۱- عوامل فردی

عوامل روانشناختی و فیزیولوژیکی فردی متعدّدی وجود دارند که ممکن است سازگاری اجتماعی را تحت تأثیر قرار دهد. ویژگی­های ظاهری، مانند جذابیت­های فیزیکی و مهارت­های حرکتی از جمله متغیرهایی هستند که در پذیرش فرد از سوی همسالان نقش مهمّی دارند. همین طور، هوش، از جمله عوامل روان شناختی است که می ­تواند بر سازگاری اجتماعی افراد تأثیر گذار باشد. برخی دیدگاه­ها هوش بالا را موجب ناسازگاری می­دانند. به علاوه دیدگاه­هایی وجود دارد که هوش متوسط را عامل یازگاری مطلوب معرفی می­ کنند. ویژگی­های شخصیتی نیز بر سازگاری افراد تأثیرگذار هستند. از جمله­ی این عوامل، میزان تحملی است که فرد می ­تواند در برابر به تأخیر انداختن ارضای فوری نیازهایش از خود نشان دهد. افرادی که از سازگازی بالایی برخوردارند، قادرند درنگ­هایی را که در مسیر برآورده شدن نیازهایشان پدید می­آیدف تحمل می­ کنند (مکتبی، ۱۳۷۸).

۲-  عوامل خانوادگی

خانواده مهم­ترین نقش را در اجتماعی شدن کودک به عهده دارد، زیرا مفهوم ((خود)) که عامل مهمّی در رشد شخصیت و تعادل روانی کودک در سال­های نخستین زندگی شکل گرفته و در اثر نحوه­ی رفتار و واکنش اعضای خانواده در کودک ایجاد می­شود. روابط میان اعضای خانواده اگر بر پایه­ احترام و توجّه به استقلال و همدلی باشد در کودک میل به ارتباط با دیگران افزایش می­یابد (احدی، ۱۳۷۵، به نقل از مکتبی، ۱۳۸۷). از سویی، وجود والدین رکن اساسی خانواده است. والدین با فراهم آوردن محیطی امن و سالم، رشد روانی مطلوب فرزندان را میسر می­نمایند. در چنین شرایطی، عدم حضور هر یک از والدین در محیط خانواده، می ­تواند آثار نامطلوبی بر رشد طبیعی فرزندان و سازگاری آن­ها بر جای گذارد (خدری و عسکری، ۱۳۹۰). همین طور، نوع روابط میان اعضای خانواده، شیوه­ی تربیتی والدین، اندازه­ خانواده و نیز ترتیب تولد فرزندان از جمله عوامل مؤثر در سازگاری اجتماعی فرد به شمار می­روند (احدی، ۱۳۷۵، به نقل از مکتبی، ۱۳۸۷).

۳- عوامل اجتماعی

یکی از منابعی که به وقوع فرایند سازگاری کمک می­ کند، حمایت اجتماعی است. حمایت اجتماعی شامل منابع اجتماعی است که افراد آماده­ی دریافت آن هستند ال روابطشان را بهبود ببخشند (لورا، گراهام و نااُمی، ۲۰۰۷، به نقل از خوش کنش، اسدی، شیرعلی پور و کشاورز، ۱۳۸۹). برای نمونه، حمایت­های اجتماعی دریافتی از سوی گروه همسالان، به فرد نحوه­ی تحمّل ناکامی را که شاخص سازگاری مطلوب است می­آموزد تا از این طریق بتوانند با شناسایی افکار و هیجان­های دیگران، واکنش­های مناسبی از خود نشان دهند. همچنین گروه همسالان به عنوان یکی از عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر سازگاری افراد به ویژه نوجوانان، این امکان را برای آن­ها قراهم می­آورند که چگونگی کنترل رفتار اجتماعی را بیاموزند، مهارت­های مربوط به سن خود را یاد بگیرند، احساس­های خود را با هم در میان بگذارند و خود را برای یک نیروی فعّال جامعه بودن آماده کنند. از دیگر عوامل اجتماعی تأثیرگذار بر سازگاری اجتماعی، محیط­های آموزشی هستند. از نقش­های مهم محیط­های آموزشی آماده سازی دانش آموزان به منظور افزایش قدرت سازگاری و رویارویی با دنیای در حال تغییر است. در این میان، رسانه­های گروهی نیز نقش بسیار مهمّی در اجتماعی شدن افراد دارند. این ابزارها با در اختیار نهادن الگوهای علمی متفاوت به مردم، با تبلیغ رفتارهای و بیان دیدگاه­های گوناگون درباره­ی موضوع­های مختلف، شیوه­ی زندگی افراد و نحوه­ی سازگاری آن­ها را به صورت مثبت یا منفی تحت تأثیر قرار می­ دهند (مکتبی، ۱۳۸۷).

۴- عوامل مذهبی و اخلاقی

فردی که به اصول اخلاقی اعتقاد دارد از یک سری روس­های سازگاری خاص خود برخوردار است که از آن جمله می­توان به خویشتن داری، مثب نگری، توکل به خواوند هنگام مواجهه شدن با مشکلات اشاره نمود. انسان اخلاقی نیازهای خود را به صورت متعادل برآورده کرده و از هرگونه افراط و تفریط اجتناب می­ کند (به نقل از مکتبی، ۱۳۸۷).

[۱]. Social support

[۲]. Laura

[۳]. Graham

[۴]. Naomi