وایت[۱] و اسکوایتزر[۲] (۲۰۰۰) دریافتند که کسانی که از خستگی رنج می­برند، در کمال­گرایی به طور معناداری نسبت به کسانی که از خستگی رنج نمی­برند، نمره­ بالاتری می­گیرند. آنها نتیجه گرفتند که سطوح بالای کمال­گرایی می ­تواند نقشی چشمگیر در آغاز نشانه­ های خستگی داشته­باشد. آرپین-کریبی[۳]و کریبی[۴] (۲۰۰۷) دریافتند که فقط دو جزء خستگی، که آشفتگی هیجانی[۵] و مشکلات شناختی[۶] هستند، با کمال­گرایی همبستگی دارند. بلینکیرون[۷]، ادواردز[۸] و لینچ[۹] (۱۹۹۹) دریافتند که رابطه­ای بین کمال گرایی و نشانه­ های خستگی در بیماران مبتلا به خستگی و شرکت­کنندگان سالم گروه کنترل وجود ندارد. ابعاد منفی  کمال­گرایی ممکن است منجر به راهبردهای انطباق ناسازگارانه[۱۰] که افراد را برای خستگی مستعد می­ کنند، شوند. کمال­گرایی منفی با سطوح بالاتر نشانه­ های خستگی مرتبط است، درحالیکه، کمال­گرایی مثبت با سطوح پایین­تر نشانه­ های خستگی مرتبط است. ابعاد کمال­گرایی به­ خوبی نشانه­ های افسردگی با خستگی مرتبط هستند. سطح بالای افسردگی با سطح بالای خستگی مرتبط است. به علاوه، اگرچه کمال­گرایی مثبت و منفی هردو با نشانه­ های خستگی رابطه دارند، بعد از کنترل متغیر افسردگی، کمال­گرایی منفی با خستگی همبسته باقی ماند (به نقل از بشارت و همکاران، ۲۰۰۹).

 

 

۲-۸-۴- همبسته­های روان­شناختی کمال­گرایی کلی

 

کمال­گرایی در علت­شناسی، حفظ و جریان حالات آسیب­شناختی روانی خاصی، نقش مهمی بازی می­ کند. پژوهش­های مربوط به کمال­گرایی تأثیرات مثبت و منفی کمال­گرایی را بر افکار، عواطف و رفتارها تأیید کرده­اند (بشارت، جوشن­لو و میرزمانی، ۱۳۸۶). سطوح بالای کمال­گرایی در افسردگی اساسی، اختلالات اضطرابی و اختلالات تغذیه­ای مشاهده شده­است. گرچه مطالعات کمی سطوح کمال­گرایی را در این بیماری­ها مقایسه کرده­اند، منطقی است که معتقد باشیم، نسبت به افسردگی و اضطراب،  ابعاد متفاوتی از کمال­گرایی، در اختلالات تغذیه­ای درگیر هستند (باردون-کان[۱۱] و همکاران، ۲۰۰۷).

 

در مورد رابطه کمال­گرایی و عزت نفس، یافته­ های پژوهشی نشان داده­اند که کمال­گرایی بهنجار با عزت نفس بالاتر و  کمال­گرایی روان­رنجورانه با عزت نفس پایین­تر همبستگی دارند. البته دسته­ای از پژوهش­ها در عین حال که همبستگی کمال­گرایی روان­رنجورانه را با سطوح پایین­تر عزت نفس تأیید کرده­اند، نشان داده­اند که بین کمال­گرایی بهنجار و عزت نفس رابطه­ای وجود ندارد (بشارت، ۱۳۸۳الف).

 

یافته­ های پژوهشی بیانگر پیامدهای آسیب­شناختی کمال­گرایی، شامل نومیدی اجتناب­ناپذیر از رعایت تام و تمام استانداردها، خودانتقادگری، آسیب پذیری نسبت به شکست، و افزایش خطر افسردگی و خودکشی بوده ­اند (بشارت، ۱۳۸۳ب). افرادی که در کمال­گرایی بالا هستند، نسبت که کسانی که در کمال­گرایی پایین هستند، به دلیل این که معیارهای بالایی دارند و کاملاً خودانتقادگرند، به طور ویژه­ای مستعد شکست و نشان­دادن واکنش منفی شناختی، هیجانی، و عملی نسبت به شکست هستند. کوشش­های کمال­گرایانه ارتباط مثبت با خودکارایی و سطوح انتظار قبل از پسخوراند عملکرد دارند، و افزایش در سطح انتظار در پی پسخوراند موفقیت را پیش ­بینی می­ کنند. این حاکی از آن است که فرد کمال­گرا به طور خوشبینانه­ای بر اساس توانایی­های خود، برای عالی­بودن تلاش می­ کند، و هنگام مواجهه با یک تکلیف، انتظارات بالاتری دارد؛ همچنین انتظارات خود را بعد از تجربه موفقیت به وسیله انتخاب تکالیف مشکل­تر، ارتقا می­بخشد. در مقابل، خودانتقادگری ارتباط منفی با خودکارایی قبل از پسخوراند عمل دارد، و کاهش در خودکارایی را بعد از پسخوراند شکست پیش ­بینی می­ کند؛ همچنین سطح انتظار را بدون توجه به پسخوراند موفقیت یا شکست، کاهش می­دهد. این نشان می­دهد که افرادی که تمایل به انتقادگری از خود دارند، به طور بدبینانه­ای در مورد ظرفیت خود برای غلبه بر موانع می­اندیشند و حتی بعد از تجربه شکست، بدبینی آنها بیشتر می­شود. اشاره به این نکته مهم است که بین تلاش­های کمال­گرایانه و خودانتقادگری، رابطه قوی­ای وجود دارد، و اکثر افرادی که تلاش­های  کمال­گرایانه بالایی نشان می­ دهند، سطوح بالای خودانتقادگری را نیز نشان می­ دهند. علاوه بر این، ترکیبی از تلاش­های کمال­گرایانه و خودانتقادگری، می ­تواند پاسخی خاص نسبت به موفقیت و شکست را در موقعیت­های عملکردی، به وجود آورد. به دلیل این که تلاش برای عالی­بودن با خودکارایی بالاتر و سطح انتظار بالاتر رابطه دارد، این افراد ممکن است تکالیف سخت­تری را انتخاب کنند، که دارای خطر شکست بالاتری نیز هست. بنا بر این، اگر موفقیت را تجربه کنند، سطح انتظار خود را بالاتر می­برند. اگر شکست را تجربه کنند، کاهش خودکارایی را تجربه می­ کنند، ولی سطح انتظار خود را پایین نمی­آورند. این الگو می ­تواند عدم مطابقت بین انتظارات و اعتقاد فرد به توان تحقق انتظارات را افزایش دهد، و نتایجی که به دست می­آیند، مشکل­زاترین ویژگی­های کمال­گرایی باشند (استوبر و همکاران، ۲۰۰۸).

 

کمال­گرایی با فرسودگی در مراقبین، خستگی در کارمندان نوبت شب، نشانه­ های بدنی عمومی در دانشجویان دانشگاه، شدت بیشتر سردرد در کودکان و بزرگسالان مبتلا به سرددرد مزمن، و فرسودگی ورزشی در بازیکنان تنیس رقابتی، رابطه دارد. افراد مبتلا به خستگی شدید، اغلب نگرش­های کمال­گرایانه انعطاف­ناپذیر را حفظ می­ کنند. بیماران مبتلا به اختلال­های روان­تنی عقاید کمال­گرایانه بیشتری را نسبت به بیماران مبتلا به بیماری­های پزشکی گزارش می­ کنند (شافران و منسل، ۲۰۰۱).

 

[۱]. White, C.

 

[۲]. Schweitzer, R.

 

[۳]. Arpin-Cribbie, C.A.

 

[۴]. Cribbie, R.A.

 

[۵]. Emotional distress

 

[۶]. Cognitive difficulties

 

[۷]. Blenkiron, P.

 

[۸]. Edwards, R.

 

[۹]. Lynch, S.

 

[۱۰]. Maladaptive coping strategies

 

[۱۱]. Bardone-Cone, A. M.

یافته­ های پژوهشی در زمینه بررسی ابعاد سه­گانه کمال­گرایی، همبستگی این سازه را با ویژگی­های شخصیتی، رفتاری و مشکلات روان­شناختی تأیید کرده­اند. کمال­گرایی خودمحور با مشخصه­های مثبت تلاش و رقابت برای پیشرفت، عزت نفس، و خودشکوفایی[۱] از یک سو، و مشخصه­های منفی خودشیفتگی[۲]، خودسرزنشگری[۳]، خودانتقادگری[۴]، احساس گناه، افسردگی و روان­رنجورخویی[۵] در ارتباط است. کمال­گرایی دیگرمحور با مشخصه­های منفی، شامل دیگرسرزنشگری[۶]، اقتدارگرایی[۷]، سلطه­جویی[۸]، و ویژگی­های شخصیت نمایشی[۹]، خودشیفته، و ضداجتماعی[۱۰] همبستگی دارد. کمال­گرایی جامعه­مدار با نیاز به تأیید دیگران، ترس از ارزشیابی منفی، منبع کنترل بیرونی[۱۱]، بیش­تعمیم­دهی[۱۲] شکست، خودانتقادگری، خودسرزنش­گری و دیگر سرزنش­گری، ناهمسازی روانشناختی و ویژگی­های شخصیت مرزی[۱۳]، اسکیزوتایپ[۱۴]، اجتنابی[۱۵]، اسکیزوئید[۱۶]، و پرخاشگر منفعل[۱۷] و همچنین با افسردگی، اضطراب و نوروزگرایی مرتبط است (بشارت، ۱۳۸۳ب).

 

 

کمال­گرایان خودمحور ویژگی­های سازگارانه کمال­گرایی را دارند، در حالی که کمال­گرایان جامعه­محور دارای ابعاد ناسازگارانه آن هستند (مک­کرا[۱۸] و جان[۱۹]، ۱۹۹۲). برای مثال، پژوهش از این نکته که کمال­گرایی خودمحور رابطه مثبتی با عامل وظیفه­ شناسی، مخصوصاً با تلاش برای موفقیت دارد (هیل[۲۰]، مک­اینتیر[۲۱] و باچارا[۲۲]، ۱۹۹۷)، در حالی که، خودانتقادگری اساساً با کمال­گرایی جامعه­محور در ارتباط است، که به طور مثبتی یا روان­رنجورخویی، و به طور منفی با وظیفه­ شناسی، دلپذیری[۲۳]، برون­گرایی، شکل­های ارزشی بازبودن نسبت به تجربه، و شکل اعتماد دلپذیربودن، رابطه دارد (دانکلی[۲۴]، بلنکستین[۲۵] و فلت، ۱۹۹۷).

 

کمال­گرایان خودمحور تمایل به نشان­دادن تلاش برای موفقیت و پیگیری موفقیت دارند، که منجر به به­زیستی روان­شناختی می­شود، در حالی که، کمال­گرایان جامعه­محور، نیاز زیادی به اجتناب از شکست دارند، که منجر به سلامت روانی پایین می­شود (اسلید و ائنز، ۱۹۹۸).

 

کمال­گرایی خودمحور با خودکارآمدی رابطه مثبت دارد، ولی کمال­گرایی جامعه­محور رابطه منفی با خودکارآمدی دارد (مارتین[۲۶]، فلت، هویت، کرامز[۲۷] و اسزانتو[۲۸]، ۱۹۹۶). نتایج پژوهش­ها با نتایج پژوهش حاضر در این زمینه همخوان است که
کمال­گرایی خودمحور و جامعه­محور، به طور زیربنایی، دو بعد وسیع­تر کمال­گرایی هستند. ارتباط بین کمال­گرایی­ خودمحور و سلامت، کاملاً به وسیله عاطفه، تعدیل می­شود، ولی ارتباط بین کمال­گرایی جامعه­محور و سلامت، تاحدی به وسیله عاطفه تعدیل می­شود (مولنار و همکاران، ۲۰۰۶).

 

مقررکردن معیارهای سطح بالا، یکی از ابعاد محوری کمال­گرایی است. کسانی که نمره بالاتری در کمال­گرایی خودمحور می­آورند، به احتمال بیشتری بعد از تجربه موفقیت، معیارهای خود را ارتقاء می­ دهند (کبری[۲۹]، هایاکاوا[۳۰] و تانو[۳۱]، ۲۰۰۹).

 

ارتباط معناداری بین انعطاف­پذیری نگرشی[۳۲] و هر سه شکل کمال­گرایی وجود دارد. افرادی که انعطاف­ناپذیری بیشتری در تفکر خود دارند، کمال­گراتر نیز هستند. تفکر دومقوله­ای نیز با کمال­گرایی رابطه دارد، و یکی از ویژگی­های محوری­ای است که منجر به حفظ کمال­گرایی می­شود. تفکر دومقوله­ای به عنوان یکی از قوی­ترین متغیرهای پیش ­بینی­کننده کمال­گرایی منفی، تأیید شده­است (جی­اگان[۳۳]، پی­پیک[۳۴]، جی­دیک[۳۵] و اس­ریز[۳۶]، ۲۰۰۷).

 

 

مطالعات اخیر وجود جنبه­ های مثبت و منفی کمال­گرایی را مشابه آنچه در مدل هماچک آمده­است، تأیید کرده­اند. نظریه­پردازان معتقدند این ابعاد کمال­گرایی به طور متفاوت، ادراک، تفسیر و پاسخدهی افراد به پیشرفت شخصی را تحت تأثیر قرار می دهند. براین اساس، کمالگرایی بهنجار و روان­رنجور به عنوان سازه­های مربوط به انگیزه پیشرفت، طرح­واره­های ادراکی، عاطفی و رفتاری فرد را تحت تأثیر قرار می­ دهند و چگونگی تفسیر فرد، احساس وی و عکس­العمل او به تلاش­های مربوط به پیشرفت را سازمان می­ دهند (بشارت، ۱۳۸۳الف).

 

مگنوسان[۳۷]، نیاز[۳۸] و وایت[۳۹] (۱۹۹۶) نشان دادند که کمال­گرایی منفی با خستگی صفتی جسمی و روانی رابطه دارد، درحالیکه، رابطه با کمال­گرایی مثبت معکوس است (بشارت و همکاران، ۲۰۰۹). تمایز بین تلاش کمال­گرایانه مثبت با منفی، با توجه به این سؤال که کمال­گرایی چگونه با سطح انتظار[۴۰] مرتبط است، بررسی می­شود. در بررسی­ها معلوم شده­است که بیشتر بعد کوشش­کردن کمال­گرایی با سطح انتظار رابطه دارد (استوبر و همکاران، ۲۰۰۸).

 

تجربه­های زیاد شکست، همراه با معیارهای شخصی کمال­گرایانه، احتمالاً دلیل خودسرزنش­گری و پریشانی است، که به نوبه خود منجر به افسردگی می­شود. افرادی که نمره بالایی در کمال­گرایی روان­رنجورانه می­گیرند، به احتمال بیشتری، علایم روان­شناختی شدیدتری را نشان می­ دهند. همچنین بسیاری از محققان، ارتباط مثبت بین کمال­گرایی روان­رنجورانه و اضطراب را تأیید کرده­اند. به دلیل این که اضطراب تا حدی در تفاوت ادراک­ شده بین تقاضاهای کمال­گرایانه و عملکرد واقعی ریشه دارد، کمال­گرایی روان­رنجورانه تأثیر منفی بر اضطراب دارد (سامی[۴۱] و کاندا[۴۲]، ۲۰۰۲).

 

نشانه­ های روان­تنی که یکی از فراوان­ترین نشانه­ های روان­پزشکی هستند، با کمال­گرایی روان­رنجورانه رابطه دارند. بر اساس نظریه خودپیش­بینی­گری[۴۳]، اورگانیستا[۴۴] و میراندا[۴۵] (۱۹۹۱) ادعا کرده­اند که فرد کمال­گرا باید نشانه­ های روان­تنی جدی­تری را گزارش کند، به این دلیل که این مسئله علتی را برای شکست، بدون تهدیدکردن عزت نفس، فراهم می­ کند. با این حال، در پژوهش­ها به ارتباط بین کمال­گرایی با نشانه­ های روان­تنی توجه زیادی نشده­است. در مطالعه­ای طولی معلوم شد که کمال­گرایی روان­رنجورانه برخی از اثرات مضر را بر افسردگی و نشانه­ های روان­تنی، حداقل پس از ۶ هفته، اعمال می­ کند، ولی روی اضطراب اعمال چنین اثری تأیید نشد (سامی و کاندا، ۲۰۰۲).

 

[۱]. self-actualization

 

[۲]. narcissism

 

[۳]. self-blame

 

[۴]. self-criticism

 

[۵]. neuroticism

 

[۶]. other-blame

 

[۷]. authoritarian

 

[۸]. domineering

 

[۹]. histrionic

 

[۱۰]. antisocial

 

[۱۱]. external locus of control

 

[۱۲]. overgeneralization

 

[۱۳]. borderline

 

[۱۴]. schizotypal

 

[۱۵]. avoidant

 

[۱۶]. schizoid

 

[۱۷]. passive aggressive

 

[۱۸]. McCrae, R. R.

 

[۱۹]. John, O. P.

 

[۲۰]. Hill, R.W.

 

[۲۱]. McIntire, K.

 

[۲۲]. Bacharach, V.R.

 

[۲۳]. agreeableness

 

[۲۴] . Dunkley, D.M.

 

[۲۵] . Blankstein, K.R.

 

[۲۶]. Martin, T.R.

 

[۲۷]. Krames, L.

 

[۲۸]. Szanto, G.

 

[۲۹]. Kobori, O.

 

[۳۰]. Hayakawa, M.

 

[۳۱]. Tanno, Y.

 

[۳۲]. attitude flexibility

 

[۳۳]. J. Egan, S.

 

[۳۴]. P. Piek, J.

 

[۳۵]. J. Dyck, M.

 

[۳۶]. S. Rees, C.

 

[۳۷]. Magnusson, A.E.

 

[۳۸]. Nias, D.K.B.

 

[۳۹]. White, P.D.

 

[۴۰]. aspiration

 

[۴۱] . Sumi, K.

 

[۴۲] . Kanda, K.

 

[۴۳]. self-handicapping

 

[۴۴]. Organista, P. B.

 

[۴۵]. Miranda, J.

تعیین­­کننده­های فیزیولوژیکی خستگی توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده­اند. رابطه بین تغییرات الکترواکولوگرام ([۱](EOG و خستگی نیز مورد بررسی قرار گرفته­است. تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) و ضربان قلب نیز نشانگرهای بالقوه خستگی هستند. عوامل جسمی مانند فشار خون [۲] سیستولیک[۳] پایین، زمان روز، و ضربان قلب بالاتر با سطوح بالاتر خستگی رابطه دارند. تعدادی از صفات نیز با خستگی رابطه دارند (ویجسوریا و همکاران، ۲۰۰۷). بیماری­های عفونی شدید و ورزش استقامتی شدید می­توانند منجر به ازدست­دادن ظرفیت اکسایشی[۴] بافت ماهیچه­ای شوند. بارباتو[۵] و همکاران (۱۹۹۵) دریافتند که میزان پلک­زدن بعد از محرومیت از خواب، افزایش می­یابد. در مطالعه دیگری، مشاهده شد که حرکات سریع چشم و پلک ­زدن­های معمولی، هنگامی بیداری با حرکات کاهش­یافته چشم و پلک­زدن موزون سریع در طول خستگی، جابجا می­شود. در طول یک عمل شبه سلسله­ای[۶]، دامنه چشمک­زدن در طول دوره عمل کاهش می­یابد. مؤلفه فعالیت سمپاتیکی HRV نیز با خستگی رابطه دارد (ویجسوریا و همکاران، ۲۰۰۷).

 

 

۲-۹-۲- رابطه خستگی با متغیرهای روان­شناختی

 

نیمرخ روان­شناختی حالت فرد نیز در بررسی خستگی، مهم است. عواملی که در بی­ثباتی هیجانی سهیم­اند، مانند سطوح بالاتر اضطراب حالتی، خلق افسرده، عصبانیت، و گم­گشتگی در میان سطوح پایین انرژی، همگی به عنوان همبسته­های بالقوه خستگی متمایز گشته­اند. تعدادی از عوامل روان­شناختی مرتبط با برون­گرایی و خوداتکایی در تحقیقات به عنوان تعیین­کننده­های خستگی، تأیید شده ­اند. محققانی که ابعاد روان­شناختی تعیین­کننده­ خستگی را بررسی کرده­اند، دریافته­اند که بعد برونگرایی/ هیجان­خواهی نمایانگر خستگی است. در مقابل، افرادی که نمره پایین­تری در برون­گرایی می­گیرند، احتمال بیشتری وجود دارد که خسته شوند. در این زمینه نتایج ضد و نقیضی وجود دارد. اضطراب نیز از عوامل مستعدکننده افراد برای خستگی است. سطوح بالاتر اضطراب، گرایش به خستگی را افزایش می­ دهند. افرادی که اضطراب صفتی بالایی دارند، نسبت به فشارهای زندگی آسیب­پذیرترند و در نتیجه، برای ابتلا به خستگی مستعدترند. افراد خودبسنده ویژگی­های شخصیتی­ای دارند که به درونگرا بودن، متکی به نفس بودن و مستقل­بودن، مربوط هستند، و در نتیجه به دلیل این ویژگی­ها به احتمال کمتری خسته می­شود. از سوی دیگر، افراد دارای شایستگی شخصی پایین، کمبود اراده فردی و شخصی دارند و بیشتر به بقیه وابسته هستند. با این که برخی به این نتیجه رسیده ­اند که نمره­های بالاتر برون­گرایی با سطوح بالاتر خطر خستگی رابطه دارد، برخی پژوهش­های دیگر، سطوح پایین­تر برون­گرایی را با احتمال بیشتر خستگی مرتبط دانسته ­اند. همچنین کسانی که نمره­های پایین­تری در باوجدانی و ثبات هیجانی دارند، به احتمال بیشتری خسته می­شوند (ویجسوریا و همکاران، ۲۰۰۷).

 

 

۲-۱۰- فرسودگی ورزشی

 

از زمانی که اسمیت (۱۹۸۶) مقاله خود را که مروری بر فرسودگی ورزشی در طول ۲۰ سال گذشته بود، نوشته­است، پژوهش در این مورد، به طور چشم­گیری پیشرفت کرده­است. همچنین تعدادی نظریه­ نیز به وجود آمده­اند که منجر به فهم گسترده­تری از این پدیده شده ­اند. با این حال، در حالی که، پیشرفت­های نظریه­ای و تجربی حاصل شده ­اند، دانش ما در این زمینه کم است (گولد و آویتلی، ۲۰۰۹).

 

دل[۷] و وینبرگ[۸] (۱۹۹۰)  استرس­زاهای مرتبط با فرسودگی را ترس از شکست، ناکامی، انتظارات بالا، اضطراب و فشار در عملکرد، معرفی کرده­اند. بقیه استرس­زاها که توسط مارتین[۹]، کلی[۱۰]، و اکلوند[۱۱] (۱۹۹۹) شناسایی شده ­اند عبارتند از: استرس شخصی و حمایت اجتماعی. با وجود اینکه استرس می ­تواند در فرسودگی سهیم باشد، اکثر مطالعات حاکی از آن است که استرس مزمن بالا عامل قوی­ای در ارتباط با فرسودگی استولی ضرورتاً منجر به فرسودگی نمی­ شود. رینی[۱۲] (۱۹۹۹) ارتباط بین فرسودگی و استرس، و منابع استرس را در داوران بسکتبال آزمود. مهمترین منابع استرس، عبارت بودند از: نگرانی های عملکردی، تعارضات بین فردی و فشار زمانی. در مطاله دیگری که به استرس ادراک­ شده و فرسودگی مرتبط بود، تیلور[۱۳]، دنیل[۱۴]، لیث[۱۵] و بروک[۱۶] (۱۹۹۰) فشارهای خطاهای ورزشی (خطایی که منجر به ازدست­دادن توپ می­شود) را ورزشکاران بالارتبه آزمودند و سه منبع استرس را آشکار کردند: ترس از شکست، تعارضات بین فردی و تعارضات نقش-فرهنگ. فرسودگی همچنین در طول زمان از اولین نقطه تا دومین نقطه فصل نمره­های بیشتری در فرسودگی گرفتند.

 

در پژوهشی، شاخص­های فرسودگی فوتبال به طور چشمگیری از ابتدا تا انتهای فصل افزایش یافتند. این داده هماهنگ با  داده ­های متعددی است که با فرسودگی در طول زمان ارتباط دارند که با داده ­های پیشین همخوان است. دوره استرس در طول قسمت ابتدایی آن فصل به طور چشمگیری پایین­تر بود. همچنین سطوح کمبود انرژی یا استرس در اواخر فصل افزایش یافت (لایی و اس­ویگینز، ۲۰۰۳).

 

ورزشکاران در ورزش­های رقابتی و نیز ورزشکاران انفرادی مانند تنیس، اسکیت و ژیمناستیک فرسودگی بیشتری را تجربه خواهند­کرد. حتی ورزشکاران بدنسازی و پرورش اندام نیز در معرض فرسودگی هستند (باقری و زارعی متین، ۱۳۸۴).

 

پاستور[۱۷] و جاد[۱۸] (۱۹۹۳) فرسودگی را در مربیان زن و مرد، بررسی کردند. آنها دریافتند که مربیان زن نسبت به همتای مرد خود، تمایل به داشتن سطوح بالاتر فرسودگی هیجانی داشتند. آنها فهمیدند که در نتیجه خطاهای بیشتر ورزشکاران، از نظر ابعاد اجتماعی، به زنان فشار بیشتری وارد می­شود.

 

زنان احتمالاً نیاز بیشتری به دوره­ ای از تجدید قوا دارند. زنان ممکن است واکنش هیجانی­تری نسبت به استرس نشان دهند و سطح فرسودگی هیجانی بالاتری را در ابتدای ترم گزارش کنند، در حالی که به نظر می­رسد مردان، در انتهای ترم به سطحی که زنان در ابتدا گزارش کرده­بودند، برسند (اس­ریتر و همکاران، ۲۰۰۸). کلی[۱۹] (۱۹۹۴) مربیان بیسبال و سافتبال دانشگاهی را مورد بررسی قرار داد و به عامل های جنسیت و زمان در ارتباط با فرسودگی توجه کرد. در آن مطالعه، کلی دریافت که جنسیت و زمان جلسات اثرهای چشمگیری دارند. مخصوصاً زنان نسبت به مردان مربی همتای خود، نشانه های فرسودگی را بسیار بیش­تر گزارش می­کردند.

 

ولی و همکاران (۱۹۹۸) دریافتند که ادراک همدلی مربیان و استفاده از تحسین به طور معکوسی با فرسودگی مرتبط بود. هنگامی که یک مربی عدم تحسین، سبکی استبدادی از مربیگری، یا تأکیدی بر پیروزی، را به کار می­برد، ارتباطی مستقیم با آرمان منفی ورزشکار از ادراک خویشتن داشت. همچنین، اضطراب رقابتی در مربیانی که ورزشکاران را بیشتر دچار استرس می­ کنند و احساس فرسودگی را به وجود می­آورند، دیده شد.

 

پرایس[۲۰] و ویز[۲۱] (۲۰۰۰) با بهره گرفتن از مدل رهبری چلدورای[۲۲] و صالح[۲۳] (۱۹۸۰)، مطالعه­ای را در زمینه تعامل مربی/بازیکن انجام دادند. ارتباطی قوی بین مربیانی که ابراز فرسودگی می­کردند، و فرسودگی در ورزشکاران وجود داشت. مربیانی که فرسودگی هیجانی بیشتری داشتند، دستورالعمل­های آموزشی و حمایت آموزشی کمتری ارائه می­کردند، که منجر به سبک رهبری دموکراتیک­تری می­شد. نوعی ناقطبی­شدن در ورزشکاران و تأکید کمتر روی کفایت­های شخصی وجود داشت. پاسخ روان­شناختی بعد مهم دیگری از این مدل بود و نشان داد که معمولاً کفایت و لذت ادراک­ شده کمتر، منجر به سطوح بالاتر اضطراب و فرسودگی می­شود. همچنین سبک رهبری دموکراتیک، احتمال فرسودگی را افزایش می­داد.

 

[۱]. electro-oculogram (EOG)

 

[۲]. blood pressure

 

[۳]. systolic

 

[۴]. oxidative

 

[۵]. Barbato, G.

 

[۶]. simulated flight

 

[۷]. Dale, J.

 

[۸]. Weinberg, R.

 

[۹] . Martin, J. J.

 

[۱۰] . Kelley, B.

 

[۱۱] . Eklund, R. C.

 

[۱۲]. Rainey, D. W.

 

[۱۳]. Taylor, A. G.

 

[۱۴]. Daniel, J. V.

 

[۱۵]. Leith, L.

 

[۱۶]. Burke, R. J.

 

[۱۷]. Pastore, D. L.

 

[۱۸]. Judd, M. R.

 

[۱۹]. Kelley, B. C.

 

[۲۰]. Price, M. S.

 

[۲۱]. Weiss, M. R.

 

[۲۲]. Chelledurai, P.

 

[۲۳]. Saleh, S. D.

پرسشنامه فرسودگی ورزشکار: پرسشنامه فرسودگی ورزشکار[۱] (ریدک و اسمیت، ۲۰۰۱) یک ابزار ۱۵ سؤالی است و سه بعد فرسودگی عاطفی/جسمی، احساس بی­کفایتی (ورزشی) و ناارزنده­سازی (ورزش) را در مقیاس ۵ درجه­ای لیکرت از نمره یک (خیلی کم/تقریباً هرگز) تا نمره پنج (خیلی زیاد/تقریباً همیشه) می­سنجد. حداقل و حداکثر نمره آزمودنی در هر یک از زیرمقیاس‏ها به ترتیب ۵ و ۲۵ خواهدبود. ضرایب آلفای کرونباخ برای پرسش­های هر یک از زیر مقیاس­ها به ترتیب ۸۹/۰، ۸۴/۰ و ۸۹/۰ گزارش شده­است (ریدک و اسمیت، ۲۰۰۱). پایایی بازآزمایی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار، در یک دوره ۷ تا ۹ روزه، برای فرسودگی عاطفی/جسمی ۹۲/۰=r، برای احساس بی­کفایتی ۸۶/۰=r و برای ناارزنده­سازی ۹۲/۰=r محاسبه شده­است (ریدک و اسمیت، ۲۰۰۱). روایی سازه[۲] پرسشنامه فرسودگی ورزشکار از طریق همبستگی زیرمقیاس­های آن با ابزارهای اندازه ­گیری استرس، اضطراب، مقابله، انگیزش، حمایت اجتماعی و خرسندی بررسی و تأیید شده­است (ریدک و اسمیت، ۲۰۰۱). نتایج تحلیل عاملی تأییدی[۳] نیز با تعیین سه عامل فرسودگی عاطفی/جسمی، احساس بی­کفایتی و ناارزنده­سازی، ساختار عاملی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار را مورد تأیید قرارداد (ریدک و اسمیت، ۲۰۰۱).

 

 

ویژگی­های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار نیز در چندین پژوهش بررسی و تأیید شده­است (بشارت، ۱۳۸۸). بر حسب یافته­ های مقدماتی، آلفای کرونباخ پرسشهای هر یک از زیر مقیاس­ها در مورد یک نمونه ۲۲۹ نفری از ورزشکاران سطوح و رشته­های مختلف ورزشی برای فرسودگی عاطفی/جسمی ۹۰/۰، برای احساس بی­کفایتی ۸۳/۰ و برای ناارزنده­سازی ۸۷/۰ محاسبه شد. این ضرایب که در سطح۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، همسانی درونی[۴] نسخه فارسی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار را تأیید می­ کنند. ضرایب همبستگی بین نمره­های ۸۳ نفر از نمونه مذکور در دو نوبت با فاصله یک تا ده هفته برای فرسودگی عاطفی/جسمی ۸۶/۰=r، برای احساس بی­کفایتی ۷۱/۰=r و برای ناارزنده­سازی ۷۵/۰=r به دست آمد. این ضرایب که در سطح۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، پایایی بازآزمایی نسخه فارسی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار را تأیید می­ کنند.

 

 

روایی سازه، همگرا و تشخیصی (افتراقی) نسخه فارسی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار از طریق اجرای همزمان مقیاس سبک‏های مقابله با استرس ورزشی[۵]، نیمرخ حالت­های خلقی[۶]، فهرست عواطف مثبت و منفی[۷]، مقیاس اضطراب بک[۸] و مقیاس کمال­گرایی رقابتی[۹] در مورد آزمودنی­ها محاسبه شد و مورد تأیید قرارگرفت.  نتایج تحلیل عاملی اکتشافی[۱۰] نیز سه عامل را برای نسخه فارسی پرسشنامه فرسودگی ورزشکار تأیید کرد (بشارت، ۱۳۸۸).

 

مقیاس خستگی ورزشی: مقیاس خستگی ورزشی[۱۱] یک ابزار ۱۴ سؤالی است که به وسیله بشارت (۱۳۸۷) برای سنجش نشانه­ های خستگی ورزشی در نمونه­هایی از ورزشکاران سطوح و رشته­های مختلف ورزشی ساخته و هنجاریابی شده­است. سؤال­های مقیاس دو بعد نشانه­ های جسمی[۱۲] و نشانه­ های روانی[۱۳] خستگی ورزشی را در مقیاس ۵ درجه­ای لیکرت از نمره یک (خیلی کم) تا نمره پنج (خیلی زیاد) می­سنجد. حداقل و حداکثر نمره آزمودنی در هر یک از زیرمقیاس‏ها به ترتیب ۷ و ۳۵ خواهد بود. ویژگی­های روانسنجی مقیاس خستگی ورزشی در چندین پژوهش بررسی و تأیید شده­است (بشارت، ۱۳۸۷). بر حسب یافته­ های مقدماتی، آلفای کرونباخ پرسش­های هر یک از زیر مقیاس­ها در مورد یک نمونه ۲۴۷ نفری از ورزشکاران سطوح و رشته­های مختلف ورزشی برای نشانه­ های جسمی ۹۱/۰ و برای نشانه­ های روانی ۸۹/۰ محاسبه شد. این ضرایب که در سطح ۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، همسانی درونی مقیاس خستگی ورزشی را تأیید می­ کنند. ضرایب همبستگی بین نمره­های ۹۲ نفر از نمونه مذکور در دو نوبت با فاصله دو تا شش هفته برای نشانه­ های جسمی ۷۹/۰=r و برای نشانه­ های روائی ۷۳/۰=r به دست آمد. این ضرایب که در سطح۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، پایایی بازآزمایی مقیاس خستگی ورزشی را تأیید می­ کنند.

 

روایی محتوایی[۱۴] مقیاس خستگی ورزشی بر اساس داوری دوازده نفر از متخصصان روان­شناسی، تربیت­بدنی و پزشکی بررسی و ضرایب توافق کندال برای هر یک از زیرمقیاس­های پرسشنامه به ترتیب ۸۵/۰, و ۸۱/۰ محاسبه شد. روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس خستگی ورزشی از طریق اجرای همزمان نیمرخ حالت­های خلقی، مقیاس افسردگی بک، مقیاس کمال­گرایی رقابتی[۱۵] و مقیاس سلامت روانی[۱۶] در مورد آزمودنی­ها محاسبه شد و مورد تأیید قرارگرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نیز دو عامل نشانه­ های جسمی و نشانه­ های روانی را برای مقیاس خستگی ورزشی تأیید کردند (بشارت، ۱۳۸۷).

 

مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده: مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده (POS؛ بشارت، ۱۳۸۹) یک ابزار ۱۵ سؤالی است که برای سنجش نشانه­ های بیش­تمرینی در ورزشکاران سطوح و رشته­های مختلف ورزشی ساخته و هنجاریابی شده­است. سؤال­های مقیاس، بیش تمرینی ورزشکار را در اندازه­های پنج درجه­ای لیکرت از نمره یک (خیلی کم) تا نمره پنج (خیلی زیاد) می­سنجد. حداقل و حداکثر نمره آزمودنی در این مقیاس به ترتیب ۱۵ و ۷۵ خواهد بود و نمره بیشتر نشانه بیش­تمرینی ادراک­ شده بیشتر است. ویژگی­های روانسنجی مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده در دو مطالعه مقدماتی بررسی و تأیید شده­است (بشارت، ۱۳۸۹). بر حسب یافته­ های مقدماتی، آلفای کرونباخ پرسش­ها در مورد دو نمونه ۲۱۴ و ۱۷۹ نفری از ورزشکاران سطوح و رشته­های مختلف ورزشی به ترتیب ۹۱/۰ و ۸۷/۰ محاسبه شد. این ضرایب که در سطح ۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، همسانی درونی مقیاس بیش تمرینی ادراک­ شده را تأیید می­ کنند. ضرایب همبستگی بین نمره­های دو زیرنمونه ۶۸ و ۵۳ نفری از ورزشکاران مذکور در دو نوبت با فاصله دو تا شش هفته به ترتیب ۷۹/۰=r و ۷۳/۰=r به دست آمد. این ضرایب که در سطح ۰۰۱/۰ P< معنادار بودند، پایایی بازآزمایی مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده را تأیید می­ کنند.

 

روایی محتوایی مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده بر اساس داوری هشت نفر از متخصصان روان­شناسی و تربیت بدنی بررسی و با ضریب توافق کندال ۸۰/۰ تأیید شد. روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس بیش­تمرینی ادراک­ شده از طریق اجرای همزمان مقیاس خستگی ورزشی، فهرست عواطف مثبت و منفی و مقیاس سلامت روانی در مورد آزمودنی­های دو مطالعه مذکور محاسبه شد و مورد تأیید قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نیز یک عامل کلی بیش­تمرینی را برای مقیاس بیش تمرینی ادراک­ شده تأیید کرد (بشارت، ۱۳۸۹).

 

۳-۴- محیط و روش اجرا

 

پرسش­نامه­های مورد استفاده، به طریقی تهیه شده ­اند که قابل استفاده در همه جا، در هر زمان، و در  میان همه رشته­های ورزشی هستند، لذا با همکاری سازمان تربیت بدنی و فدراسیون­ها و باشگاه­های ورزشی، پرسشنامه­ها به ورزشکاران حرفه­ای در رشته­های ورزشی بدمینتون، بسکتبال، بولینگ، دو و میدانی، اسکیت، فوتبال، قایق­رانی، گلف، هاکی، جودو، کابدی، کشتی، راگبی، سه گانه، شنا، تکواند، تنیس روی میز، تیراندازی، ووشو و والیبال، پس از دادن توضیحات لازم در مورد نحوه تکمیل، ارائه شدند.

 

در مورد اجرای دقیق پرسشنامه­ها، این موارد قابل بیان هستند: ابتدا جلساتی با مجریان طرح گذاشته شد، و روش دقیق ارائه پرسشنامه­ها، به آنها توضیح داده شد. در انتخاب مجری، از هر فدراسیون، فردی موجه از دیدگاه ورزشکاران، انتخاب شود. هیچ اجباری در پر کردن پرسشنامه­ها، اعمال نشد، و ورزشکاران، آنها را به دلخواه خود تکمیل نمودند.

 

۳-۵- روش­های تجزیه و تحلیل آماری داده­ ها

 

روش­های آماری مورد استفاده در این پژوهش عبارتند از:

 

الف) روش­های آمار توصیفی:

 

1. جدول توریع فراوانی و ترسیم نمودار

 

1. شاخص­های مرکزی: نما، میانه، میانگین حسابی و میانگین مرکب

 

1. شاخص­های پراکندگی: دامنه­ تغییرات، انحراف چارکی، واریانس، انحراف استاندارد

ب) روش­ آمار استنباطی:

 

– الگوی تحلیل مسیر (لیزرل)

 

– همبستگی پیرسون (SPSS)

 

۳-۶- متغیرهای پژوهش

 

متغیرهای پیش­بین: کمال­گرایی در دو بعد کمال­گرایی مثبت و کمال­گرایی منفی، بیش­تمرینی

 

متغیرهای ملاک: خستگی ورزشی، فرسودگی ورزشی

 

متغیرهای تعدیل­کننده: بیش­تمرینی، جنسیت (مرد و زن)

 

۳-۷- ملاک­های ورود به پژوهش

 

• حرفه­ای بودن ورزشکار

 

• فعال بودن ورزشکار در زمان اجرای پژوهش

۳-۸- ملاک خروج از پژوهش

 

• بیماری­های جدی پزشکی و روان­پزشکی مستلزم مصرف دارو.

 

 

[۱]. Athlete Burnout Questionnaire

 

[۲]. construct validity

 

[۳]. confirmatory factor analysis

 

[۴]. internal consistency

 

[۵]. Sport Coping Style Scale

 

[۶]. Profile of Mood States

 

[۷]. Positive and Negative Affect Schedule

 

[۸]. Beck Anxiety Inventory

 

[۹]. Competitive Perfectionism Scale

 

[۱۰]. exploratory factor analysis

 

[۱۱]. Sport Fatigue Scale

 

[۱۲]. physical symptoms

 

[۱۳]. mental symptoms

 

[۱۴]. content validity

 

[۱۵]. Competitive Perfectionism Scale

 

[۱۶]. Mental Health Inventory

 

[۱۷] . Perceived Overtraining Scale

پرسشنامه فرسودگی ورزشکار – بیش تمرینی ادراک شده – کمال گرایی – خستگی و فرسودگی ورزشی

 

برای بررسی آماری، داده‌های به دست آمده از شاخص‌های آمار توصیفی از قبیل فراوانی، میانگین، نمودار و غیره استفاده شده­است. سپس برای بررسی فرضیه ­ها و پاسخ به سؤالات پژوهش، از روش استنباطی ضریب همبستگی پیرسون با بهره گرفتن از ویرایش شانزدهم نرم افزار SPSS (و همبستگی تفکیکی/ رگرسیون) و تحلیل مسیر با بهره گرفتن از لیزرل، استفاده شده­است. برای تحلیل داده‌های این پژوهش، هر یک از فرضیه‌ها و سئوالات را ارائه کرده، سپس شاخص‌های توصیفی و استنباطی مربوط به آن را در زیر عنوان همان سئوال می‌آوریم.

 

 

 

 

۴-۱- تحلیل توصیفی داده ­های پژوهش

 

 

 

۴-۱-۱- جنسیت

 

جدول۴-۱- جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		فراوانی	درصد فراوانی	درصد فراوانی تجمعی
جنسیت	مرد	۱۱۶	۵۸٫۰	۵۸٫۳
	زن	۸۳	۴۱٫۵	۹۹٫۵
	بدون پاسخ	۱	۰٫۵	۱۰۰٫۰
	کل	۲۰۰	۱۰۰٫۰

 

 

همانطور که جدول ۴-۱ نشان می­دهد، آزمودنی­های این پژوهش شامل ۲۰۰ نفر بودند که از این تعداد، ۱۱۶ مرد و ۸۳ نفر زن بودند و یک نفر نیز بخش اطلاعات جمعیت­شناختی خود را تکمیل نکرده­بود.

 

 

 

۴-۱-۲- سن

 

جدول ۴-۲- سن آزمودنی­های پژوهش به تفکیک جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جنسیت	تعداد	میانگین سنی	انحراف معیار	نما
زن	۸۳	۰۸/۱۹	۴۱/۳	۱۷
مرد	۱۱۶	۹۰/۲۲	۹۱/۴	۲۲

 

 

همانطور که جدول ۴-۲ نشان می­دهد، میانگین سنی زنان ۰۸/۱۹ (SD=41/3) و میانگین سنی مردان ۹۰/۲۲
(SD= 4/91) بود (جدول ۴-۲).

 

 

 

۴-۱-۳- تحصیلات

 

۴-۳- تحصیلات آزمودنی­های پژوهش به تفکیک جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جنسیت	سیکل	دیپلم	کارشناسی	کارشناسی ارشد	مشخص نشده	کل
زن	۲۲	۳۲	۲۶	۲	۱	۸۳
مرد	۱۵	۴۶	۵۲	۳	–	۱۱۶
کل	۳۷	۷۸	۷۹	۵	۱	۱۹۹

 

 

همانطور که جدول ۴-۳ نشان می­دهد، سی و هفت نفر از افراد مورد بررسی در این پژوهش دارای تحصیلات سیکل، هفتاد و هشت نفر دارای مدرک دیپلم، هفتاد و نه نفر دارای تحصیلات کارشناسی و پنج نفر نیز دارای درجه کارشناسی ارشد بودند. جدول ۴-۳  تحصیلات آزمودنی­ها را به تفکیک جنسیت نشان می­دهد.

 

 

 

۴-۱-۴- سابقه ورزشی

 

جدول ۴-۴- سابقه فعالیت ورزشی آزمودنی­های پژوهش به تفکیک جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جنسیت	میانگین	انحراف معیار	نما
زن	۲۶/۶	۱۷/۳	۳
مرد	۰۴/۹	۲۸/۴	۸

 

 

همانطور که در جدول ۴-۴ مشاهده می­شود، میانگین سال­های فعالیت زنان ورزشکار ۲۶/۶ سال و میانگین سال­های فعالیت مردان ورزشکار در این پژوهش۰۴/۹ سال بود.

 

 

 

۴-۱-۵- رشته ورزشی

 

­­­­­جدول ۴-۵- فراوانی رشته­های ورزشی به تفکیک جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رشته تخصصی	زن	مرد	کل	درصد
بدمینتون	۹	–	۹	۴٫۵
بسکتبال	–	۱	۱	۰٫۵
بولینگ	۱	۷	۸	۴
دو و میدانی	–	۱	۱	۰٫۵
والیبال	۱۲	–	۱۲	۶
اسکیت	۱۱	–	۱۱	۵٫۵
قایقرانی	۹	۱	۱۰	۵
گلف	۱	۳	۴	۲
هاکی	–	۱۸	۱۸	۹
جودو	–	۱۳	۱۳	۶٫۵
کبدی	۱۲	–	۱۲	۶
کشتی	–	۳	۳	۱٫۵
راگبی	–	۱۷	۱۷	۸٫۵
سه گانه	۱	۸	۹	۴٫۵
شنا	–	۱۳	۱۳	۶٫۵
تکواندو	۴	۲	۶	۳
تنیس روی میز	۶	۴	۱۰	۵
ووشو	۲	۴	۶	۳
تیراندازی	۱۰	۸	۱۸	۹
فوتبال	۶	۱۳	۱۹	۹٫۵
کل	۸۳	۱۱۶	۱۹۹	۱۰۰

 

 

جدول ۴-۵ فراوانی رشته­های ورزشی ورزشکاران شرکت­کننده در این پژوهش را به همراه درصد آنها، به تفکیک جنسیت نشان می­دهد.

 

 

 

۴-۱-۶- مقام ورزشی

 

جدول۴-۶- مقام ورزشی ورزشکاران شرکت کننده در پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقام ورزشی		فراوانی	درصد فراوانی	درصد فراوانی معتبر	درصد فراوانی تجمعی
مقام ورزشی	قهرمان  جهان	۱۲	۲۶٫۵	۲۶٫۵	۲۶٫۵
	قهرمان آسیا	۵۳	۶	۶	۳۲٫۵
	قهرمان کشور	۶۰	۳۰	۳۰	۶۲٫۵
	قهرمان لیگ	۱۷	۸٫۵	۸٫۵	۷۱
	قهرمان استان	۹	۴٫۵	۴٫۵	۷۵٫۵
	تیم ملی	۴۹	۲۴٫۵	۲۴٫۵	۱۰۰
	مجموع	۲۰۰	۱۰۰	۱۰۰

 

 

جدول ۴-۶ فراوانی مقام­های ورزشی ورزشکاران شرکت­کننده در این پژوهش را نشان می­دهد.

 

 

 

۴-۱-۷- مقام ورزشی به تفکیک جنسیت

 

۴- ۷- مقام ورزشی آزمودنی­های پژوهش به تفکیک جنسیت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقام ورزشی     جنسیت	قهرمان آسیا	قهرمان  جهان	قهرمان کشور	قهرمان لیگ	قهرمان استان	تیم ملی	کل
زن	۲۱	۵	۲۰	۵	۷	۲۵	۸۳
مرد	۳۲	۷	۴۰	۱۲	۲	۲۳	۱۱۶
کل	۵۳	۱۲	۶۰	۱۷	۹	۴۸	۱۹۹

 

 

جدول ۴-۷ فراوانی مقام­های ورزشی ورزشکاران شرکت­کننده در این پژوهش را به تفکیک جنسیت نشان می­دهد. با توجه به اینکه یک نفر از شرکت­کنندگان جنسیت خود را مشخص نکرده­است تعداد کل پاسخ ­دهندگان به تفکیک جنسیت کمتر از تعداد کل پاسخ­دهندگانی است که مقام ورزشی خود را ذکر کرده­اند.

 

۴-۱-۱- متغیرهای پژوهش

 

۴-۸- شاخص­های آماری نمرات آزمودنی­ها در متغیرهای پژوهش

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شاخص آماری	کمال گرایی مثبت	کمال گرایی منفی	فرسودگی ورزشی	خستگی ورزشی	بیش تمرینی
بالاترین نمره	۲۵	۲۵	۶۷	۶۴	۷۰
پایین ترین نمره	۱۳	۵	۱۵	۱۴	۱۵
نما	۲۵	۱۳	۲۸	۲۷	۲۵
میانه	۲۳	۱۵	۲۹	۳۰	۳۴
میانگین	۲۲٫۴۴	۱۴٫۹۵	۳۱٫۰۶	۳۱٫۸۴	۳۵٫۳۳
بدون پاسخ	۰	۰	۰	۰	۰
فراوانی پاسخ دهندگان	۲۰۰	۲۰۰	۲۰۰	۲۰۰	۲۰۰

 

 

جدول ۴-۸ شاخص­های آماری نمرات آزمودنی­ها در متغیرهای پژوهش (کمال­گرایی مثبت، کمال­گرایی منفی، فرسودگی ورزشی، خستگی ورزشی و بیش­تمرینی) را نشان می­دهد.

 

 

 

۴-۲- آزمون فرضیات تحقیق

 

۴-۲-۱- آزمون فرضیات اصلی تحقیق:

 

فرضیه اول : فرضیه اول- بین کمال­گرایی مثبت و خستگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ منفی وجود دارد.

 

جدول ۴-۹- محاسبه همبستگی پیرسون بین کمال گرایی مثبت و خستگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		کمال گرایی مثبت	خستگی ورزشی
کمال گرایی مثبت	مقدارضریب همبستگی	۱	-۰٫۲۷۵
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

 

 

 

 

به منظور آزمون این فرضیه از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. همانطور که در جدول فوق ملاحظه می­شود، مقدار ضریب همبستگی بدست آمده ۰٫۲۷۵- است. لذا بین کمال­گرایی مثبت و خستگی ورزشی همبستگی منفی معنادار وجود دارد

 

( p< 0/001 و۰۵/۰= α).

 

فرضیه دوم- بین کمال­گرایی منفی و خستگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ مثبت وجود دارد.

 

جدول ۴-۱۰- محاسبه همبستگی پیرسون بین کمال گرایی منفی و خستگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		کمال گرایی منفی	خستگی ورزشی
کمال گرایی منفی	مقدار ضریب همبستگی	۱	۰٫۲۶۹
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

جدول ۴-۱۰ مربوط به ضریب همبستگی پیرسون بدست آمده برای این فرضیه است. همانطور که در جدول فوق ملاحظه می­شود، مقدار ضریب همبستگی بدست آمده در سطح ۰۵/۰= α و ۰۰۱/۰<p ، ۰٫۲۶۹ است. بدین ترتیب می توان گفت: بین کمال­گرایی منفی و خستگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ مثبت وجود دارد.

 

فرضیه سوم- بین کمال­گرایی مثبت و فرسودگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ منفی وجود دارد.

 

جدول ۴-۱۱- محاسبه ضریب همبستگی پیرسون بین کمال­گرایی مثبت و فرسودگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		کمال گرایی مثبت	فرسودگی ورزشی
کمال گرایی مثبت	مقدار ضریب همبستگی	۱	-۰٫۲۸۳
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

جدول ۴-۱۱ مربوط به ضریب همبستگی پیرسون بدست آمده برای این فرضیه است. همانطور که در جدول فوق ملاحظه می­شود، مقدار ضریب همبستگی بدست آمده ۰٫۲۸۳- است. لذا همبستگی منفی وجود دارد و از طرف دیگرسطح معنی­داری رابطه بین کمال­گرایی مثبت و فرسودگی ورزشی از مقدار ۰٫۰۰۱ کمتر بوده و لذا فرض صفر در سطح ۰۵/۰= α رد شده و فرض مقابل مورد قبول واقع می­شود؛ که نشان­دهنده وجود رابطه بین آنها است. بدین ترتیب می­توان گفت: بین کمال­گرایی مثبت و فرسودگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ منفی وجود دارد.

 

فرضیه چهارم- بین کمال­گرایی منفی و فرسودگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه مثبت وجود دارد.

 

جدول ۴-۱۲- محاسبه همبستگی پیرسون بین کمال­گرایی منفی و فرسودگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		کمال گرایی منفی	فرسودگی ورزشی
کمال گرایی منفی	مقدار ضریب همبستگی	۱	۰٫۳۷۱
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

همانطور که جدول ۴-۱۲ نشان می­دهد، محاسبه ضریب همبستگی پیرسون بدست آمده برای این فرضیه بیانگر این بود که بین کمال­گرایی منفی و فرسودگی ورزشی رابطه مثبت معنادار۳۷۱/۰ وجود داشت (۰۰۱/۰>p و ۰۰۵= α).

 

فرضیه پنجم- بین بیش­تمرینی ادراک­ شده و خستگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ مثبت وجود دارد.

 

جدول ۴-۱۳- محاسبه همبستگی پیرسون بین بیش­تمرینی ادراک شده و خستگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		بیش تمرینی	خستگی ورزشی
بیش تمرینی	مقدار ضریب همبستگی	۱	۰٫۸۱۷
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

جدول مربوط به ضریب همبستگی پیرسون بدست آمده برای این فرضیه در بالا آورده شده­است. همانطور که در جدول فوق ملاحظه می­شود، مقدار ضریب همبستگی بدست آمده ۰٫۸۱۷ است. از طرف دیگرسطح معنی­داری رابطه بین بیش­تمرینی و خستگی ورزشی از مقدار ۰٫۰۰۱ کمتر بوده و لذا فرض صفر رد شده و فرض مقابل در سطح ۰۵/۰= α مورد قبول واقع می­شود. بدین ترتیب می­توان گفت که بین بیش­تمرینی و خستگی ورزشی در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ مثبت وجود دارد.

 

 فرضیه ششم- بین بیش­تمرینی ادارک­شده و فرسودگی ورزشی، در ورزشکاران حرفه­ای، رابطه­ مثبت وجود دارد.

 

جدول ۴-۱۴- محاسبه همبستگی پیرسون بین بیش تمرینی ادراک شده و فرسودگی ورزشی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

		بیش تمرینی	فرسودگی ورزشی
بیش تمرینی	مقدار ضریب همبستگی	۱	۰٫۷۴۰
	سطح معنی داری(یک سویه)	–	۰٫۰۰۰
	تعداد	۲۰۰	۲۰۰

در جدول ۴-۱۴ همبستگی پیرسون بین بیش­تمرینی ادراک­ شده و فرسودگی ورزشی نشان داده­شده­است. همانطور که در جدول مشاهده می­شود، مقدار ضریب همبستگی بدست آمده برای این رابطه ۷۴/۰ بو د(۰۰۱/۰>p و ۰۵/۰= α). بنابراین فرضیه فوق تأیید می­شود.

 

 

 

۴-۳- آزمون سوالات تحقیق

 

به منظور پاسخ­گویی به سوالات پژوهش از روش معادلات ساختاری (لیزرل) استفاده­ شده است که در ادامه توضیح داده می شود.

 

 پرسش اول- آیا بیش­تمرینی ادراک­ شده در رابطه بین کمال­گرایی و خستگی ورزشی ورزشکاران حرفه­ای، نقش تعدیل کننده دارد؟

 

پرسش دوم- آیا بیش­تمرینی ادراک­ شده در رابطه بین کمال­گرایی و فرسودگی ورزشی ورزشکاران حرفه­ای، نقش تعدیل­کننده دارد؟

 

جهت پاسخگویی به سؤالات یک و دو از تحلیل مسیر به روش بیشینه احتمال[۱] (ML) استفاده شد. این تحلیل در نرم افزار لیزرل نسخه ۵۴/۸ انجام گرفت. در شکل ۴-۱ مدل آزمون شده مربوط به کمال­گرایی مثبت و در شکل ۴-۲ مدل آزمون­شده کمال­گرایی منفی گزارش شده­است. همچنین در جدول ۴-۱۵ شاخص­های برازش مدل مربوط به کمال­گرایی مثبت و در جدول ۴-۱۶ نیز شاخص­های برازش مدل کمال­گرایی منفی گزارش شده ­اند. در پژوهش حاضر از شاخص­هایی که گیفن[۲]، استراب[۳] و بادرو[۴] (۲۰۰۰) برای بررسی برازش مدل مطرح نموده ­اند، استفاده شده­است. این شاخص­ها شامل موارد زیر هستند. شاخص نیکویی برازش (GFI)، شاخص برازش تطبیقی (CFI) که مقادیر بیشتر از ۹/۰ نشانگر برازش مناسب الگو هستند، شاخص نیکویی برازش تعدیل یافته (AGFI) که مقادیر بیشتر از ۸/۰ قابل قبول هستند. با توجه به ملاک­های ذکر شده توسط گیفن و همکاران (۲۰۰۰)، نتیجه­گیری می­شود که دو مدل آزمون شده برازش مناسبی با داده ­های گردآوری شده دارند. همچنین در جداول ۴-۱۷ و ۴-۱۸ نیز اثرات مستقیم، غیرمستقیم، کل و میزان واریانس تبیین شده متغیرها گزارش شده ­اند.

 

[۱]. Maximum Likelihood

 

[۲]. Gefen, D.

 

[۳]. Straub, D.W.

 

[۴]. Boudreau, M.

 

[۵]. Goodness of Fit Index

 

[۶]. Comparative Fit Index

 

[۷]. Adjusted Goodness of Fit Index