الف- انواع کارت ها

 

کارت های اعتباری و بدهی: درحال حاضر بیش از ۲/۸ میلیون کارت ازسوی بانکهای تجاری صادر شده است.

 

کارت های غیر بانکی: برخی موسسات غیربانکی اقدام به انتشار کارت های خرید مانند ثمین و سایپا کارت نموده‌اند.

 

ب- شبکه شتاب

 

این یک شبکه Online ملی است و خدمات مربوط به کارت های بدهی را انجام می‌دهد و کارت های بدهی داخلی را بین بانک ها تسویه می کند.

 

ج- سیستم تسویه بین بانکی مبادلات ارزی
این سیستم با بهره گرفتن از سوئیفت روی خط بین شعبه مرکزی بانکهای تجاری عمل می‌کند و بانک مرکزی نقش تسویه کننده را بر عهده دارد.

 

د- شبکه سوئیچ عملیات خرد بانکی و بین بانکی

 

این سیستم ازطریق ATM درحال حاضربین شعب مرکزی دو بانک تجاری به صورت آزمایشی در حال اجرا است.

 

و- شبکه مرکزی سوئیفت(SWIFT).

 

سوئیفت یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که درماه می ۱۹۷۳میلادی توسط ۲۳۹ بانک ازپانزده کشور اروپایی و آمریکای شمالی راه اندازی شد و هدف از آن جایگزینی روش های ارتباطی غیر استاندارد کاغذی و یا از طریق تلکس درسطح بین الملل با یک روش استاندارد شده جهانی بود.ایران ازسال ۱۳۷۱ به عضویت سوئیفت درآمد و درسال ۱۳۷۲ به این شبکه متصل گردید. بانک مرکزی و سایر بانکهای ایران از این شبکه استفاده می‌کنند و شتاب را به عنوان بخشی ازآن اجرا میکند. از دیگر اجزاء بانکداری الکترونیک ایران می توان به همراه بانک، دستگاه های خودپرداز، شعب مکانیزه، PinPad، [۱]Pos، کارتهای هوشمند، تلفن بانک و فاکس بانک و غیره اشاره نمود. (ماهنامه تدبیر، ۱۳۸۳)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بخش دوم:       موبایل بانک (Mobile banking )

 

تعریف Mobile banking

 

بانکداری همراه را می توان این گونه تعریف کرد: انجام هرگونه عملیات مالی، بانکی و اعتباری توسط تلفن همراه که واسطه آن بانک یا مؤسسه مالی واعتباری باشد.(کهزادی ۱۳۸۲). یا استفاده از فناوری تلفن همراه در عرصه بانکداری را موبایل بانک گویند.به این مفهوم که مشتری بانک به صورت ۲۴ ساعته و همه روزه و با امنیت بالا میتواند بانک را در هر کجا که میخواهد به همراه داشته باشد و بخشی از عملیات بانکی خود را از راه دور انجام دهد.(بولتن داخلی بانکداری الکترونیکی اقتصاد نوین، ۱۳۸۷)

 

چه نیازی به استفاده از موبایل بانک است؟

 

۱- رشد روز افزون جمعیت،شلوغی شهرها،صف ها طولانی بانک ها،خستگی و عصبانیت را میتوان به عنوان یکی از دلایل اجتماعی حرکت به سوی استفاده از این فناوری جدید در نظر گرفت.

 

۲- عدم دسترسی بانک ها در تمام شرایط. به طور مثال تصور کنید وارد شهری شده اید که نه دستگاه خودپرداز دارد و شعبه ای از بانکی که شما در آن حساب دارید،شما کافیست با یک پیام کوتاه عملیات بانکی خود را به راحتی انجام دهید.

 

۳- افزایش تبادلات بانکی و نیاز به مراجعه زیاد در طول ماه به شعبه بانک.

 

۴- حذف زمان و مکان در انجام عملیات بانکی.

 

(بولتن داخلی بانکداری الکترونیکی ۱۳۸۷).

 

 

 

 

 

نظر محقق:

 

کاهش هزینه حمل و نقل و همچنین صرفه جویی زمانی، با توجه به مشغله های فراوان زندگی، یکی از دلایل روی آوردن به استفاده از سیستم موبایل بانک میباشد. که از این لحاظ سریع ترین سیستم برای انجام عملیات بانکی است. موبایل به عنوان یک وسیله ضروری چون در نزد اکثر افراد جامعه وجود دارد، امکان دسترسی به بانک ها را  بصورت شبانه روز برای انجام امور بانکی فراهم میاورد. و نیز سهولت دسترسی به بانک ها را افزایش میدهد.

 

 

چرا تلفن همراه؟

 

اکنون که نیازمند به فناوری جدید هستیم کدام فناوری، بهترین راه حل برای ما خواهد بود؟ قطعا پاسخ تلفن همراه است. اما سوال دیگری که پیش می آید این است که آیا اینترنت خدمات بسیار گسترده تری را نمیتواند ارائه دهد و توانایی های بالاتری ندارد،پس چرا اینترنت نه؟ برای داشتن راه حل ساده و بدون پیچیدگی، استفاده از تلفن همراه بهتر است.عدم دسترسی دائم به اینترنت و تحقق عمومیت یافتن تلفن همراه در آینده ای نزدیک، نشان میدهد که بهترین و قابل دسترس ترین وسیله برای انجام امور بانکی تلفن همراه میباشد. تلفن همراه امروز به زندگی مردم بسیار نزدیک تر از اینترنت است و در آینده هم اگر قرار باشد مردم دائما به اینترنت وصل باشند باز هم از طریق تلفن های همراه خواهد بود. از سوی دیگر، استفاده از خدمات موبایل بانک، امنیت بیشتری نسبت به خدمات اینترنتی دارد. یکی از موسسات مالی ارائه دهنده مدل گسترده بانکداری با تلفن همراه در جهان، نظرخواهی در خصوص چهار معیار قیمت، امنیت، سهولت و سرعت در بین کاربران خود و افرادی که با این فناوری آشنا بودند انجام داده که نتایج قابل توجه زیر را به دست آورده است:

 

۷۰درصد معتقدند که این خدمات ارزانتر است و ۹۰درصد هم معتقدند که این خدمات گران نیست.۶۹ درصد معتقدند این خدمات امن تر است.۶۸ درصد معتقدند استفاده از این خدمات راحت تر است.۶۸ درصد معتقدند این خدمات سریع تر است. با توجه به آنچه گفته شد به نظر میرسد در حال حاضر بهترین راه حل برای بهبود امر بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری موبایل بانک باشد. (بولتن داخلی بانکداری الکترونیکی اقتصاد نوین ۱۳۸۷)

 

 

 

نظر محقق:

 

در پاسخ به این سوال میتوان گفت تلفن همراه به دلیل قابلیت حمل آسان، امنیت بیشتر، عدم نیاز به حمل کارت بانکی، تسریع انتقال پول، دسترسی سریع، هزینه کم و امکان استفاده از آن در هر زمان و مکان و بصورت شبانه روز بهترین روش برای انجام امور بانکی است.

 

آیا استفاده از موبایل بانک از امنیت کافی برخوردار است؟

 

سیستم موبایل بانک با تکیه بر معماری امنیت بسیار مدرن، قادر به حفاظت از خود در برابر تهدیدهای جانبی از قبیل دزدیده شدن رمز و اطلاعات ارسالی محرمانه می باشد. به این صورت که رمز کاربری و یا اطلاعات در هر ارسال رمزنگاری مجدد شده و پس از هر بار استفاده از برنامه، سابقه اطلاعات مشتری از روی گوشی و بانک اطلاعاتی مرتبط پاک می شود. فناوری امنیتی به کار برده شده در این زمینه پروتکل امنیتی ssl است، که در حال حاضر مورد استفاده و تایید بسیاری از بانک های معتبر جهان می باشد. (ویژه نامه داخلی مسئولان نظام بانکی، ۱۳۸۷)

 

نظر محقق:

 

با توجه به وجود هکرهای فراوان در فضای اینترنت و احتمال سوء استفاده از حساب ها و عملیات بانکی، سیستم موبایل بانک بواسطه عدم حضور هکرهای اینترنتی امنیت بیشتری را دارد. همچنین با توجه به تجربه کشور های پیشرفته پروتکل های امنیتی موبایل بانک نیز امنیت لازم و استاندارد را دارا میباشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

روش های پیاده سازی بانکداری تلفن همراه:

 

به طور کلی چهار روش اصلی جهت پیاده سازی خدمات بانکداری با تلفن همراه وجود دارد که به فراخور وضعیت بستر مخابراتی شبکه تلفن همراه قابل پیاده سازی و اجرا خواهند بود:

 

– روش اول:

 

ارائه خدمات بر روی بستر پیام کوتاه

 

– روش دوم:

 

ارائه خدمات بر روی بستر سرویس دیتا(بهره گیری از سرویسwap)

 

– روش سوم:

 

ارائه خدمات بر روی بستر پیام کوتاه و بستر امن شده سرویس های IVR یا سرویس های دیتا یا بر روی سرویسUSSD

 

– روش چهارم:

 

ارائه خدمات بر روی بستر اپراتور و سیم کارت ها (با بهره گیری از سرویس دیتا، SMS و سرویس USSD).(بولتن داخلی بانکداری الکترونیکی اقتصاد نوین ۱۳۸۷)

 

[۱] . PinPad، Pos

 

[۲] . Mobile banking