ورزش های سازمان یافته است بازی با توپ و بازی های تیمی
بازی های انتخابی: ممکن است توسط دانش آموزان تعیین شوند، اما معمولا مدارس دارای امکانات خاصی برای ورزش معین هستند و همان به عنوان ورزش آن مدرسه انتخاب میشود.
ارزشیابی اجرای آزمایشی برنامه درسی تربیت بدنی پایه چهارم ابتدایی توسط یدالله رهبری نژاد در سال تحصیلی ۱۳۸۴-۱۳۸۳ انجام شد. هدف از این پژوهش مطالعه و جمع آوری نظامدار اطلاعات در زمینه قابلیت اجرایی برنامه درسی تربیت بدنی پایه چهارم ابتدایی، تفسیر و تحلیل آنها و ارائه گزارش به گروه درسی تربیت بدنی جهت اطلاع از نقاط قوت برنامه و رفع مشکلات احتمالی آن . اطلاعات مورد نیاز در پژوهش به وسیله ی ابزار” پرسشنامه نظرسنجی ازآموزگاران و دانش آموزان” و ” چک لیست مشاهده” از کلاسهای مجری برنامه درسی و همچنین مصاحبه با مدیران مدرسه مجری برنامه درسی، اطلاعات حاصل از محتوای برنامه درسی و اطلاعات حاصل ازمصاحبه با آموزگاران و مربیان مجری برنامه، جمع آوری و از طریق آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نتایج زیر حاصل گشت:
انجام برخی از فعالیتهای آموزشی پیش بینی شده در برنامه، با توانایی های دانشآموزان تناسب کافی نداشته است.
دانش آموزان در زمینه فهم چگونگی انجام برخی فعالیتهای آموزشی مشکل داشته اند.
توضیحات ارائه شده در کتاب راهنمای معلم برای انجام برخی فعالیتهای آموزشی واضح و روشن بوده است.
دانش آموزان برای انجام برخی از فعالیتهای آموزشی درس تربیت بدنی رغبت چندانی از خود نشان نداده اند و در این خصوص میان دو گروه دانش آموزان دختر و پسر در زمینه علاقه مندی به نوع فعالیتهای آموزشی تربیت بدنی تقریباً وجه اشتراک وجود دارد لکن از نظر تقدم رتبی میزان علاقه مندی، وجه تمایز مشهود بوده است.
روش های تدریس و شیوه های ارزشیابی پیشرفت تحصیلی توصیه شده با اهداف برنامه درسی تناسب داشته لکن به دلیل فراهم نبودن کامل تجهیزات به ویژه فضای آموزشی، اجرای کامل و موفقیت آمیز روش های تدریس مورد نظر برنامه با مشکل مواجه بوده است.
حجم محتوای آموزشی پیش بینی شده برای ۲۴ جلسه در طول سال تحصیلی زیاد بوده است. در عین حال ناتوانی مجریان در زمینه مدیریت صحیح زمان در اختیار کاملاً محسوس بوده است.
اولیا دانش آموزان، آموزگاران، مدیران مدارس مجری برنامه نسبت به اجرای برنامه درسی تربیت بدین نظر موافق دارند و اعلام نموده اند که موفقیت این برنامه در گرو حصول شرایط مناسب برای اجرای برنامه خواهد بود.
ارزیابی از عملکرد آموزگاران و مربیان در حوزه انجام فعالیتهای آموزشی براساس اصول و معیارهای مورد نظر برنامه درسی چندان رضایت بخش نبوده است به طوری که بخشی از عناصر فرایند یاددهی – یادگیری توسط آنها مورد غفلت قرار گرفته است.
افضل پور و همکاران(۱۳۸۶) به بررسی ارزشیابی وضعیت اجرای درس تربیت بدنی در پایه های اول و دوم مدارس ابتدایی استان خراسان جنوبی پرداختند،نتایج تحقیق آنها نشان داد:
کیفیت ارائهء درس تربیت بدنی پایه های اول دو دوم ابتدایی در استان خراسان جنوبی از دیدگاه معلمان تربیت بدنی پایه های اول و دوم ابتدایی (بیش از ۵۷ درصد پاسخ دهندگان) و مدیران (بیش از ۵۴ درصد پاسخ دهندگان) مطلوب است و رسانه های آموزشی (وسایلی که برای انتقال دانش و آگاهی به دانش آموزان مورد استفاده قرار می گیرند،مانند کتاب و سی دی) از کارایی خوب (در حدود ۴۵ درصد پاسخ دهندگان)یا متوسطی (بیش از ۲۰ درصد پاسخ دهندگان) برخوردارند، اما توزیع رسانه های آموزشی ازنظر حدود ۴۰ درصد پاسخ دهندگان مطلوب نبوده و دسترسی به آن برای همهء معلمان مقدور نیست.بیشتر مدیران (در حدود ۶۰ درصد) و متوسط معلمان (در حدود ۴۰ درصد) افزایش ساعات درس تربیت بدنی را ضروری دانسته اند.از مشکلات اساسی موجود،نبود تجهیزات و فضای ورزشی کافی، عدم پیگیری و نظارت قوی مسئولان تربیت بدنی و انجمن اولیا و مربیان در پیشبرد اهداف درس و عدم پیگیری لازم از طرف آنهاست. در کل، براساس درصد پاسخ مدیران و معلمان مدارس ابتدایی به سؤال های پرسشنامه ها،چنین استنباط می شود که برنامهء ارائه شده برای پایه های اول و دوم ابتدایی، مطلوب به نظر می رسد، اما بازدهی بیشتر آن به تخصیص بودجهء کافی، گسترش امکانات و پیگیری اولیا و مربیان بستگی دارد.
ضیاءالدینی دشتخاکی (۱۳۹۱) به بررسی برنامه درسی تربیت بدنی دوره راهنمایی از دیدگاه معلمان و کارشناسان تربیت بدنی استان کرمان پرداخت،یافته های تحقیق وی نشان داد:
در زمینه عامل زمان در برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه معلمان و کارشناسان نشان می دهد که اکثر این افراد میزان ساعت درس تربیت بدنی را نسبت به اهداف محتوای تعیین شده کافی نمیدانند.
در زمینه عامل اماکن و تجهیزات از دیدگاه معلمان نشان می دهد که معلمان با توجه به امکانات حاضر عملا با اجرای درس تربیت بدنی با مشکل مواجه گشته اند.ولی کارشناسان این بخش را بهتر از معلمان ارزیابی نمودهاند.
تمامی متغیرهای برنامه درسی به خصوص اهداف،محتوی و شیوه های ارزشیابی در دوره راهنمایی نی از به بازنگری و تقویت دارند.

۲-۳-۲ تحقیقات انجام شده در خارج کشور

پارک و زاجراجسک[۱](۱۹۸۷) به بررسی برنامه تربیت بدنی دوره دبیرستان در جمهوری کره پرداخت، هدف از پژوهش وی، توصیف جنبه­ های منتخب برنامه درسی تربیت بدنی در دبیرستانهای جمهوری کره و همچنین مقایسه جنبه های منتخب برنامه از طریق نوع مدرسه (پسرانه، دخترانه، مختلط)، نوع مدرسه(دولتی، خصوصی) و محل مدرسه (شهری، روستایی) بود. به طور دقیق تر این مقاله این موارد را مورد بررسی قرار داد: اهداف و مقاصد، درس و اجزا برنامه ریزی، انتخاب فعالیتها، فعالیتهای تدریس شده و ارزیابی یافته های تحقیق وی نشان داد:
از نظر دبیران فضا و تجهیزات ورزشی و سطح مهارت کلاس موثرترین عامل در تعیین محتوای یک واحد درسی بود.
در بین اجزای برنامه ریزی،انتخاب فعالیت های یادگیری در الویت نخست قرار گرفت و مهمترین عامل برای یک درس خوب از نظر معلمان، توضیحات واضح، اجراو نمایش حرکت و سرگرمی بود.
بطور کلی صرف نظر از نوع مدرسه و مکان مدرسه، برنامه درسی مقطع متوسطه در سراسر جمهوری کره کاملا به یکدیگر شبیه است.
بالاترین درصد زمان گذرانده شده بوسیله طبقه بندی منظم فعالیت ها در فعالیت هاای خود آزمایی و ورزش های تیمی است که حدود دو سوم برنامه درسی را در برمی گیرد و در این بین دو و میدانی، حرکات ریتمیک و ژیمناستیک، والیبال، بستکبال و فوتبال (به جز مدارس دخترانه) اکثریت زمان گذرانده شده در فعالیت های این طبقه بندی را به خود اختصاص می دهد.
پنی وایوانس[۲] (۱۹۹۳) برنامه درسی ملی درانگلستان را مورد بررسی و نقد قرار دادند. نویسندگان مقاله با بررسی اسناد رسمی مربوط به برنامه ملی تربیت بدنی اشاره کردهاند که معرفی برنامه ملی بخش مهمی ازفعالیتهای آموزش وپرورش درآن زمان است و تأثیر به سزایی بر محیط ازجنبههای اجتماعی، سیاسی و فرهنگی داشته است.
نال[۳] (۲۰۰۲) به توصیف تربیت بدنی دوره ابتدایی در آلمان پرداخته است. برنامههای جاری تربیت بدنی در آلمان نسبت به برنامه های دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ تغییر یافته است و در مدارس و در مقاطع مختلف نیز تفاوت وجود دارد. تربیت بدنی در مدا رس ابتدایی با رویکردهای ویژه ای اجرا میشود که آن را با تربیت بدنی در مقاطع بالاتر متمایز می کند. تربیت بدنی دوره ابتدایی در دهه ۱۹۹۰ از آموزش ورزشی تغییر گرایش داد و بر تجربیات حرکتی عمومی برای کودکان توجه و تاکید میشد و در عمل جایگزین آموزش ورزش در دبستان شد. این تغییر منجر به تغییر نام موضوع از آموزش ورزش به آموزش حرکتی شد. آموزش حرکتی شامل بکارگیری وسایل و تجهیزات ژیمناستیک و استخر شنا به همراه فرایندهای شناختی در آموزش بازی است. کوپر معتقد است که دبستان ،مدرسه ای ویژه کودکان است که در آن شکلهای ابتدایی حرکت به جای آموزش ورزش که معلم محور است ارائه می شود. اجتماعی شدن کودکان در فعالیت جسمانی یکی دیگر از ابعاد تربیت بدنی است که امروزه مطرح شده است.
نال در انتهای مقاله خود در نتیجه گیری از ویژگی های تربیت بدنی در آلمان بیان می کند که در اوایل ۱۹۷۰ واژه «تربیت بدنی» جایگزین واژه «ورزش» در مدارس شد. این تغییر با فرایند ورزشی شدن در جامعه آلمان بعد از جنگ سرد همراه بود. مفهوم ورزش در همه مدارس و در همه مقاطع به کار گرفته شد و بدین ترتیب یادگیری مهارتهای حرکتی و تکنیک های ورزشی به عنوان هدف اصلی تربیت بدنی برای همه افراد در نظر گرفته شد .دهه ۱۹۷۰ به عنوان دهه طلایی برای تربیت بدنی در آلمان به شمار می رود، نه به دلیل آنکه مفهوم جدیدی برای تربیت بدنی مطرح شد، بلکه به دلیل توسعه چند جانبه که برای تربیت بدنی در نظر گرفته می شود، از جمله ساخت تاسیسات ورزشی سالن ورزشی و استخر شنا و افزایش تعداد معلمان متخصص و همچنین اختصاص سه یا چهار درس در هفته برای درس تربیت بدنی.
دیویس[۴] (۱۹۹۷) در مقاله خود به بررسی اهداف و اجرای برنامه درسی ملی تربیت بدنی در چین پرداخته و رابطه بین تربیت بدنی و ورزش را در کشور چین توصیف کرده است. اطلاعات این مقاله از طریق تبادل اطلاعات و مصاحبه با افراد متخصص از جمله برنامه ریزان درسی جمهوری خلق چین بدست آمده است. چین جزء کشورهایی است که موفقیتها و نتایج قابل توجهی در مقایسه با کشورهای دیگ در زمینه تربیت بدنی مدارس بدست آورده است. برنامه درسی تربیت بدنی در چین به نتایج مطلوبی درتربیت بدنی دست یافته است و این درحالی است که تجهیزات آنان قدیمی است و وسایل ورزشی اندکی در اختیارآنان است. دولت چین بر اهمیت تربیت بدنی به منظور افزایش عمر و زندگی لذت بخش تأکید می کند. از ۱۹۴۹ تا ۱۹۹۴ متوسط عمر مورد انتظار از ۳۵ سال به ۷۴ سال افزایش یافته است. چینیها این تغییر را به سبب تأکید بر برنامههای تربیت بدنی می دانند. دو جنبه بی همتا در برنامه درسی ملی در چین عبارت است ازآزمون آمادگی جسمانی در بین دوره های تحصیلی و رابطه متعادل تربیت بدنی و ورزشی، آزمون آمادگی جسمانی موجب میشود مسئولیت پذیری برای برنامه های تربیت بدنی مدارس فراهم شود و همچنین آگاهی نسبت به اهمیت آمادگی جسمانی برای اعضای دیگر جامعه ایجاد شود.
در چین به تربیت بدنی و ورزش به اندازه تقریباً برابر اهمیت داده شود و این مثال خوبی است برای نتایج بسیاری که ورزشکاران در سایه اهمیت تربیت بدنی در مدارس کسب کردهاند.
طبق نظر دیویس نکاتی که از بررسی برنامه درسی تربیت بدنی در چین میتوان در نظرگرفت مواردی شامل نیازهای تربیت بدنی است:
نیاز به هماهنگی برنامه درسی در دوره های مختلف؛
نیاز به فعالیت جسمانی روزانه؛
نیاز به بکارگیری معلمان تربیت بدنی متخصص؛
نیاز به انعطاف پذیری در ارائه برنامه درسی؛
نیاز به ارزشیابی آمادگی جسمانی؛
و نیاز به آگاه کردن جامعه نسبت به فواید فعالیت جسمانی؛
فیل مورگان[۵] (۲۰۰۲) در مقالهای تحت عنوان «ادراک معلمان تربیت بدنی» درباره درس تربیت بدنی،یک تحلیل از رویکردها و دیدگاه های عملی به بررسی پرداخت. او میگوید دیدگاه معلمان در تدریس با دامنه وسیعی از تجارب موثر از نگرشها درباره ی روش های تدریس بستگی دارد. وجود برنامه های تربیت بدنی و کیفی به طور گستردهای روی روش تدریس که از سوی معلمان با مسئولیت پذیری پذیرفته و ارزشگذاری می شود بستگی دارد. این مقاله روی کاربرد چهار ساختار متفاوت نگرشها و عقاید برای اندازه گیری دیدگاه متخصصین (تعداد۱۹۶) و غیر متخصص (۴۸۵نفر) درباره تدریس تربیت بدنی در دوره ابتدایی گزارش می دهد.داده ها از ۵۷۰ معلم کارآموز در پایه دو سه و چهار در دانشگاه پوکاستل و ۱۱۱ معلم دائم از مدارس خصوصی ایالت در ولز جنوبی جمع آوری شده است. تعامل بین جنس ،سال و تخصص برای شاخص نگرش تحقیق شده است. همان طور که در فرضیه آمده معلمان غیرمتخصص نمره پایینتری از متخصصین در شاخص ها بدست آوردند. همچنین اختلاف معنی دار بین معلمان دائم و معلمین کارآموز را نشان داد.
چیدزوی و همکاران (۲۰۰۹) کیفیت برنامه درسی برای کودکان در طبقهی وسیعی از فعالیت‎ها مثل رقص، بازیها، فعالیت‎های ژیمناستیک، شنا و میزان امکان فعالیت در فضاهای باز و پرماجرا از دیدگاه معلمین مورد بررسی قرار دادند، اطلاعات بدست آمده از این ارزیابی در طراحی و پیاده سازی مطلق برنامه درسی تربیت بدنی در این کشور مورد توجه قرار گرفت.
یو[۶] (۲۰۱۱) در کشور کره جنوبی برنامه درسی تربیت بدنی از دیدگاه معلمان ورزشی را در چهار حیطه مورد بررسی قرار دادکه عبارتند از:۱ـ موانع شخصی ۲ـ موانع زیست محیطی ۳ـ موانع حرفه ای ۴ـ موانع نهادینه شده در درس تربیت بدنی و از طریق نتایج آن ماهیت برنامه درسی برای تغییر و ساخت یک برنامه درسی جدید در سطح ملی را فراهم نمود.

۲-۴- جمع بندی

با نگاهی به تحقیقات انجام شده در داخل کشور ،می توان دریافت که با گذشت چندین سال از تحقیقات انجام شده در مورد تربیت بدنی مدارس، متاسفانه مشکلاتی از قبیل کمبود امکانات از جمله وسایل و تجهیزات و فضاهای ورزشی و بودجه به نسبت تعداد دانش آموزان از سال ها قبل تا کنون هنوز هم وجود دارد.
همچنین نگرش والدین به درس ورزش نامطلوب است و والدین پیشرفت های ورزشی فرزندان خود را در مقایسه با سایر دروس تعقیب نمی کنند.
گرچه در پیشینه تحقیقات داخلی مشکلات دیگری از جمله کمبود اطلاعات علمی معلمان تربیت بدنی و کمبود معلمان تربیت بدنی متخصص و کارآمد نیز وجود داشته ولی این مشکل در سال های اخیر با استخدام بیش از ۷۰۰۰ معلم تربیت بدنی در سراسر کشور (۶۰۰ معلم تربیت بدنی در کرمان) تا حدودی حل شده، به طوری که در یافته های تحقیق عنوان شد که مدیران و معلمان مدارس دولتی و غیر دولتی کیفیت آموزشی دبیران در مدارس را در سطح مطلوب و خوبی عنوان کردند.