گفتار اول  : حقوق مسافر هوایی

 

حقوق مسافر مجموعه ای از سیاستها ,دستور العمل ها ,استانداردها ,ضوابط و مقرراتی است که الگوی رفتاری شرکت هواپیمایی و دست اندرکاران امورپروازی را تدوین میکند و هدف آن تضمین حقوق مادی و معنوی و رعایت شان و منزلت مسافران در فرآیند مسافرتهای هوایی است .

 

البته باید در نظر بگیریم که حقوق مسافر هوایی از جمله مسائلی است که با توجه به رشد صنعت هواپیمایی آن طور که باید به آن پرداخت نشده است در حالی که اهمیت مسافرت در فرهنگ اسلامی ایرانی ما قدمت بسیار دارد و دین اسلام نیز نسبت به اهمیت سفر و مسافر توجه ویژه ای دارد ,اوصافی را بیان کرده و آدابی را مقرر نموده است پس در نهایت میتوان به اهمیت موضوع حمل و نقل هوایی پی برد , و بحث در خصوص حقوق مسافر هوایی و سایر موارد مرتبط با آن خالی از لطف نیست .

 

 

و ضمنا اگر بخواهیم بطور اجمالی چندی از حقوق مسافر را نام ببریم میتوان به عدم تبعیض ,ممانعت از سفر ,ابطال پرواز توسط شرکت ,اعلام تاخیرات پرواز و انجام اقدامات عمومی و اختصاصی و…..اشاره کرد که بحث کلی راجع به آن از حوصله بحث ما خارج است .

 

بند اول : احتیاط های لازم در مسافرت های هوایی و دستور العمل های یاتا

 

با توجه به این که مسافرتهای هوایی روز به روز در حال افزایش است ضروری است که در خصوص آن احتیاط های لازم صورت بگیرد و در کتار آن در بخش دیگر به دستور العمل های یاتا و اعمال آن توجه شود .از مواردی که باید در خصوص مسافرتهای هوایی صورت بگیرد میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

 

…از وسایل نقلیه مطمئن برای تردد در مسیر فرودگاهها استفاده شود .

 

….بلیط , گذرنامه و سایر مدارک شناسایی خود را به افراد ناشناس تحویل ندهند .

 

…..هر حرکت مشکوک به نظرشان را به مقامات مسئول گزارش دهند .

 

…..از همراه داشتن اشیاء ممنوعه خودداری شود .

 

….بیماری را قبل از پرواز اطلاع دهید .

 

…به تاریخ و زمان پرواز خود مطابق مندرجات بلیط دقت کنید .

 

….و مواردی مانند این که باید با کمال احتیاط در مسافرتهای هوایی اعمال شود .

 

 

 

 

 

و با توجه به این که امروزه نظام حمل و نقل هوایی به عنوان یک روش اساسی در حوزه ارتباطات و مبادلات بین المللی نقش و جایگاه مهمی را داشته است .به جهت غلبه جنبه بین المللی این روش از حمل و نقل بیش از سایر انواع حمل دیگر تابع قواعد بین المللی قرار گرفته تا جایی که حمل و نقل هوایی داخلی برخی کشورها نظیر ایران نیز تابع همین قواعد است پس میتوان این گونه نتیجه گرفت که پیروی از دستور العملهای یاتا و رعایت احتیاطهای لازم در مسافرتهای هوایی باید در اولویت قرار داشته باشد .

 

بند دوم :نقش یاتا و ایکائو

 

در اینجا باید گفت که به خاطر نیاز شدید به حمل و نقل هوایی ,ناچار برای هر بخش از این صنعت یک تشکیلات و سازمانی درست شده تا تمامی امور بصورت منظم و با برنامه پیش رود ,برای مثال شرکتهایی که هواپیما دارند تابع یک سری قوانین و مقررات خاص هستند که در مجموعه ای به نام یاتا گرد هم آمدند تا خود را ملزم به رعایت دستورالعملهای بنمایند .رسالت یاتا راهبری صنعت هواپیمایی و کمک به رشد و توسعه آن در سطح بین المللی است یاتا حدود ۲۳۰ عضو دارد که ۹۳ در صد پروازهای برنامه ای را انجام میدهند اعضای یاتا شرکتهای هواپیمایی هستند که پروازهای بین المللی را انجام میدهند و کشور متبوعشان عضو رسمی ایکائو است و از دیگر سازمانهای بین المللی مرتبط در صنعت حمل و نقل هواپیما سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ایکائو ) است .این نهاد مهم بین المللی در اول نوامبر سال ۱۹۴۴ با گرد هم آمدن در شیکاگو تشکیل گردید .این سازمان جهانی طی موافقت نامه ای که در همان اجتماع کشورها به امضای حاضرین در اجلاس رسید ,رسما تشکیل گردید ,وظیفه این سازمان مهم جهانی یعنی ایکائو تدوین استانداردها و مقررات مربوط برای داشتن پروازهای امن و ایمن و حفاظت از محیط زیست میباشد و این سازمان به اتحادیه های بین المللی فرودگاهها ,اختیارات نظارتی اعطاء کرده است .

 

 

گفتار دوم :حقوق حمل و نقل هوایی 

 

حقوق هوایی ازنادرترین رشته های حقوقی است که پیوسته ازپیشرفت های فنی وتکنولوزی به نثبت قابل توجهی تاثیرپذیرفته ودائمآ درحال تحول است حمل ونقل هوایی ازدوجنبه داخلی وبین المللی مطرح بوده وخودراتابع قوانین ومقرراتی ازجهات مختلف قرارداده است ودارای دوجنبه متمایزازهم است

 

۱-جنبه سازمانی حمل نقل هوایی

 

۲-جنبه کیفیت بهره برداری ازهواپیما

 

تقسیم دیگری ازحمل ونقل هوایی وجود دارد که حائزاهمیت است:

 

الف:یکی تابع حقوق عمومی بوده که حمل ونقل هوایی رابه عنوان سرویس عمومی هرکشورموثر میداند ب :دیگری بهره برداری هوایی کشور و روابط متصدیان حمل و نقل هوایی با مشتریان و استفاده کنندگان از هواپیما است .

 

بند اول : بررسی حقوق حمل و نقل هوایی و سیر تحول آن

 

هواپیما یک وسیله نقلیه سریع السیر هوایی است و از آن برای امور مختلف که مهمترین نوع آن حمل و نقل اشخاص و اشیاء  میباشد  استفا ده میگردد . سالهای اولیه پس از اختراع هواپیما نیاز به همکاری بین کشورها ,به خصوص کشورهایی که از نظر حمل و نقل هوایی اهمیت به سزایی دارند ,کاملا احساس میشد ,با این توضیح که اصولا هواپیماها در مدت زمان حمل و نقل از فراز کشورهای متفاوتی عبور میکنند .به همین دلیل کشورها برای تسهیل روابطشان و هم چنین جلوگیری از انعقاد قراردادهای دو یا چند جانبه متفاوت به سمت تدوین قوانینی روی میآورند که مصالح کلی کشورها را در نظر بگیرد تا کشورها مراودات خود را در این خصوص تسهیل کنند . در حقوق کشور ما با گذشت زمان , قانون حاکم بر حقوق حمل و نقل هوایی تغییر کرده است و باید گفت قانون تجارت به عنوان قانون خاص ,حمل و نقل را از شمول مقررات قانون مدنی خارج میکند چرا که در ما بین این دو قانون تعارضاتی وجود دارد ولی باید گفت که در موارد سکوت یا اجمال یا مواردی که بطور صریح از شمول قانون تجارت خارج شده , مقررات قانون مدنی قابل اجرا است .

 

بند دوم : معاهدات بین المللی در حمل و نقل بین المللی هوایی

 

همان طور که در مبحث پیش گفتیم کم کم کشورها در مقوله حمل و نقل بین المللی هوایی به سمت تدوین قوانینی روی آوردند که مصالح کلی کشورها را در نظر بگیرد تا کشورها با عضویت در آنها مراودات خود را در این خصوص تسهیل کنند ,پیرو همین مسئله پیش نویس کنوانسیون ورشو در کمیته بین المللی متخصصان حقوق هوایی در فرانسه تهیه شد .و در نهایت کنوانسیون ورشو در ۱۳ فوریه ۱۹۳۳ به اجرا در آمد که از جمله موارد مهم در زمینه حمل و نقل هوایی به شمار می آید .

 

 

 

 

 

کم کم از دیدگاه کشورهای صنعتی از جمله آمریکا و ژاپن محدوده های مالی مسولیت که در متن کنوانسیون ورشو پیش بینی شده بود مناسب نبود , مجموعه عوامل فوق سبب گردید کنوانسیون جدیدی تدوین گردد که راجع به یکپارچه کردن برخی مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی است و به نام مونترال شناخته میشود .

 

 

 

گسترش دامنه فعالیتهای اقتصادی کشور ما و توسعه شبکه ارتباطی در سطح بین المللی در سالهای اخیر به خصوص ضرورت الحاق دولت ایران را به پاره ای از کنوانسیون های بین المللی نشان میدهد .

 

و در ادامه کنوانسیونها میتوان به کنوانسیون گوادالا خارا و گواتمالا نیز اشاره کرد .

 

بند سوم : نقش تقصیر یا عمد در مسولیت و معافیت متصدی حمل و نقل بین المللی هوایی

 

در این قسمت به بحث و بررسی مسولیت متصدی حمل و نقل بین المللی هوایی پرداخته میشود و در اینجا باید گفت که در مواردی مسئولیت متصدی حمل و نقل نامحدود است و یکی از این موارد در حالتی است که ثابت شود خسارات وارده , ناشی از قصور عمدی یا خطای متصدی حمل و نقل است .

 

 

 

بند چهارم :مفهوم حادثه در حقوق حمل و نقل هوایی

 

 

 

 

 

کنوانسیون ورشودربیش ازهزارقضیه دردادگاهای فدرال ودربیش از۸قضیه دردیوان عالی ایالات متحده مورداستفاده قرارگرفته است.

 

قبل از آن که دیوان عالی ایالات متحده پرونده ساکس را در سال ۱۹۸۵ بررسی و درباره آن تصمیم گیری کند تعریف کلمه حادثه در دادگاههای متعددی مورد بحث و مذاکره قرار گرفته بو د .

 

بعضی از دادگاهها به دنبال اثبات تقصیر متصدی حمل بودند و وقتی تقصیری متوجه متصدی حمل نبود به نظر آنها حادثه ای هم رخ نداده بود .در ورشو ,دادگاه فدرال ,جبران خسارت را در زمانی که آسیب در یک پرواز معمولی وارد شده بود پذیرفت .آن هم در جایی که عملیات پرواز به صورت عادی بود .دادگاه تجدید نظر ایالات متحده در سال ۱۹۷۸ در قضیه دمارین به این صورت رای داد که اگر تغییر فشار کابین هواپیما موجب گردد خسارتی به شخصی وارد شود به دلیل این که تغییر فشار کابین یک رویداد غیر معمول و غیر منتظره نیست ,خسارت ناشی از آن هم قابل جبران نیست ,در این قضیه ,تعریفی از حادثه ارائه شد که بطور گسترده در قضایای بسیاری به آن استناد گردید ؛به موجب این تعریف ,حادثه یک اتفاق و یک پیشامد فیزیکی است که بطور غیر منتظره خارج از شرایط و اوضاع و احوال عادی اتفاق میافتد ؛اگر اتفاقی که در هواپیمای در حال پرواز رخ میدهد عادی ,قابل انتظار و معمولی باشد نمیتوان آن را حادثه نامید برای تحقق حادثه باید رویدادی غیر معمولی ؛غیر منتظره و بدون پیش بینی قبلی رخ دهد .

 

 

 

ضمن آن باید گفت در زبان عامیانه حادثه چیزیست که نه با هدف مشخص بلکه بصورت اتفاقی روی میدهد ؛یک حادثه ممکن است بر اثر بی توجهی و کوتاهی  رخ دهد اما امکان هم دارد که بر اثر اعمال خالی از تقصیر و یا فعالیتهایی که با رضایت انجام میشوند به وجود آید مثل بازی های خشن .

 

بند پنجم : بررسی تطبیقی معافیتهای غیر قراردادی متصدی حمل و نقل هوایی در مقررات بین المللی

 

اصولا معافیتها به دو دسته تقسیم میشوند یکی معافیتهای قانونی و یا به عبارتی غیر قراردادی و دیگری معافیتهای قراردادی که تابع توافق طرفین در چارچوب قانون میباشند .

 

الف :موارد معافیت متصدی حمل و نقل هوایی از مسئولیت

 

مسئولیت متصدیان حمل و نقل در حدود مسئولیت مقرر در کنوانسیون مربوط به یکسان کردن برخی از مقررات حمل و نقل هوایی بین المللی منعقد در ورشو میباشد .این کنوانسیون با صراحت ؛مسئولیت عاملین اصلی را بیان میدارد .

 

موارد معافیت متصدی حمل از مسئولیت در برابر کالا و مسافر را در موارد زیر میتوان ذکر کرد :

 

۱:اتخاذ کلیه تدابیر لازم :متصدی حمل و نقل ماده ۱۷ کنوانسیون ورشو مسئول خساراتی است که در صورت فوت یا جرح و یا هرگونه آسیب بدنی متوجه مسافر میگردد مشروط بر این که حادثه موجد خسارت در داخل هواپیما و یا حین عملیات پیاده یا سوار شدن رخ داده است .

 

۲ :عدم امکان اتخاذ کلیه تدابیر لازم (فورس ماژور )

 

مورد دیگری که باعث معافیت متصدی حمل از مسئولیت میگردد هنگامی است که وی اثبات کند اتخاذ کلیه تدابیر لازم یاد شده برای خود و عاملین وی امکان پذیر نبوده است .موقعی این دفاع مورد پذیرش قرار میگیرد که هم معنی با فورس ماژور تلقی شود ,زیرا در غیر این صورت توجیه منطقی نخواهد داشت .

 

۳ : تقصیر زیان دیده : در حالتی است که اگر متصدی اثبات کند که بی مبالاتی از طرف مدعی صورت گرفته که منجر به تلف ؛ خسارت یا تاخیر شده باشد متصدی به صورت کلی یا جزئی از مسئولیت معاف خواهد شد

 

۴ : وضعیت جسمی مسافر و عیب مخفی کالا : در این باره در کنوانسیون مونترآل بحث شده و از آن مسئله ای در کنوانسیون ورشو ذکری به میان نیامده است .

 

۵ :گذشتن مهلت اقامه دعوا :در این باب کنوانسیون ورشو مهلت هایی را تعیین کرده است که در صورت ورود خسارت ؛زیان دیده خسارت وارده را به متصدی حمل گزارش دهد .

 

۶ :خطا در امر خلبانی و هندلینگ :این یکی از مواردی است که در کنوانسیون ورشو ذکر شده است .

 

ب :مسئولیت مدنی متصدی حمل و نقل هوایی

 

به جز مواردی که موجب معافیت متصدی حمل از مسئولیت در برابر کالا و مسافر ،متصدی حمل و نقل هوایی دارای مسئولیت مدنی است ؛در مسئولیت محض یا فرض مسئولیت عامل زیان برای معاف شدن از مسئولیت باید سبب زیان را اثبات کند و سپس نشان دهد که همه گونه اقدامات لازم را برای جلوگیری از آن به عمل آورده و زیان به او قابل انتساب نیست ؛این مسئله که بیشتر در حوزه مسئولیت مدنی یاد میشود در قلمرو مسئولیت قراردادی نیز قابل اعمال است .

 

گفتار سوم :نقش و جایگاه یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی

 

در فصل سوم در رابطه با یاتا و اهداف آن و سایر موارد مرتبط با آن به طور مفصل صحبت کردیم و در این قسمت با توجه به اینکه بحث ما در رابطه با نقش و جایگاه یاتا و حقوق حمل و نقل هوایی و توسعه آن است لذا ضروری دیدیم که در قسمت آخر این فصل یاد آوری مجددی در رابطه با یاتا و نقش و جایگاه آن داشته باشیم .

 

بند اول :تاثیرات یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی

 

در اینجا باید گفت که با توجه به رسالت یاتا که راهبری صنعت هواپیمایی و کمک به رشد و توسعه آن در سطح بین المللی است نمیتوان از تاثیرات یاتا در توسعه حقوق حمل و نقل هوایی غافل ماند .یکی از موارد مهمی که میتوان مطرح کرد این است که بطور کلی هدف از به وجود امدن یاتا حمل و نقل هوایی ایمن ؛منظم و اقتصادی برای انتفاع عمومی و تشویق بازرگانی هوایی است که تمام این موارد خود میتواند دلیل تاثیر گذاری در توسعه حمل و نقل هوایی باشد .

 

همکاری یاتا با ایکائو و دیگر سازمانهای بین المللی صنعت هوانوردی نیز از موجبات  توسعه حمل و نقل هوایی است و هم چنین مبنایی در جهت فراهم نمودن  شرایط   همکاری میان شرکتهای هوایی نیز خود بسیار اهمیت دارد و میتواند مثمر ثمر واقع شود .

 

بند دوم :تسهیلات یاتا برای گسترش توریسم

 

در فصل سوم راجع به توریسم و موارد آن بحث مفصلی انجام دادیم در این بند به چندی از تسهیلات یاتا برای گسترش توریسم میپردازیم .یکی از مهمترین فعالیتهای یاتا تعیین نرخ بلیط  در مسیرهای بین المللی به جای در نظر گرفتن مکانیسم بازار ؛با توافق کشورهای مبدا و مقصد صورت میگرفت و شرکتهای هواپیمایی میتوانستند در خصوص تعیین نرخ بلیط با یکدیگر مذاکره و مشاوره نمایند .اما از سال ۱۹۴۵ که یاتا پایه گذاری شد قیمت گذاری پروازهای بین المللی و داخلی نیز به این نهاد محول گردید هر چند با گسترش معاهدات آسمان باز ,یاتا هیچ نقشی در قیمت گذاری پروازهای فراآتلانتیک نخواهد داشت .از دیگر تسهیلات یاتا که در سال ۲۰۰۳ با هدف مدیریت عملیاتی مطلوب در شرکتهای هواپیمایی منتشر کرد طرح عملیاتی ایمن بود که با استقبال زیادی مواجه شده بود .

 

 

 

بند سوم :بررسی کنوانسیون های منعقده یاتا

 

بعد از تشکیل یاتا در واقع کنوانسیون مونترآل تشکیل شد که هدف از آن تدوین این کنوانسیون روزآمد و یک کاسه کردن مقررات کنوانسیون ورشو و پروتکلهای آن میباشد .در این کنوانسیون در ماده ۳ مقرر میدارد که سند حمل جمعی یا انفرادی باید به مسافر تحویل گردد در حالی که در ورشو سخنی به میان نیامده بود و یکی از نوآوریهای کنوانسیون مذکور تععین به اصطلاح (پنجمین دادگاه صالح ) است که به چهار مرجعی که در ورشو بود اضافه شده است .از دیگر موارد متفاوت این کنوانسیون این است که مقرر میدارد که متصدی حمل مسئول ؛خسارات وارده در صورت فوت یا صدمات بدنی مسافر خواهد بود تنها به این شرط که حادثه منتهی به فوت یا جرح در داخل هواپیما یا در جریان هر یک از عملیات سوار شدن به هواپیما یا پیاده شدن رخ داده باشد .

 

و سایر موارد که بررسی جزئی تر آن از حوصله بحث ما خارج است .

 

۱:دستور العمل حقوق مسافر درپروازهای داخلی , فروردین ۱۳۹۴ –ص ۲

 

۲:  کلانتری ثقفی , محمد یوسف , دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری , خبرگزاری تنسیم – ص ۳

 

۳:منبع پیشین – ص ۳-۶

 

۴ :مرادی , الهام ,۱۳۹۰ ,بخش گردشگری تیبان

 

۱ : صادقی, دکتر حسین , طرفین دعوی در حمل و نقل بین المللی هوایی و دادگاه صلاحیتدار بر اساس کنوانسیون ورشو و اصلاحیه های آن ,۱۳۸۶,شماره ۴۲

 

فصلنامه دیدگاه های حقوقی – دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری –ص۵۲

 

۱: کلانتری ثقفی , یوسف , دانشکده صنعت هواپیمایی کشوری , خبرگزاری نسنیم –ص۸

 

۲: همان ,ص۱۱

 

 ۳:صفوی ,حسن , حقوق بین الملل هوایی و فضایی , جلد سوم ,موسسه خدمات چاپ , ص ۳۶۳

 

۱: جباری , منصور , حسن زاده ,مجید , بررسی تطبیقی معافیتهای غیر قراردادی متصدی حمل و نقل هوایی ,۱۳۹۲, دوره ۲,مقاله ,ص ۱۴۱

 

 ۲: سلیمانی , ابراهیم ,حقوق حمل و نقل هوایی , ۱۳۹۱,ص ۶

 

 ۳:صفوی, حسن , حقوق بین الملل هوایی و فضایی , ج ۳ ,موسسه خدمات چاپ , ص ۴۲۹

 

۱:legal frame work –jun 2006 –available :http ://un ctad. Org

 

 ۲:جباری , منصور , مسئولیت شرکتهای هواپیمایی ایران , ۱۳۸۸ ,ص ۴۵

 

۳ : جبار قره باغ – منصور – مسئولیت متصدیان حمل و نقل هوایی در برابر مسافر و کالا ۱۳۷۹,ص ۵

 

.۱:Dempsey/paul s.michal  mide –international air carrier liability :the mntreal convent ion of 1999 –canada –mcgill Univarsity -2005 –page 151

 

۱۶:air france v.saks -470 u-s .392 -105 –s.ct.1338(1985)2

 

:klm roayal dutch air lines 580 f .2 d1193 (3cir .1978)3

 

 ۴:جباری , منصور , مفهوم حادثه در حقوق حمل و نقل هوایی ,۱۳۸۹ , ص ۸۳

 

۱۹ :دمپسی , پل استفن , حوادث و خسارات در حقوق بین المللی هوایی ,۲۰۱۵, ترجمه ,حکمتی مقدم , سید محسن , پردیس فارابی دانشکاه تهران ,ص ۴

 

۲۰ :جباری , منصور , حسن نژاد ,مجید, بررسی تطبیقی معافیتهای غیر قراردادی متصدی حمل و نقل هوایی در مقررات بین المللی و حقوق ایران ,۱۳۹۲, سال دوم ,شماره ۴,پژوهش حقوق خصوصی ,ص ۱۴۱

 

۲۱ :عزیزی, ابراهیم  موارد معافیت متصدی حمل و نقل هوایی از مسئولیت در مقابل مسافر و کالا , ش ۴۳ ,پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ,ص ۲۴۵

 

۱ : منبع پیشین – ص ۱۴۴

 

۲ : همان – ص ۱۴۸

 

۳:ماده ۲۱ کنوانسیون ورشو و ماده ۲۰ کنوانسیون مونترآل

 

 ۱:میرزا نژاد , اکبر ,گوارشکی , محسن , چالشهای موجود در مسئولیت عامل حمل و نقل ترکیبی در ژنو و تاملی در حقوق ایران ,۱۳۸۵,سال اول ,شماره ی ۳و ۴,پژوهشنامه ی حقوق و علوم سیاسی , ص ۱۴

 

۲: کلانتری ثقفی , محمد یوسف ,حقوق مسافر هوایی ,دانشکده صنعت هواپیمایی

 

;http ://ntl .bts gov /data oration draft cargo lia bility study /cgolla1

 

                    ۲:http://fa.wikipedia.org

 

۱ :پرتال جامع دادگستری کل کشور –ص ۱۴

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...