ارتباط از ضروریات جوامع بشری است و امروزه به دلیل تغییرات سریع و پیچیدگی امور از اهمیت خاصی برخوردار است. ارتباط موثر بین افراد و گروهی در سازمان ها می تواند به تسهیل امور و تصمیم گیری به موقع در پاسخگویی به شرایط بیانجامد. شبکه های ارتباطی بسیاری طی سال های گذشته به منظور پشتیبانی از ارتباطات و انتقال اطلاعات و پیام ها به وجود آمده بسیاری از این شبکه ها در سطوح ملی و فراملی به صورت شبکه های به هم تنیده امکان ارتباط بین افراد و تبادل ارتباطات را فراهم کرده اند. انواع شبکه ها در جدول (۲-۴)ارائه شده است.
جدول(۲-۴) انواع شبکه ها (صرافی زاده، ۱۳۸۳، ص۸۳)

شبکه ها رایانه ها و دیگر تجهیزات را به یکدیگر مرتبط می سازد. بزرگ ترین شبکه رایانه ای موجود اینترنت است.شبکه تلفن عمومی که انتقال صوت را در سرتاسر دنیا به عهده دارد شبکه سوئیچ[۱۵۹] است علاوه بر خطوط تلفن، خدمات شبکه خصوصی نیز وجود دارند که به ارائه خدمات ارتباطی می پردازند. این شبکه ها به شبکه گستره [۱۶۰] (wan) معروف هستند.برخی از سازمان ها نیاز به شبکه هایی دارند که در سطح یک منطقه محلی خاص عمل کنند. این شبکه ها از طریق خطوط خصوصی برقرار می شوند که به آنها شبکه منطقه ای شهری (MAN) [۱۶۱] می گویند.در ارتباط بین دو رایانه می توان آنها را با بهره گرفتن از کابل های زوجی به یکدیگر متصل کرد در این شیوه نیاز به مودم و خطوط مخابراتی نیست.
زمانی که در مورد فناوری و ارتباطات فکر می کنیم، بی اختیار اینترنت و کاربردهای آن به ذهن می رسد. اگر دهه ۸۰ را آغاز تاثیر فناوری اطلاعات بر توسعه اقتصادی کشورهای صنعتی بدانیم. دهه ۹۰ قطعاً شکوفایی فناوری از طریق گسترش ارتباطات بوده و اینترنت در این زمان نقش کلیدی را ایفا کرده است. اگرچه اینترنت به عنوان شبکه اصلی شناخته شده است ولی تنها شبکه ارتباطات رایانه ای نیست. شبکه هایی مانند Msn, compu serve (شبکه مایکروسافت) نیز از نظر گستردگی قابل ملاحظه می باشند. اهمیت یک شبکه امکانات و خدماتی است که در آن ارائه می شود. [۱۶۲] (صرافی زاده، ۱۳۸۳، صص ۸۴-۸۳)
بعضی از شبکه های ارتباطی را می توان مانند اینترنت، اینترانت و اکسترانت نام برد که توضیحی در مورد آنها به شرح ذیل داده می شود:

۲-۲-۹-۲-۱-اینترنت:

اینترنت گسترده ترین و عمومی ترین سیستم ارتباطی دنیاست که از نظر گستره و میزان دسترسی با سیستم های جهانی تلفن رقابت می کند. این شبکه همچنین بزرگ ترین نمونه پیاده سازی محاسبات مشتری/ خدمتگزار و شبکه های میان ارتباطی است که صدها هزار شبکه مجزا در سازمان جهان و بیش از یک میلیارد نفر را به یکدیگر متصل می ساد. واژه اینترنت از واژه internetworking گرفته شده است که به معنای اتصال شبکه های با هویت مجزا در قالب یک شبکه فراگیر است. این شبکه عظیم از شبکه ها در اوایل دهه ۷۰ میلادی توسط وزارت دفاع آمریکا به عنوان شبکه ای برای برقراری ارتباط میان دانشمندان و اساتید دانشگاهی در سراسر جهان آغاز به کار کرد. (لاودن، ۱۳۸۹، ص ۲۲۵)
شبکه ای است که با بهره گرفتن از ابزارها و مفاهیم اینترنت به منظور پاسخگویی به نیازهای درونی سازمان ها طراحی می شود. این شبکه محدود به یک سازمان و برای کاربردهای داخلی آن است و به ارائه قابلیت های جستجو و کاوش ساده و ارزان می پردازد.(توربن، مک لین، ۱۳۸۸، ص۱۳۱)

۲-۲-۹-۲-۲-اینترانت:

همچنین اینترانت از همکاری و ارتباطات حمایت می کند و غالباً به اینترنت متصل می شود تا امکان انجام تجارت الکترونیک را فراهم نماید. با بهره گرفتن از اشتراک صفحه نمایش و دیگر ابزارهای گروه افزار، از اینترانت ها می توان در تسهیل کارگروه ها بهره جست. شرکت ها می توانند با بهره گرفتن از اینترنت به انتشار نشریات خبری و انتقال اخبار به کارکنان شان بپردازند.اینترانت ها می توانند ساختار و فرهنگ سازمان ها و نیز رویه ها را تغییر داده و در سازماندهی مجدد آنها را یاری نماید. اینترانت ها در انواع سازمان ها ازجمله تولیدی، بهداشتی، سازمان های دولتی و موسسات آموزشی به کار گرفته می شوند.(توربن، مک لین، ۱۳۸۸، ص۱۳۱)

۲-۲-۹-۲-۳-اکسترانت:

اکسترانت ها: زیرساخت اینترانت محدود به مرزهای یک سازمان می شود. ولی الزاماً به محدوده جغرافیایی محدود نمی شود. زیرساخت اینترانت به مرزهای یک سازمان، ولی نه الزاماً به محدوده جغرافیایی آن، محدود می شود. اینترانت می تواند دفاتر یک سازمان را در مناطق جغرافیایی مختلف به یکدیگر متصل نماید زیرساختی که اینترانت های سازمان مختلف را به یکدیگر مرتبط می کند، اکسترانت نام دارد. اکسترانت زیرساختی است که ارتباطات ایمن را بین شرکای تجاری در اینترنت (از طریق استفاده از VPN) امکان پذیر می کند. این شبکه دسترسی ایمن به اینترانت سازمان های موجود در شبکه و نیز ارتباطات میان سازمانی لازم را از طریق ابزارهای اینترنت فراهم می سازد. اینترنت، اینترانت ها و اکسترانت ها در کسب برتری رقابتی در محیط های سازمانی می توانند به شیوه های مختلف به کار گرفته شوند.(توربن، مک لین، ۱۳۸۸، صص۱۳۴-۱۳۳)

۲-۲-۹-۳-انواع تکنولوژی ارتباط سازمانی:

تکنولوژی عمده ارتباط سازمانی وجود دارد که بر فعالیت سازمانی تاثیرگذار است؛
– تکنولوژی های ارتباط به کمک کامپیوتر تعامل ارتباطی میان افراد و گروه ها را در درون و در بین سازمان ها تسهیل می کند:
* پست الکترونیکی استفاده کننده یک سند کتبی در ترمینال کامپیوتر ایجاد می کند و با بهره گرفتن از کامپیوتر به دیگر استفاده کنندگان می فرستد. پیام ها ممکن است پاسخ داده شوند، بایگانی شوند و یا حذف شوند.
* پست صوتی فرد را قادر می سازد تا از طریق تلفن پیغام ها را منعکس و یا بازیابی کند. پیغام ها را می توان اصلاح یا ذخیره کرد و یا ارسال داشت.
* پست تصویری در پست تصویری یا فاکس، تصویر سند به وسیله تکنولوژی تلفن و کامپیوتر به دیگر مکان ها انتقال می یابد.
* کنفرانس شنیداری امکان شرکت در جلسه گروه شنیداری را به مشارکت کنندگان از مکان های مختلف می دهد. کنفرانس شنیداری شبیه به تماس تلفنی کنفرانس است. کنفرانس گرافیک نیز، انتقال مطالب گرافیکی همراه با جلسه را امکان می دهد.
* کنفرانس ویدئویی امکان شرکت در جلسه ویدئویی گروه با مشارکت کنندگان از دو ناحیه (برای ارتباط دو طرفه) یا چند ناحیه (ارتباط یک طرفه) می دهد. صدا و تصاویر مشارکت کنندگان و نیز مطالب گرافیکی را انتقال می دهد.
* کنفرانس کامپیوتری امکان مشارکت همزمان یا غیرهمزمان در کنفرانس درباره موضوعی خاص را می دهد. مشارکت کنندگان می توانند پیغام هایی را به همه شرکت کنندگان در کنفرانس یا به یک فرد ارسال دارند. معمولاً فرد قادر است از افراد شرکت کننده نظرسنجی کند و نسخه کتبی از صورتجلسات را به دست می آورد.(موسی خانی، منشی زاده، ۱۳۸۵، صص۶۲۹-۶۲۸)

۲-۲-۱۰-تعریف آموزش:

آموزش تجربه ای مبتنی بر یادگیری است که به منظور ایجاد تغییرات نسبتاً ماندگار در انسان صورت می پذیرد. آموزش که می تواند موجب تغییر مهارت ها، دانش، بینش و رفتار اجتماعی شود، با روش هایی چون ارائه سخنرانی، برگزاری سمینار، شبیه سازی، دوره های آموزشی وغیره انجام می گیرد. در آموزش، یادگیرندگان با تفکر هوشمند و خلاق، باید ساختارهای فکری خود را اصلاح و در صورت ضرورت آنها را تعویض کنند. آموزش باید شامل ایجاد یک جو عدم تعادل شود تا فراگیران بتوانند، فرایندهای فکری خود را بازنگری، تعویض و اصلاح کنند و یا دوباره آنها را بسازند.(فتحیان، ۹۱، ص۸۲)
۲-۲-۱۰-۱-تعریف سیستم های آموزشی:
مجموعه روشها و دستورالعمل هایی که با بهره گرفتن از یافته های علمی برای حل مسائل آموزشی اعم از طرح، اجرا و ارزشیابی در برنامه های آموزشی بکار گرفته می شود.تکنولوی آموزشی عبارت است از نظریه و عمل طراحی، تهیه(تولید)، استفاده (کاربرد)، مدیریت و ارزشیابی فرایند ها و منابع یادگیری(احدیان، ۸۳، ص۳)

۲-۲-۱۰-۲-تاریخچه تکنولوژی آموزشی:

اریک اشبای از نخستین کسانی بود که استفاده از رسانه های الکترونیکی را در سال ۱۹۶۷ به عنوان انقلابی در آموزش و پرورش مطرح کرد. جان آموس کومینوس فکر استفاده از تصاویر را در کتب درسی ترویج داد. از رسانه های دیداری و شنیداری در اواسط دهه ۱۹۵۰ مطرح شد در سال ۱۹۲۵ سیدفی پرس متوجه شد که شاگردان با بهره گرفتن از دستگاه بسیار ساده ای که او برای ارائه امتحانات و ارزشیابی ساخته بود با سرعت متناسب با توانایی خود آموزش می بینند. بعد برهاس. اف. اسیکنر دستگاهی به نام ماشین تدریس ساخت که می توانست مطالب درسی را به صورت ساده به شاگردان ارائه دهد. (ذوفن، شهناز ۱۳۸۰، ص ۲)
مفهوم آموزش تعاملی متکی بر چاپ در سالهای ۱۹۶۰ با ظهور آموزش برنامه ای متداول شد. این برنامه ها نوعی خودآموز بودند که به طور وسیع در آموزش و پرورش، تجارب و صنعت به کار گرفته شد. آموزش برنامه ای سنتی از چند واحد آموزشی کوچک تشکیل می شد. در هر واحد اطلاعاتی ارائه شده و پاسخی نیز از شاگرد خواسته می شد. این پاسخگویی به شکل پاسخهای شفاهی یا شرکت در یک فعالیت تمرینی بود از شاگرد خواسته می شد. این پاسخگویی به شکل پاسخهای شفاهی یا شرکت در یک فعالیت تمرینی خود به دنبال پاسخ شاگرد، پاسخ صحیح به او ارائه می شد. هدف آموزش برنامه ای درگیر کردن فعال شاگرد در فراگرد یادگیری و ارائه مقیاسی برای پیشرفت بود. آموزش برنامه ای به علت کند خسته کننده و غیر انگیزشی بودن در سالهای ۱۹۷۰ کمرنگ شد ولی این حرکت باعث افزایش آگاهی نسبت به قابلیت های یادگیری تعاملی متکی بر چاپ شد. پس از سالهای تلاشهای زیادی برای گنجاندن تعامل در مواد متکی بر چاپ شده است. به تازگی آموزشهای متکی بر کامپیوتر، روش های جدید برای آموزش تعامل ایجاد کرده است. (نژادفر، ۱۳۷۴، ص ۲۸۱)