را می­توان رفتاری دانست که خارج از قواعد و هنجارهای ورزشی رخ می­دهد، موجب آسیب عمومی می­شود و ارتباط مستقیمی با اهداف رقابت ورزشی ندارد (تری[13] و جکسون[14]، 1985). پدیده­ی خشونت در سه سطح قابل تحلیل است: سطح اول مربوط به خشونت و پرخاشگری تماشاگران و هواداران مسابقات است که در قالب هواداری از تیم­های محبوب­شان علیه یکدیگر و گاه در مورد اموال و دارایی­های عمومی انجام می­پذیرد، سطح دوم خشونت و پرخاشگری علیه بازیکنان است و سطح سوم خشونتی است که بین بازیکنان در زمین مسابقه روی می­دهد. در بین سطوح سه­گانه ذکر شده، سطح اول به دلیل دامنه و عواقب وسیع­تر، در پژوهش­ها بیشتر مورد توجه قرار گرفته است (فتحی نیا، 1389).

لینچ[15] (1991) اظهار می­دارد که شروع با تأخیر، یکی از دلایل برای رفتار ناشایست تماشاگران فوتبال است. همچنین ویکفیلد[16] و همکاران (1996) نتیجه گرفتند که تجمع، راحتی صندلی و کیفیت اسکوربورد می­تواند به اندازه کافی تماشاگران را راضی نگه دارد تا با میل و علاقه، دوباره به ورزشگاه برگردند. در کشور ما نیز چندین تحقیق در این زمینه انجام شده است. رحمتی و محسنی ( 1382) متغیرهای اهمیت و حساسیت بازی، رتبه تیم مورد علاقه در جدول مسابقات و حرکات خشونت­آمیز و پرخاشجویانه بازیکنان را از عوامل اصلی پرخاشگری کلامی در میان تماشاگران معرفی کرده­اند. نورعلی وند (1386) مهم­ترین عوامل اثرگذار بر رفتارهای اوباشگرانه تماشاگران را هیجان­طلبی، گروه همسالان و تحریک مطبوعات ورزشی معرفی کرده است. هرچه ورزش در کشور ما به سمت جلو حرکت می­کند، بروز خشونت، ناهنجاری و مشکلات در میان تماشاگران افزایش پیدا می­کند که این موضوع به یک معضل اساسی در جامعه ورزش تبدیل شده است. روند رو به رشد ورزش و افزایش چشمگیر استقبال تماشاگران از این رویداد اجتماعی محققان را بر آن داشته که شیوه­ها و اصولی را طراحی نمایند که معایب ورزش را کاسته و بر جنبه­های مثبت آن بیافزاید (حسینی و همکاران، 1389). یکی از جنبه­های مثبت در ورزش تقویت رفتار بهنجار و مثبت هواداران از قبیل «احترام به قوانین حاکم بر سالن و رعایت نظم، عدم استفاده از الفاظ زشت و رکیک ، توجه و حفظ اموال عمومی ورزشگاه و …» می­باشد (شیلدز و همکاران، 2005).

بی­شک ورزش­های گروهی نسبت به سایر ورزش­ها از تعداد هواداران بیشتری برخوردار می­باشند. بدیهی است هندبال به عنوان یک ورزش تیمی، یکی از پرطرفدارترین رشته­های ورزشی در ایران و بسیاری از کشورهای دیگر می­باشد که در مسابقات، افراد زیادی برای تماشای بازی در سالن حضور می­یابند. سالن هندبال نیز مانند استادیوم­های فوتبال یکی از مکان­هایی است که خشونت و پرخاشگری هواداران در آن به وفور دیده شده است.

با توجه به شواهد موجود، تحقیقات قبلی تنها عوامل اثر­گذاری که موجب خشونت و پرخاشگری تماشاگران می­شود را مورد بررسی قرار داده­اند و کمتر پژوهشی در زمینه شناسایی عوامل مؤثر بر بهبود رفتار پرخاشگرانه هواداران ارائه شده است. بنابراین تحقیق حاضر سعی دارد تا به شناسایی عوامل مختلفی که موجب بهبود رفتار هواداران مسابقات لیگ برتر هندبال می­شود، بپردازد. همچنین با تعیین اینکه کدامیک از این عوامل بیشترین تأثیر را در بهبود رفتار هواداران ورزش در مسابقات لیگ برتر هندبال دارد، به مسئولین و مدیران این امکان را خواهد داد که اقدامات لازم را به منظور بهبود رفتار هواداران رشته­ی هندبال در پیش گیرند و رفتار مثبت را در آنها تقویت کنند. لذا هدف اصلی از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در بهبود رفتار هواداران ورزش در مسابقات لیگ برتر هندبال و در نتیجه کمک به فرهنگ­سازی در جهت اجرای هر چه بهتر مسابقات ورزشی می­باشد.

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق

ورزش و فعالیت­های مربوط به آنها در جوامع امروزی بسیار مهم هستند. در میان پدیده­های اجتماعی، ورزش به دلیل جاذبه­های خاص مخاطب بیشتری دارد. یکی از مهم­ترین پایه­های ورزش که شناسایی شده است، هواداران می­باشند (کامکاری و همکاران، 2013). خشونت­ها و اغتشاشات در ورزش کشور و به خصوص در میان هواداران در حال رشد است. خشونت در ورزش چه توسط بازیکنان و یا تماشاگران، علاوه بر محدودیت­هایی که برای یک تیم یا یک کشور از طرف مجامع ملی و بین­المللی بوجود می­آورد، تبعات منفی اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را نیز به همراه دارد. از نظر فرهنگی این­گونه برخوردهای ناشایست می­تواند وجهه­ی فرهنگی مردم یک جامعه را نزد دیگر جوامع تغییر داده و سبب ارائه تصویر نامناسب از ارزش­های یک جامعه گردد. علاوه بر آن ممکن است ضررهای مالی و جانی به همراه داشته باشد (لهسایی­زاده و همکاران، 1387). در حالی­که نهادهای حاکم بر ورزش، بسیاری از استراتژی­ها را برای رسیدگی به رفتار ناشایست تماشاگران ابداع کرده­اند، تحقیقات کمی بر روی ماهیت رفتار تماشاگران در سطح جامعه­ی ورزشی برای اطلاع رسانی این استراتژی­ها انجام شده است. پرداختن به رفتار ناشایست تماشاگران باید به سمت افزایش ورزش­های سازمان­یافته و تفریح و سرگرمی و مشارکت داوطلبانه اداره و هدایت شود ­(هوی[17]، 2005).  با ناهنجاری­های موجود در محیط­های ورزشی باید به صورت منطقی، خردمندانه و علمی برخورد کرد. چه بسا پاره­ای تدابیر نامناسب نه تنها جو مسابقات و هواداران را بهبود نمی­بخشد بلکه باعث بروز تشنج و درگیری­های حاشیه­ای نیز می­گردد. بنابراین در درجه اول باید هواداران موجود در محیط­های ورزشی را از نظر خصایل عرفی، اجتماعی و روان­شناختی مورد بررسی و بازبینی دقیق قرار داد و بر مبنای شناخت درست نسبت به آنان برای رفع ناهنجاری­ها تلاش نمود. از طرفی تنها تلاش برای کاهش ناهنجاری­ها چندان اثربخش نخواهد بود بلکه توجه به رفتار­های بهنجار و تقویت آنها به همراه رفع ناهنجاری­ها، تأثیر بسزایی بر رفتار هواداران خواهد داشت. اینکه چه عواملی بر رفع ناهنجاری­ها و 

3-7- روش انجام تمرینات…………………………………………………………………………………………………………………………76

3-7-1- گروه ایروبیک……………………………………………………………………………………………………………………………….76

3-7-2- گروه یوگا……………………………………………………………………………………………………………………………………..77

3-8- روش­های آماری……………………………………………………………………………………………………………………………….78

فصل چهارم: یافته­های تحقیق

4-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………….79

4-2- یافته­های توصیفی تحقیق……………………………………………………………………………………………………………….79

4-3- آزمون فرضیه­های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………81

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………..97

5-2- خلاصه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………..97

5-3- یافته­های تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………..98

5-4- بحث…………………………………………………………………………………………………………………………………………………99

عنوان                                                                                                                                                                         صفحه

5-4-1- عوامل ترکیب بدنی……………………………………………………………………………………………………………………….99

5-4-2- توان بی­هوازی و توان هوازی……………………………………………………………………………………………………..101

5-4-3- فشارخون سیستولی و فشارخون دیاستولی………………………………………………………………………………103

5-4-4- ضربان قلب…………………………………………………………………………………………………………………………………104

5-4-5- شاخص­های ریوی……………………………………………………………………………………………………………………..106

5-4-6- انعطاف­پذیری…………………………………………………………………………………………………………………………….107

5-4-7- قدرت دست………………………………………………………………………………………………………………………………109

5-5- نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………….110

5-6- پیشنهادهای تحقیقی……………………………………………………………………………………………………………………110

5-6- پیشنهادهای کاربردی…………………………………………………………………………………………………………………..110

پیوست1. رضایت­نامه………………………………………………………………………………………………………………………………111

پیوست2. مشخصات فردی نمونه­ها………………………………………………………………………………………………………..112

منابع ومأخذ……………………………………………………………………………………………………………………………………………113

مقدمه
امروزه توجه به کیفیت زندگی و تلاش برای ارتقاء سطح تندرستی و پیشگیری از امراض مختلف از اولویت­های ملی است و نه فقط مجامع علمی، تخصصی و طبی، بلکه عامه مردم نیز بطور روزافزونی از تأثیرات عمیق شیوه زندگی بر میزان سلامت جسمی و روحی و کیفیت زندگی، آگاه شده­اند. اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم گسترش یافته است. علاوه بر این، شواهد علمی دال بر فواید سلامت بخشی تمرین و ورزش در حال افزایش است (1). تمرین در پیشگیری از بیماری فقر حرکتی مؤثر است. بیماری فقر حرکتی ناشی از فعالیت جسمانی کم است. بیماران مبتلا به فقر حرکتی به کاهش انعطاف­پذیری، انحطاط قلب و عروق، ضعف عضلات و استخوان، سوء عملکردی روده و مثانه دچار می­شوند. عدم فعالیت جسمانی عامل خطرناکی در آمادگی برای امراض قلبی و سکته­ی قلبی است. به علاوه فشارخون و چاقی از عوامل  مهم و خطرناک مرتبط با امراض قلبی هستند که با تمرینات بدنی منظم قابل کنترل هستند(2).

گسترش شناخت رابطه روح، جسم و ذهن به تمایل فزاینده­ی انجام تمرینات سلامتی سنتی از قبیل یوگا منجر شده است. لغت یوگا[1] خود به ذهن دانا و حکیم اطلاق می­شود، و به معنی وحدت و یگانگی است (3). هاتا یوگا از دو واژه­ تشکیل یافته­است. (ها) به معنای خورشید و (تا) به معنای ماه که به ترتیب به منزله روح و فکر آدمی می­باشند. در واقع این دو اشاره به انرژی مثبت و منفی بدن آدمی دارند که در یوگا به تعادل می­رسند (4). بیشتر سبک های یوگا بر اساس مسیر هشت گانه­ای شامل حرکات بدنی، تمرینات تنفسی، گام­های موثر بر تمرکز حواس، مراقبه و رفتارهای اخلاقی است، که در جهت تقویت تمرکز و آرام کردن فکر عمل می­کند. اگر ورزش یوگا به طور صحیح انجام شود می­تواند بر سطوح ساختاری، فیزیولوژی، احساسی-  روانی و روحی اثرات قابل توجهی بگذارد (5). تنفس خوب تأثیرات زیادی در کیفیت زندگی انسان می­گذارد. در واقع نه تنها ضامن سلامتی فیزیکی است, بلکه باعث تقویت حالات احساسی و هیجانی شده و تعادل روحی, روانی را نیز  به دنبال دارد (6). به اعتقاد سانگ[2] فشارهای ذهنی و جسمی اساس نتیجه تنفس سریع­تر، ضربان قلب تندتر و انقباض رگ­های خونی می باشند که سبب می­شوند تا قلب سخت­تر کار کند و فشار خون بالا برود. در تمرینات یوگا به دلیل برقرار کردن ارتباط منظم با انجام آگاهانه­ی تمرینات بدنی، جریان خون تحریک شده و فشار خون بالا کاهش می­یابد (7). روش های یوگا می­تواند برای نیازهای مردم با هر وضعیت جسمی و هر سنی از 5 سال به بالا مناسب باشد. حتی اگر برخی از افراد نتوانند بعضی از فعالیت­های فیزیکی لازم را انجام دهند، باز هم قادر خواهند بود تا از تکنیک­های، تنفسی و تفکری آن بهره­مند گردند (8). اصول یوگا آرامش روانی، تعادل و هماهنگی ارکان روان انسان را تامین می­نماید و نوید دهنده­ی بهبود معنی­داری در بهزیستی جسمی و روانی است (9). چاقی یک مشکل همه­گیر تندرستی است و تقریبا 20 % بزرگسالان تا حدی دارای وزن زیادی هستند. چاقی و اضافه وزن رول مهمی را در بیماری­های گوارشی و مسائل بهداشتی و یا کوتاه شدن زمان زندگی بازی می­کنند (10). یوگا بهترین روش شناخته شده در ایجاد وضعیتی مناسب برای کنترل وزن محسوب می­شود. در این ورزش به گردش خون، تنفس و غده تیروئید که در کنترل وزن نقش اساسی دارد توجه شده­است. تمرین­های کششی و تنفسی یوگا علاوه بر تسکین عضلات و سیستم عصبی، مستقیما بر هضم غذا تأثیر می­گذارد و به متعادل شدن وزن کمک می­کند. علارغم توصیه پزشکان بر استفاده از پروتئین در کاهش وزن، یوگا بر آرامش فکری تاکید می­کند (11). عواملی همچون استقامت و قدرت عضلانی برای سلامتی مهم هستند. این عوامل در حفظ وضعیت قامت و بهبود ظاهر شخص مفید هستند؛ زیرا قدرت عضلانی محافظت کننده­ای نیرومند برای مفاصل است و از آسیب­های مفصلی می­کاهد. میلیون­ها نفر از مردم از کمر درد رنج می­برند و ضعف عضلات شکم و فقدان انعطاف­پذیری در این عارضه مؤثر است. تقویت عضلات و توسعه­ی انعطاف­پذیری به بهبود کمر درد کمک می­کند(3). کاهش در انعطاف­پذیری حتی موجب اختلال در حفظ راستای قامت و به دنبال آن بروز درد می­شود که در نهایت محدود شدن دامنه­ی حرکتی و یا درد مفصلی مزمن را به دنبال دارد. همچنین افزایش قدرت به بهبود و حفظ عضلات و مقدار سوخت و ساز پایه، کاهش خطر آسیب­ها، جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش کمر درد، تسکین دردهای آرتروز، بهبود سلامت روانی و احتمالا کاهش و کنترل فشارخون، بهبود سطح کلسترول و به ویژه کنترل قند خون کمک می­کند(1). تحقیقات زیادی نشان داده­اندکه یوگا قدرت عضلات و انعطاف­پذیری را افزایش می­دهد(12, 13, 14, 15). همچنین امروزه متخصصان مختلف اروپایی و آمریکایی به این نکته پی برده­اند، که یوگا به دلایل علمی تسکین بخش اعصاب است، زیرا بیشتر ارگان­های بدن به وسیله­ی اعصاب کنترل می­شوند، که سرچشمه­ی آن­ها در ستون مهره­ها قرار دارند. همچنین اغلب درد­های مفصلی به وسیله­ی برخی از مهره­های تیره پشت تولید می­گردند؛ و یا جابجاشدن مهره­ها باعث ایجاد فشار بر روی سلسله اعصاب می­گردد (16).

یکی دیگر از ورزش­هایی که اخیرا در کشور ما بخصوص در بین زنان طرفداران زیادی پیدا کرده است، ورزش ایروبیک می­باشد. ورزش ایروبیک[3] یا حرکات موزون به عنوان یکی از شیوه­های تمرینی برای کسب آمادگی جسمانی به کار می­رود. این شیوه تمرینی امروزه به شکل ورزشی مفرح و مهیج و پرطرفدار جلوه کرده و در دهه­ی ۱۹۶۰ سال­های آغازین خود را سپری کرد و در سال ۱۹۸0 در زمره­ی پر طرفدارترین ورزش دنیا به حساب آمد (17). این تمرینات علاوه بر ایجاد سازگاری­های قلبی- تنفسی به کارایی دستگاه تنفس می­افزاید. تمرین هوازی مداوم و با شدت متوسط به بالا علاوه بر کاهش تنش عضله (تنش عضله ممکن است، ایجاد درد کند) با کاهش در حالت اضطراب، فشارخون و ضربان قلب همراه است (18). مدارک قابل توجهی نشان می­دهند که شرکت در تمرین ایروبیک فواید فیزیولوژیک و روان شناختی مهمی دارد (19). همچنین ورزش ایروبیک سبب افزایش سطح بتا اندورفین که باعث بهبود افسردگی و مشکلات روانی می­شود، خواهد شد (20).

به نظر می­رسد یکی از روش­های تعاملی که بر ابعاد جسمانی انسان به خوبی تأثیر گذاشته و باعث پرورش آن­ها می­شود، تمرینات یوگا و ایروبیک ­باشد. از این­رو می­توان از این روش­ها­ برای بهبود بعضی اختلالات و بیماری­های روحی و جسمی افراد و یا به عنوان روش کمکی در درمان استفاده نمود. با توجه به اینکه  این دو ورزش در کشور ما هواداران زیادی پیدا کرده، لذا این پژوهش می­تواند اطلاعات مفیدی را در حیطه­ی تمرینات یوگا و ایروبیک و اثرات آن در اختیار محققین و متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی قرار دهد.

1-2- شرح و بیان مسئله

پیشرفت تکنولوژی فعالیت انسان را از بدنی به فکری هدایت کرده­است. انسان امروز به میزان زیادی عدم فعالیت را تجربه می­کند که یک امر مهم در پیدایش بیماری­های مختلف است. این امر موجب به خطر افتادن سلامتی و کاهش عملکرد اعضای حرکتی، قلبی- عروقی،  دستگاه تنفس و دیگر اندام­های بدن می­گردد. کاهش توانایی­های عملکردی بدن انسان در دنیای مدرن، با افزایش بیماری­های فشارخون و چاقی همراه است. این بیماری­ها از جمله مواردی هستند که با فعالیت­های بدنی منظم می­توانند درمان شوند (21).

یکی از روش­های جدید که در این زمینه می­تواند مؤثر واقع شود، ورزش یوگا است. تمرینات یوگا باعث بهبود قابل ملاحظه­ای شاخص­های سلامت عمومی و قلبی­-­ عروقی و همچنین موجب بهبود جنبه­های مرتبط با سلامتی و آمادگی جسمانی می­گردد، بدون اینکه دارای اثرات جانبی نامطلوب خاصی باشد (22). همچنین تمرینات یوگا در بهبود عوامل روانی و کاهش اضطراب و استرس اثرگذار است (23). بر طبق نتایج تحقیق شستوپال[4] شرکت دانشجویان درکلاس­های یوگا فواید جسمانی و روانی مثبتی را از طریق افزایش تغییرات در خود پنداری و عزت نفس و مولفه­های انعطاف پذیری و استقامت فراهم می­آورد(24). تمرینات یوگا علاوه بر بهبود چشم­گیر در انعطاف­ تنه و همسترینگ (25)، سبب افزایش قدرت و بهبود کارایی تنفس می­شود(26، 27). در بیماران مبتلا به سرطان، انجام تمرینات یوگا می­تواند علائم بیماری را کنترل کرده، استرس را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را ارتقاء بخشد (28). تمرینات یوگا باعث کاهش فعالیت سامانه­ی عصبی مرکزی و خودکار در طی تمامی حالت­های پراسترس می­شود و با کاهش فعالیت سامانه عصبی سمپاتیک سبب 

45) با افزایش بروز این آسیب در بین ورزشکاران بررسی روشی که در مدت زمان کمتری ورزشکار به عملکرد ورزشی خود بازگردد و جلوگیری از استئوآرتریت نیاز به بازسازی آن می­باشد.(عابدی، 1386، 10) از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

مهمترین اهداف درمان بیماران مبتلا به آسیب ACL عبارتند از:

1- کاهش میزان ناپایداری زانو

2- برگرداندن حرکت و قدرت مفصل زانو

3- بهبود عملکرد فیزیکی حداقل به میزان قبل از جراحی بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی (Aagaard & Etal, 1998, 233)

بین سالهای 1963تا1983 یعنی در طی 20 سال 65 روش جراحی مختلف برای ACL مطرح شده است.(Libid, 720) با کمک روشهای جدید جراحی حدود 90% بیماران قادر خواهند بود که ظرف شش ماه به ورزشهای شدید بازگردند.(Libid, 810) در این تحقیق حاضر به مقایسه دو تکنیک جراحی TTوTP می­پردازد با تعیین برتری هر یک از این دو تکنیک بر عملکرد ورزشکاران، می توان آن را به عنوان تکنیک برتر معرفی کرده. همچنین رواج این روش به صورت یک الگو برتر در بین جراحان و مربیان میتواند در صورت بروز این آسیب، فرد در مدت زمان کمتری به میادین ورزشی بازگشته شود.

1- 5 سئوالات و فرضیه­های تحقیق

1-5-1 سئوالات تحقیق

سئوال کلی تحقیق
آیا عملکرد حرکتی ورزشکاران بدنبال دو تکنیک جراحی TT و TP متفاوت است؟
سئوالات اختصاصی تحقیق
به دنبال دو نوع تکنیک جراحی TT و TP در ورزشکاران :

گشتاور فلکسوری زانوی جراحی شده چقدر تفاوت دارد؟
گشتاور اکستنسوری زانوی جراحی شده چقدر تفاوت دارد؟
نمره­ی آزمون عملکردی(Cross hop) زانوی جراحی شده چقدرتفاوت دارد؟
میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور زانوی جراحی شده چقدرتفاوت دارد؟
نمره­ی پرسشنامه­ی IKDC چقدر تفاوت دارد؟
1-5-2 فرضیه­های تحقیق

در مقایسه دو تکنیک جراحی TT و TP در ورزشکاران:

تفاوتی بین گشتاور فلکسوری زانوی در دو گروه وجود ندارد.
تفاوتی بین گشتاور اکستنسوری زانوی در دو گروه وجود ندارد.
تفاوتی بین نمره­ی آزمون عملکردی(Cross hop) در دو گروه وجود ندارد.
تفاوتی بین میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور زانوی دو گروه وجود ندارد.
تفاوتی بین نمره­ی پرسشنامه­ی IKDC در دو گروه وجود ندارد.
1-6 مدل تحقیق

نوع عملکرد مورد ارزیابی در ورزشکاران گروه ترنس­تیبیا
نوع عملکرد مورد ارزیابی در ورزشکاران گروه ترنس­پورتال
لاکسیته­ی زانو
لاکسیته­ی زانو
قدرت عضلانی
قدرت عضلانی
پرش ضربدری
پرش ضربدری
پرسشنامه­ی IKDC
پرسشنامه­ی IKDC
مدل تحقیق عبارت است از مقایسه­ی رابطه­ی بین ستون­های هر ردیف می­باشد.

1-7 تعاریف عملیاتی متغییرها و واژه­های کلیدی

1-7-1متغییر­های تحقیق:

دو تکنیک جراحی لیگامنت متقاطع قدامی زانو متغییر مستقل است و عملکرد ورزشکار متغییر وابسته است که در این تحقیق عملکرد ورزشکار را به عنوان قدرت عضلات اطراف زانو، میزان جابه­جایی قدامی تیببیا نسبت به فمور و پرش مورب متوالی تعریف می­شود.

1-7-1-1 وضیعت سلامت:

تعریف مفهومی :

آیا مورد عمل جراحی بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی قرار گرفته است یا سالم بوده.

تعریف عملیاتی:

زانوی دارای دامنه حرکتی و قدرت عضلانی نرمال طبق روش نرمال Daniel و دارای میزان جابه­جایی نرمال تیبیا نسبت به فمور که در مقایسه با اندام مقابل اختلاف جابه­جایی کمتر از 3 میلیمتر داشته باشد را به عنوان زانویی سالم و زانویی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بعنوان بیمار ACLR محسوب می­شود.( سیدمحسنی، 1384، 45)

1-7-1-2 تکنیک بازسازی لیگامنت متقاطع قدامی زانو:

تعریف مفهومی:

روشی که زانوی فرد دنبال پارگی لیگامنت متقاطع قدامی مورد جراحی بازساری قرار گرفته است.

تعریف عملیاتی

از بین تکنیک­های متفاوت جراحی دو تکنیک:

ترنس­تیبیا:
در این تکنیک از گرفت تاندون­های راست­داخلی و نیم­وتری استفاده می­شود ولی در محل برش فمور در ساعت 30/11 تا 12 برای پای راست و در ساعت 12 تا 30/12 برای پای چپ زده می­شود

ترنس­پورتال:
در این تکنیک نیز از گرفت تاندون­های راست­داخلی و نیم­وتری استفاده می­شود ولی تونل فمور در محل قدامی-میانی، Foot print ACL قرار می­گیرد.(Tsuda & Etal, 2009, 1048)

1-7-1-3 حداکثر گشتاور مفصل زانو:

تعریفمفهومی:

تواناییعضلهیاگروهعضلانی زانوبرایاعمالحداکثرگشتاورحرکتیبر علیهیکمقاومتدرسراسردامنهحرکتیرامی­گویند.(رجبی و گائینی، 1386، 75)

تعریف عملیاتی:

حداکثر گشتاور ایزوکنتیک اکستنسوری  و فلکسوری کانسنتریک و اکسنتریک زانو در طی دامنه ی 90 تا 10 درجه اکستنشن در سرعت­های 60 و 180 درجه در ثانیه که با دینامومتر اندازه­گیری می­شود.

1-7-1-4 لاکسیته­ی قدامی زانو:

تعریف مفهومی:

تفاوت در میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور بین زانوی سالم و جراحی شده.(همان منبع،100)

تعریف عملیاتی:

اختلاف بین زانوی سالم و جراحی شده در میزان جابه­جایی قدامی تیبیا نسبت به فمور که با استفاده از”لقی سنج شریف” در زاویه­ی 5±30 درجه فلکشن زانو، با نیروی 89 نیوتن توسط محقق اندازه­گیری می­شود.

1-7-1-5 آزمون عملکردی:

تعریف مفهومی:

آزمون­هایی که جهت اندازه­گیری هماهنگی و قدرت و توان عضلانی بکار می­روند.( Ellenbecker & Etal, 2000, 425)

تعریف عملیاتی:

در این پژوهش از آزمون پرش ضربدری استفاده شد

4.2       معرفی برنامه هفت. 134

4.2.1     بررسی برنامه هفت: (گفتگو با خانم فریماه فرجامی بازیگر سینما)   136

5  منابع و مآخذ.. 138

5  منابع و مآخذ.. 139

5.1   کتب و مقالات. 139

5.2    منابع اینترنتی. 144

1          پیشگفتار

1.1         مقدمه

علم فقه  پی گیر تحقق سلامت، هدایت و عدالت در جامعه است و این سه ابتناء تامی بر آگاهی‌های اجتماعی دارند . این علم نمی‌تواند در قبال خبر و رسانه‌های جمعی که حامل و ناقل بخش مهمی از آگاهی‌های اجتماعی هستند، برخوردی خنثی و یا غیر ناظر به ماهیت و کارکرد آنها داشته باشد. این مدعا با شواهدی از نقل و نیز عقل قابل تأیید است.

فقه در لغت به معنای فهم است و همین واژه در اصطلاح فقهاء به معنای آشنایی با احکام فرعی شرعی است، که از راه ادله تفصیلی آن یعنی قرآن، روایات ،عقل و اجماع بدست می‌آید و فقیه امروزه به فردی اطلاق می‌شود که دارای قدرت استنباط احکام فرعی شرعی از راه ادله تفصیلی آن باشد.

1.2         خبر

1.2.1        اهمیت بحث درباره خبر:

ارتباطات و خبررسانی قدمتی به طول حیات بشر دارد، که به دلیل گرایش‌های فطری انسان به برقراری رابطه با دیگران و پیدایش زندگی اجتماعی همواره جزء  جدایی ناپذیر زندگی بشر بوده است. اما امروزه با پیدایش وسایل ارتباطی جدید و توسعه شبکه‌های ارتباطی شکل و کارکرد ارتباط، دگرگونی‌های اساسی پیدا کرده به طوری که در دهه‌های اخیر  « انقلاب ارتباطی » رخ داده است.

در نتیجه این دگرگونی، وسایل ارتباطی بر زندگی ما سایه افکنده و نادیده گرفتن آنها ممکن نیست و مطالعه پیامدهای مختلف این پدیده و تلاش برای استفاده مطلوب از آن ضرورت دارد. اطلاع رسانی و انتشار سریع اخبار و نیز کاهش یا حذف فاصله زمانی و مکانی ، یکی از پیامدها و کارکردهای وسایل ارتباطی جدید است.

با توجه به جایگاه و اهمیت موضوع خبر و خبررسانی، نوشتار حاضر در صدد سازمان دهی به بحث « نظارت بر اطلاعات» از منظر فقه امامیه می‌باشد.

1.3         نگاهی به تحقیقات پیشین:

درباره موضوعات فقهی مورد بحث در این تحقیق، بحثهای مفصل و دقیق بسیاری در کتابهای فقهی مطرح شده است، اما در باب ارتباط میان عناوین فقهی و موضوعات خبر و خبرگزاری، سوابق قابل توجهی وجود ندارد.  با این حال به مرور سوابق مرتبط با این مقوله می‌پردازیم:

کتاب “پژوهشی فقهی در خبر و خبرگزاری”، جواد فخار طوسی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1385.
این کتاب به بررسی فقهی خبر و خبرگزاری پرداخته و احکام فقهی مربوط به مبدا و مقصد خبر را بیان می کند ، در فصل اول، بخش تکالیف و وظایف مخبر چهار عنوان فقهی خبر از قبیل، افشای اسرار، اشاعه فحشاء، تجسس و نشر اکاذیب به خوبی بررسی شده است. این کتاب مرتبط ترین تحقیق به نوشتار حاضر می باشد.

2) حقوق و تکالیف خبرنگار در فقه امامیه، مقاله ای که توسط حسینعلی سعدی به رشته تحریر در آمده است. نکته مهم در این مقاله بررسی عناوین فقهی تجسس، افشای اسرار و اضلال می باشد.

3)کتاب” خبر و خبررسانی در قرآن کریم”، علیرضا پویا ، انتشارات دانشکده صدا و سیما،1384

نکته مهمی که در این کتاب بدان پرداخته شده است، دیدگاه قرآن درباره محتوای خبر و همچنین درباره نحوه ارائه خبر می باشد.

4)اخلاق خبر رسانی در قرآن، مقاله‌ای که توسط فتحعلی (1375 ) به رشته تحریر در آمده است. نکته مهم در این مقاله ورود به موضوع ارزش‌های خبری در قرآن است که آنها را اینگونه مطرح می کند: آزرم و حیا، ادب، برادری و تألیف قلوب، حق جویی و حق گویی، یقین و حکمت و برهان، ایجاد آرامش و پرهیز از آشوب و تشویش.

5) مقاله « فقه اطلاع رسانی»، زیبایی نژاد (1375)، که به بررسی موضوع اطلاع رسانی و خبر از نظر فقه پرداخته، ولی تکلیف قانونی و حقوقی رسانه را روشن نمی کند، اما با بیان دیدگاه‌های فقهی در این باره زمینه را برای بحث و گفتگو فراهم آورده است.

6) کتاب « مبانی هنری قصه‌های قرآن» حسینی، 1377.

7)  کتاب « ویژگی‌های عمومی اطلاع رسانی اسلامی»،  علامه محمد حسین فضل‌ا… ترجمه قرنی، 1383.

8) کتاب  « الاعلام الاسلامی الدولی بین النظریه و التطبیق» ، محمد علی العیوضی ، 1987، وی در این کتاب به بررسی اطلاع رسانی اسلامی پرداخته است.

9) مقاله « حدود و مرزهای اطلاع رسانی در اسلام»، حبیبی ، 1381،

نویسنده این مقاله هشت اصل را به عنوان مسائل تعیین کننده حد و مرز اطلاع رسانی بر می‌شمارد: اصل ممنوعیت اضلال و گمراهی، ممنوعیت توهین به مقدسات و هتک حرمت و حیثیت افراد، ممنوعیت اشاعه فحشاء ، ممنوعیت افشای اسرار، ممنوعیت انتشار کتب ضاله، ممنوعیت لطمه زدن به کیان جامعه اسلامی، اصل اشاعه اطلاعات و قاعده فقهی « لاضررو لاضرار» ….

10)کتاب « اطلاعات و تحقیقات در اسلام»، آیت ا… علی احمدی میانجی، نشر دادگستر، 1381،  نکته مهمی که نویسنده این کتاب به آن پرداخته، بررسی دو عنوان فقهی تجسس و اختلال نظام است.

11) کتاب « فقه و پیام گمراهی » احمد قانع، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) ، 1384، که به بررسی مباحث شناخت مفهوم پیام و وسایل انتقال آن و گمراهگری پیام و معانی آن و بررسی حکم پیام‌های گمراه گر به طور مبسوط پرداخته است.

12)کتاب « امام خمینی و رسانه‌های گروهی »، جواد فخار طوسی، 1381، ناشر: ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام خمینی (ره)،

که در آن مباحث در 3 بخش: رسانه‌ها در عرصه فرهنگی، رسانه‌ها در عرصه سیاست و رسانه‌های گروهی و پر کردن اوقات فراغت تنظیم گردیده و تنها از منظر اصول و سنت‌های پذیرفته شده فقهی به موضوعات نگریسته شده است و به گفته خود نویسنده این کتاب و مطالب آن مباحثی نظری تلقی می‌گردد، بدون آنکه نویسنده به آ‌نچه در خارج روی داده، یا می‌دهد، نظری داشته باشد.

13 ) صادقی(1375) در مقاله‌ای با عنوان «اعتبار منتج از دیدگاه معرفت شناختی» به بررسی اهمیت منبع خبر از دو وجه روان‌شناسی و معرفت شناختی نسبت به مخاطبان و جنبه‌های حقوقی و اخلاقی نسبت به پیام رسان پرداخته و اهمیت موضوع را از این جنبه‌ها مورد واکاوی قرار داده است.

هیچ کدام از این کتاب ها و مقاله ها تمامی عناوین فقهی خبر و خبررسانی را به طور جامع احصاء و جمع آوری نکرده اند و به صورت پراکنده و در بعضی مواقع به طور ناقص، عناوین فقهی خبر مورد بحث قرار گرفته است.

1.4         ضرورت پژوهش:

خبر و خبررسانی به دلیل گرایش‌های ذاتی انسان به برقراری ارتباط با محیط پیرامون خود همواره جزء جدایی ناپذیر زندگی بشر بوده است.  با افزایش حجم اطلاعات و اخباری که نظام اجتماعی برای حفظ انسجام خود نیاز دارد و نیز افزایش سرعت مبادله این اطلاعات و اخبار، نوع و روش انتقال اطلاعات متغیر شده است با ارتقای جایگاه اطلاعات و اخبار بحث نظارت بر خبر و خبررسانی اهمیت و ضرورت پیدا می کند. در گذشته نهادی به عنوان متولی امر خبررسانی وجود نداشته و قالب و شکل و عرضه اطلاعات ونیز روش‌های کسب آن به پیچیدگی امروز نبوده است. از این رو فقیه در دوران معاصر هنگامی که به بحث در این موضوع می پردازد بایستی با شکل جدید و اجزای مختلف و موثر در این عرصه آشنا بوده و از احکام، تکالیف، و مسئولیت ها وحقوق متقابل هر یک از اجزاء آگاهی یافته و آنها را فارغ از حوزه روابط شخصی و فردی و در بعد اجتماعی مورد توجه قرار دهد. مباحث فقهی در این مقوله زمانی کارآمد خواهد بود که برای نهاد خبرگزاری که متکفل کسب و عرضه اطلاعات و اخبار است متضمن ارائه الگویی مطلوب باشد. در غیر این صورت صرفا اعلام تعارض نداشتن اقداماتی که در این حرفه صورت می گیرد با قوانین و مقرارات شرع را نمی توان حرکت علمی و پویا در این زمینه دانست. برای رسیدن به این مقصود باید مجموعه ای از نصوص و ظواهر قرآنی و روایی مرتبط با مساله کسب و نشر اخبار را کنار هم قرار داد و عبارت را از متون مختلف موجود جمع آوری کرده و با تشریح و پردازش این روایات و نیز جمع بندی و تفسیر آن مدارک، طرح مورد نظر که همان تبیین فقهی مساله خبر و ارائه الگوی بایسته شرعی برای خبررسانی است را سامان داد.

شارع مقدس در احکام شرعی حد و مرزهایی تبیین کرده که بررسی فقهی مقوله خبر مستثنی از آن نمی گردد و لیکن بررسی احکام خبر و خبررسانی به صورت مشخص و با ضابطه علمی تبیین نگردیده و هنوز عناوین فقهی خبر به صورت جامع مشخص نشده است. متاسفانه علیرغم جایگاه حساس خبر و اهمیت بسیار آن، عدم وجود تحقیقی گسترده و جامع الاطراف پیرامون این موضوع مهم کاملا محسوس می باشد.

اگرچه به صورت موردی در مقالات و کتب مختلف برخی از زوایا و ابعاد فقه خبر در بوته نقد و بررسی پژوهشگران محترم قرار گرفته، اما همچنان جای مجموعه ای که به صورت جامع و ضابطه مند مساله احکام خبر و خبررسانی در فقه امامیه را بررسی کرده باشد خالی است. از این رو، مسئولیتی در خور توجه بر دوش صاحب نظران سنگینی می کند. بر این اساس ضرورت پژوهش حاضر کاملا واضح و روشن است.

روش تحقیق نوشتار حاضر، روش تحقیق کتابخانه ای در فقه امامیه و پردازش داده ها به روش توصیفی- تحلیلی با مراجعه به منابع فقهی کتاب، سنت، عقل و اجماع می باشد.

در این رساله به فقهای متاخر از جمله صاحب جواهر، شیخ مرتضی انصاری، امام خمینی و آیه الله خویی مراجعه شده است، به دلیل این که در دوره متاخر این فقهاء مرجع و نقطه عطف استدلال های فقهی هستند. ترجمه آیات قرآن کریم از آیه الله ناصر مکارم شیرازی است که به دلیل فقاهت ایشان، از ترجمه این استاد ارجمند استفاده شده است.

این رساله سعی بر این داشته که به طور مختصر به آراء و نظرات عمده فقهاء مراجعه نماید. بنابراین به دنبال بحث تفصیلی نمی باشد، بلکه در پی احصاء