1. کمیسیون گواهی الکترونیکی میانی بازرگانی
2. مرکز دولتی صدور گواهی الکترونیکی ریشه
3. دفاتر ثبت نام مربوطه
4. صاحبان امضاء
5. مراکز صدور گواهی خارجی و داخلی که به مرکز صدور گواهی الکترونیکی(از طریق توافق دوجانبه) اعتماد کرده اند.

فصل سوم:

ارتباط بین علامت تجاری و امضای الکترونیکی

دفاتر ثبت و اسناد و املاک راجع به اسناد الکترونیکی فقط گواهی امضاء اسناد الکترونیکی را تصدیق می کنند و راجع به انجام معامله و طرفین و محتوای اسناد الکترونیکی که در فضای مجازی صورت می گیرد هیچ دخالتی نمی کنند و فقط امضاء مندرج در اسناد را به نام اشخاص(حقیقی یا حقوقی)ثبت نموده و دارنده را مالک حق و حقوق آن امضاء و متعهد آن می دانند. یعنی این را تصدیق می کنند که این امضاء متعلق به چه کسی می باشد و حال با توجه به اینکه بعضی از ویژگی های اصلی امضاهای الکترونیکی و علامت تجاری(تمایز بخشی)مشابه می باشند و در بعضی از قراردادهای الکترونیکی هم اصل قرارداد و هم تحویل موضوع قرارداد از طریق اینترنت انجام شود مانند خدمات مشاوره ای، اطلاعات. از این رو ممکن است این تصور ایجاد شود که آیا اشخاص می توانند امضاء الکترونیکی خود را به عنوان علامت تجاری ثبت نمایند. در این صورت باید دید چه حقوق و تعهداتی برای امضاء کننده قرارداد ایجاد می شود. لذا در این فصل دو مبحث مطرح می گردد: در مبحث اول علامت تجاری مورد بررسی قرار می گیرد و در مبحث دوم نیز امضای الکترونیکی و ارتباط آن با علامت تجاری و در پایان به قراردادهای الکترونیکی که در آن ها امکان استفاده از امضای الکترونیکی به عنوان علامت تجاری وجود دارد، مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

مبحث اول: علامت تجاری و آثار آن

علامت تجاری اشکال و شیوه های متعددی دارد. و علامت تجاری را از جهات مختلفی قابل تقسیم می باشد، اما آنچه در اینجا مورد بحث است بیان علامت هایی است که بتوان آن را بجای امضاء نیز بکار برد. بنابراین بعضی از علائم تجاری مثل علائم صوتی از بحث ما خارج می باشند. از این رو، این مبحث در دو گفتار مطرح می شود. در گفتار اول خصوصیات علامت تجاری مطرح می شود و در گفتار دوم از کارکردهای علامت تجاری و حقوق دارنده علامت تجاری بصورت مختصر سخن خواهیم گفت.

گفتار اول: علامت تجاری و ویژگی های آن

الف ) تعاریف

علامت یعنی هر نشان قابل رؤیتی که بتواند کالا یا خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز سازد.[۲۰۹]
علامت تجاری از روزگاران قدیم دارای سابقه است. تقریبا” از حدود ۳۰۰۰ سال پیش صنعت کاران هندی در روی تولیدات خود امضای فردی خود را حک می کردند و آن ها را به کشورهای دیگر از قبیل ایران صادر می کردند.[۲۱۰]
در اروپا از زمان قرون وسطی، نقش علامت یا نام تجاری تولیدکننده بر روی کالاها دیده می شد که سابقه ی حقوقی قوانین مدرن کامن لا در علائم تجاری، ریشه در آن علائم دارد. [۲۱۱]
مقررات مربوط به علائم تجارتی در ایران، قدمتی بیش از هشتاد سال دارد. این مقررات، عمدتا” در قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب سال ۱۳۱۰ و آیین نامه اصلاحی قانون علایم تجارتی و اختراعات مصوب سال ۱۳۳۷ تدوین شده است.[۲۱۲]
علامت تجاری[۲۱۳]و علامت صنعتی[۲۱۴]اغلب مترادف استعمال شده و به انگلیسی«trade mark» نامیده می شود. علامت تجاری به مثابه یک اسم عام، برای معرفی کالاهای مختلف یک تجارتخانه به کار می رود، در صورتی که علامت صنعتی برای مشخص کردن نوعی از محصول به کار می رود.[۲۱۵]
علامت تجاری، اغلب با کالا به کار می رود و نقش آن این است که منشأ تولید کالا را معرفی کند و یا مصرف کننده را آگاه سازد، کالایی که علامت خاصی را همراه دارد از کیفیت ویژه ای برخوردار است. معرفی همین مفاهیم، علامت تجاری را به سرمایه با ارزشی تبدیل می کند که شایسته حمایت است.[۲۱۶]
علائم تجاری و صنعتی مهم ترین نشانه ی تمایز بخش میان کالاها و خدمات شرکت های مختلف است.[۲۱۷]
علامت تجاری دارای تعاریف متشابهی است از جمله اینکه:
همچنانکه قبلا” بیان شد علامت تجارتی را باید یکی از حقوق مالکیت صنعتی دانست. این علامت نشانه آن است که صاحب یک فرآورده صنعتی محصول خود را با این علامت مشخص کرده است.[۲۱۸]
علامت تجاری یک نشانه ای است که کالا و خدمات یک مؤسسه یا تولیدکننده را از کالا و خدمات هم صنفان و رقبا متمایز و جدا می سازد.[۲۱۹]
علامت تجاری یک کلمه، عبارت، نشان، طرح یا ترکیبی از کلمات، عبارات، نقش ها یا طرح هاست که منشاء کالاها و خدمات یک شخص را از کالاها و خدمات یک فروشنده را از فروشندگان دیگر متمایز می سازد و نشانگر آن است که تمام کالاهایی که دارای علامت یکسان هستند دارای منشاء یکسان بوده و کیفیت یکسانی دارند.[۲۲۰]
علامت تجاری عبارت است از نشانه هایی که برای معرفی کالاها و محصولات صنعتی و یا خدماتی از لحاظ کیفیت و ضمانت مرغوبیت جنس آن ها مورد استفاده قرار می گیرد.[۲۲۱] این علائم ممکن است اسامی مرکب شامل نقش، تصویر و کلمه بوده یا به صورت تفننی (فانتزی) مانند ادکلن، عقرب یا به صورت اسم منطقه و شهر(عسل سبلان اردبیل)و بالاخره به شکل علامت و ترسیمات برچسب اتیکیت و یا آهنگ مخصوص و غیره باشد.[۲۲۲]
نقش اساسی علامت تجاری در جریان تجارت داخلی و بین المللی آن را به سرمایه با ارزش تبدیل کرده که برای حفظ و حمایت از آن و حقوق مالک آن، قوانین داخلی و معاهدات بین المللی متعددی تصویب شده است.[۲۲۴]
ماده ۱ قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مصوب ۱۳۱۰ در تعریف علامت تجاری مقرر می دارد: علامت تجارتی عبارت از هر قسم علامتی است، اعم از نقش و لفاف و مهر و علامت و تصویر و غیره که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی تجارتی یا فلاحتی اختیار می شود. ممکن است یک علامت تجارتی برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود.[۲۲۵] از ماده فوق مستفاد می شود که نوع علامت جنبه حصری ندارد بلکه با توجه به ابتکار افراد عادی یا دانشمندان برای شناسایی محصولات واحدهای تولیدی، صنعتی یا خدماتی مانند حمل و نقل زمینی، هوایی یا دریایی به صورت کلمات، حروف، ارقام، تصاویر و یا به صورت آهنگ نمایان می شود. این تعریف که علاوه بر قلمرو به ماهیت آن نیز اشاره کرده است، با آوردن کلمه غیر دیگر گونه های علائم تجاری و صنعتی، همچون علائم غیر مادی (چون صدا، بو و رایحه)را نیز شامل می شود.
در سطح بین المللی موافقت نامه تریپس در ماده ۱۵ به موضوعات قابل حمایت پرداخته و بیان نموده است که یک علامت تجاری جهت ثبت باید این توانایی را داشته باشد که یک کالا را از سایر کالاها و یا خدمات متمایز گرداند.
طبق ماده ۱۵این موافقت نامه«هر نوع علامتی در صورت متمایز بودن می تواند به عنوان علامت تجاری استعمال شود از جمله کلمات شامل اسامی مشخص، حروف، اعداد، عناصر تصویری و ترکیبی از رنگ ها و همین طور هرگونه ترکیبی از آن ها، علائم می باشند که واجد شرایط لازم برای ثبت به عنوان علامت تجاری خواهد بود. همچنین طبق بخش اخیر بند ۱ ماده مذکر اعضاء می توانند قابلیت مشاهده علامت از لحاظ بصری را به عنوان پیش شرطی برای ثبت مقرر نمایند». بنابراین همه ی اعضاء موظف به ثبت اصوات و بوها به عنوان علامت تجارتی نیستند و می توانند این نوع علائم را از تحت شمول حمایت خارج
سازند. هر چند که امروزه تمایل بر این است که بتوان علائم دیگری را بجز علائم دیداری در فهرست علائم تجاری در آورند.

ب ) معیار علائم تجاری

علائم تجاری توسط یک توزیع کننده و تاجر روی کالاهایی قرار می گیرد که وی مسئولیت تجاری نمودن یا عرضه آن در بازار را برعهده دارد.[۲۲۶]
علامت تجارتی نه تنها باید با سایر علائم تجارتی تمایز و تفاوت داشته باشد و با نوع و جنس کالا نیز ارتباط تنگاتنگ نشان دهد بلکه باید توأم با ابتکار و نوآوری ترسیم و تنظیم گردد و از اسامی عام وگمراه کننده در علامت استفاده نشود مثلا کلمه (شکر) را که عام و ویژه کالا و جنس خاص است نمی توان به عنوان علامت انتخاب نمود.
هدف از برگزیدن علامت تجاری دادن امکان تشخیص محصولات و یا خدمات یا موسسات به مشتریان می باشد.[۲۲۷]
در سالهای اخیر پدیده اینترنت و تجارت الکترونیک موجب پیدایش علائم متمایز کننده همچون www.la Redoute.com که یک سایت اینترنتی برای فروش لباس است شده اند این علائم نیز به مشتری این امکان را می دهد تا یک شرکت را در سراسر دنیا شناسایی کند.[۲۲۸]

ج)خصوصیات و ویژگی های علامت تجاری

به طور کلی و بر مبنای اصول حقوقی، علائم تجاری باید از خصوصیات زیر برخوردار باشد:
۱- تازگی داشته باشد و برای کالا یا خدماتی که از آن استفاده می شود جدید باشد.
۲ -ابتکاری بوده، وجه تمایز داشته باشد، یعنی نباید از اسامی عام باشد.
۳ –گمراه کننده نباشد، به این معنی که علامت نباید مشتری را از لحاظ کیفیت و منشاء علامت به اشتباه اندازد.
۴-قابل انتقال باشد.

۱-جدید بودن علامت تجارتی

نخستین خصیصه ای که یک علامت تجاری باید واجد آن باشد جدید بودن آن است منظور از جدید بودن این می باشد که علامت مورد استفاده بر روی محصول که برای ثبت ارائه می شود از حیث شکلی باید جدید بوده و سابقه ثبت و استعمال توسط دیگران را نداشته باشد. یعنی علامت تجارتی که تولیدکننده ی کالا بر روی محصول خود بکار می برد جنبه ابتکاری داشته و قبلا” بر روی آن نوع خاص از محصولات تولیدی به کار نرفته باشد. در علائم مرکب ممکن است در اجزا دو علامت مرکب از یک کلمه مشابه استفاده شده باشد و اجزای دیگر یکسان و مشابه نباشند به نحوی که جزء مشترک و مشابه دو علامت میان صاحبان آن ها موجبات اختلاف و دعوی را فراهم سازد.
لذا صفت جدید بودن و تازگی داشتن علامت به این معنی نیست که علامت مزبور به هیچ وجه سابقه وجود خارجی نداشته باشد، زیرا اکثر علائم قبلا” وجود خارجی داشته اند و امکان مشابهت بسیار است. بلکه تازگی مربوط به استعمال آن در زمینه مورد نظر می باشد. یعنی علامت باید در همان رشته مورد نظر صفت جدید و تازگی را دارا باشد. و علامت درخواستی نباید سابقه ی کاربرد از سوی سایر تولیدکنندگان در همان رشته خاص متقاضی را داشته باشد.[۲۲۹]
به عنوان مثال استعمال امضاء شخص بر روی کالاهای تولیدی خود کاملا” جنبه ی ابتکاری دارد چرا که مسلما” قبلا” وجود خارجی نداشته است. اما استعمال علامتی که قبلا” وجود داشته جنبه ی ابتکاری ندارد و مانع از به ثبت رسیدن علامت می شود.
به همین منظور قوانین کلیه کشورها برای تشخیص محصولات مختلف از یکدیگر، محصولات تجارتی و صنعتی را به طبقات مختلفی تقسیم نموده که صاحب علامت، هنگام ثبت علامت خود، طبقه یا طبقات محصولی که مورد نظر اوست را تعیین می کند و به این ترتیب اشخاص دیگر نمی توانند همان علامت را در آن طبقه یا طبقات به ثبت برسانند.[۲۳۰]
شایان ذکر است که با توجه به جدول طبقه بندی کالا هرگاه برای نوعی کالای مشخص علامتی از طبقه ای خاص استفاده شود شخص دیگری که پس از انتخاب علامت مذکور بخواهد برای کالای خود از نوع مشابه از طبقه مزبور و از همان علامت قبلی استفاده کند با ممنوعیت استفاده و ثبت علامت مواجه خواهد شد.

۲-ابتکاری بودن علامت تجارتی

از خصوصیات دیگر علامت تجارتی ابتکاری بودن آن است یعنی علامت باید توأم با طراحی و ظرایف شکلی باشد اگر علامت ساده باشد و با خود جنس اشتباه شود از محصول عرضه شده در بازار حمایت نمی کند و آثار خوب تجارتی یک علامت ابتکاری را در بر نمی گیرد. از طرفی دیگر ابتکاری بودن علامت تجارتی ایجاب می کند اسامی عام (مانند کلمه شکر) به عنوان علامت انتخاب نشود و بالاخره اینکه به کار بردن خطوط هندسی به شکل لوزی یا دایره و نیز انتخاب ارقام که نشانگر کیفیت جنس باشد جنبه ابتکاری ندارد ولی اگر ارقام مورد استفاده با نوع کالا متمایز باشد برای استفاده به عنوان علامت خاصی از اشکال خواهد بود.(مانند: عطر شماره ١١۴)