هدف از این پژوهش یافتن تأثیر هشت هفته تمرینات منتخب ورزشی و مصرف چای سبز بر کاهش چربی زیر پوستی و نیمرخ لیپیدی‌ در‌ دانشجویان چاق غیرفعال بود. بدین منظور‌27 دانشجو دارای اضافه وزن ‌‌پسر با میانگین سنی 24 تا 19، قد (12±177Cm)‌ و‌ وزن‌ (50/19±50/103Kg)‌ انتخاب ‌و ‌سطح‌چربی زیر‌پوستی و میزان چربی خون آنان و ‌قبل‌ و بعد آزمون‌ اندازه­گیری و به صورت تصادفی به 3 گروه که گروه اول فقط مصرف کننده چای سبز گروه دوم که  تمرینات منتخب انجام میدادن و گروه سوم که همزمان چای سبز ورزش منتخب انجام میدادن تقسیم و پس از هشت هفته اقدام به جمع آوری داده ها کرده و سپس از آزمون آماری کلمو گروف -اسمیر نوف، به منظور بررسی نرمال بودن و برای مقایسه اختلاف درون‌گروهی از آزمونTوابسته و برای مقایسه بین گروه‌ها از تحلیل واریانس استفاده شده بعد از تجزیه و تحلیل در قبل و بعد سطح چربی‌زیر پوستی در سطح معنا داری تاثیر هشت هفته مصرف چای سبز و انجام ورزش منتخب و همزمانی ورزش و مصرف چای سبز در هر3 گروه با 95٪ اطمینان باعث کاهش چشمگیر چربی زیر پوستی گردید.و در سنجش شاخص های کاهش چربی خون در سطح معنا داری تاثیر تاثیر هشت هفته مصرف چای سبز و انجام ورزش منتخب و همزمانی ورزش و مصرف چای سبز در هر سه گروه بررسی که شاهد کاهش چشمگیر چربی خون در گروه سوم و اثر بسیار ضعیف در گروه دوم و عدم تاثیر در گروه اول بودیم.

واژگان کلیدی: چربی زیر پوستی ، چای سبز، نیم رخ لیپیدی

   1-1)مقدمه

در سال‌های اخیر کم تحرکی، چاقی و سندرم متابولیک، از درجات خفیف تا شدید در جوامع در حال رشد رو به افزایش است، به طوری که در ایران آمار منتشره حاکی از افزایش 70 درصد اضافه وزن در بین جوانان گزارش شده است(عزیزی و صالحی، 2003).

بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان با مشکلات وزنی مواجه اند که دست کم 300 میلیون نفر از آنها چاق­اند (1996بیرگس) مشکلات وزنی در کشورهای در حال توسعه به موضوعی پیچیده تبدیل شده است که ابعادی اجتماعی و روان شناختی را دربر می‌گیرد که در واقع تمامی گروه‌های سنی و طبقات اجتماعی – اقتصادی را متأثر می‌سازد. افزایش مصرف غذاهای پرانرژی با مقادیر زیاد قند و چربی اشباع که فاقد مواد مغذی کافی‌اند، همراه با کاهش فعالیت بدنی، موجب شده که چاقی در بعضی از نواحی آمریکای شمالی، انگلستان، اروپای غربی، خاورمیانه، جزایر اقیانوس آرام، استرالیا و چین از سال 1980 به بعد تا 3 برابر افزایش یابد (عزیزی و همکاران، 1377).

همه گیری مشکلات وزنی به کشورهای صنعتی منحصر نیست، این مشکلات، در کشورهای در حال توسعه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته اغلب رشدی سریع‌تر داشته است. در کشور ما نیز بر اساس آمار وزارت بهداشت، بیش از 27 درصد از مردان و 40 درصد زنان چاق‌اند[1] واز نظر رتبه بندی در رتبه 10کشور چاق دنیا از نظر تعداد افراد دارای اضافه وزن قرار دارد. مشکلات وزنی عامل خطر اصلی بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله دیابت نوع 2 و بیماری قلبی–عروقی، فشار خون، سکته مغزی و بعضی سرطان‌هاست (مظفری و نبئی، 1381). عوارض آن بر سلامت، دامنه‌ای از افزایش خطر مرگ زودرس تا بیماری‌های جدی مزمن را که کیفیت زندگی را کاهش می‌دهند، در بر می‌گیرد. نکته‌ای که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد، افزایش بروز این مشکلات در کودکان است. عوامل متعددی مانند زمینه‌های ارثی، محیطی و زمینه‌های اجتماعی – اقتصادی، ممکن است فقر حرکتی یا پرتحرکی را دامن بزند و طراوت و شادابی جسمانی کودکان را متزلزل کند.

بررسی‌های گوناگون نشان داده‌اند که شیوع اختلال های وزنی و دیگر عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی – عروقی در بسیاری از جوامع تحت تأثیر عوامل اجتماعی _ اقتصادی است (مالینا و بوچارد، 1381). پژوهش‌های انجام شده در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته، نشان داده‌اند، که در همه گروه‌های سنی شیوع اضافه وزن در مردان و چاقی در زنان شایع است. همچنین ارتباط شیوع چاقی با وضعیت اجتماعی – اقتصادی در قشر مسن دیده نشده است، درحالی که این ارتباط در بین جوانان دیده می‌شود. لیسا و دیگران[2]،(2008) . با توجه به مطالب به خوبی می‌توان نقش ورزش و فعالیت های بدنی را بر سلامت جسمی و به ویژه چربی خون پی برد.

در کنار موارد متعدد تأثیر گذار بر سلامتی و از میان مواد غذایی متعدد می‌توان چای سبز را نام برد، امروزه با تبلیغات وسیعی که درباره خواص درمانی چای سبز در کاهش وزن در جامعه، رسانه‌ها و اینترنت وجود دارد، از خاصیت های چای سبز خاصیت آرامش بخشی آن است که به پیشگیری از پرخوری‌های عصبی که منجر به اضافه وزن و در نهایت چاقی می‌شود، کمک می‌کند. مصرف چای سبز با کاهش سطح کلسترول خون در ارتباط بوده و همچنین احتمال بروز بیماری‌های ناشی از کرونر قلبی به دلیل تأثیری که بر روی کاهش میزان کلسترول خون دارد مؤثر است از اینرو تا حدی خطر بروز بیماریهای قلبی را نیز کاهش می‌دهد.

1-2)تشریح موضوع و بیان مساله:

از آنجایی که چند دهه اخیر چاقی و تجمع چربی در بدن، به صورت یک مشکل جدی مطرح شده و این موضوع به عنوان یکی از موارد مهم طب پیشگیری مورد توجه قرار گرفته است (مرکز تحقیقات قلب و عروق، 1373). آمارهای مربوط به چاقی، خبر از بحران می‏دهند؛ چون در طی دهه قبل، متوسط جرم بزرگسالان تقریباً 6/4 کیلوگرم اضافه شده است. این بحران به‏ویژه به دلیل در آمیختگی چاقی و شماری از بیماری‏های جسمانی است که توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده است. طبق آمار منتشر شده از سازمان بهداشت جهانی 2/1 میلیارد نفر بین سنین 18 تا 76 سال از چاقی رنج می‏برند [3]. تجمع چربی در سراسر بدن یکسان نیست. توزیع آن‏ (چربی) در بین زنان و مردان و سنین مختلف تفاوت دارد (هیم و دیگران[4]، 2000).

علاوه بر این ، چاقی می‌تواند عامل خطر مستقلی برای تری گلیسیرید خون بالا و سطوح کلسترول لیپیدی باغلضت بالا[5]، پایین باشد(کیم و دیگران[6]، 2010). در ایران تنها مطالعات اندکی در ارتباط با تعیین نیم‌رخ چربی و شیوع اختلال لیپیدهای خون صورت گرفته است، بطوریکه نتایج آن‌ها بیانگر اختلال در نیم‌رخ لیپیدی و شیوع بالای آن در جامعه دارد (فشاراکینیا و دیگران[7]،2008).

تمرین مقاومتی به طور مطلوب غلظت‌های لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL-C) را کاهش و لیپوپروتئین با چگالی بالا- کلسترول(HDL-C) را افزایش می‌دهد(گلبرگ، 1994؛ جوزف و دیگران، 1999[8]). به هرحال نتایج متضادی هم در این زمینه وجود دارد. (کوکینوس ودیگران، 1991؛لمورا، 2000[9]). تفاوت‌های روان‌شناختی موجود از جمله روش‌های تمرینی، ویژگی‌های آزمودنی، کنترل تغذیه و زمان نمونه‌گیری خون پس از فعالیت، ممکن است عامل تغییر پذیری در تمرینات باشد (ووتن، 2008؛ هرناندز، 2009 [10]). تردیدی وجود ندارد که یکی از دلایل افزایش بافت چربی در بدن، عدم فعالیت حرکتی و افزایش بافت چربی (چاقی) با بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی به ویژه تنگ شدن عروق کرونر، پرفشار خونی، بیماری دیابت، برخی از انواع سرطان‌ها، مشکلات کبدی و … ارتباط دارد (کرباسیان، 1379).

محققان به این موضوع اشاره کرده‌اند که فعالیت‌های ورزشی طولانی مدت با کاهش چربی زیر پوستی رابطه مستقیمی دارند (ویلمور، و همکاران ترجمه معینی، 1378).

جای تعجب نیست که برخی نیز اظهار کرده‏اند با تمرینات ورزشی می‏توان امیدوار بود که میزان‏ وزن بدن، چربی زیر پوستی، دور اندام و لیپید های سرم کاهش یابد(ویلمورو همکاران، ترجمه معینی، 1378).استدلال آنان مبتنی بر این واقعیت علمی است که اگر به کالری دریافتی شخص اضافه نشود و هم‌زمان میزان انرژی‏ مصرفی فرد نیز افزایش یابد، منجر به کاهش میزان چربی بدن و چربی زیر پوست خواهد شد (همان).

از طرفی، تحقیقات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند که مصرف چای سبز در ارتباط مستقیم با کاهش چربی در خون و بافت­های بدن می­باشد. این مکانیسم بر اساس نتایج مطالعات حیوانی به دست آمده است(ماتسودا، 1986؛ یانگ، 1997[11]) چای سبز حاوی تعدادی ترکیب پلی فنولی تحت عنوان کتکین[12] است(کاکودا، 2002[13]) بررسی‌ها نشان داده است که کتکین­ها آثار نوروپرتکتیو خود را از طریق مهار رادیکال­های آزاد، کاهش پراکسیداسیون چربی، کاهش آپاپتوز و نیز آثار ضد التهابی اعمال می­کنند(سوزرلند[14]،2006). چای تأثیری بر میزان اشتها و در نتیجه دریافت غذا و انرژی نداشته است؛ بنابراین کاهش چربی‌های محوطه بطنی و همچنین کاهش وزن را شاید بتوان از یک سو مرتبط با افزایش مصرف انرژی به واسطه بتا- اکسیداسیون و تولید حرارت دانست و از سوی دیگر به مهار جذب انرژی مواد هضم شده متعاقب مصرف چای ارتباط داد(قربان‌زاده و همکاران، 1390). در این رابطه دوولوو همکاران 1999 گزارش کردند که تجویز عصاره چای سبز به طور قابل ملاحظه‌ای باعث افزایش انرژی و اکسیداسیون چربی در مردان جوان می­شود( دالوت و دیگران، 2000[15]).

با توجه به مطالب بیان شده؛ این تحقیق در پی پاسخ‌یابی به این مساله است که اثرات هم‌زمان مصرف چای سبز و ترکیبی از تمرینات بدنی و اثر هرکدام از آن‌ها به تنهایی را در نیمرخ لیپیدی و  چربی زیر پوستی در بین مردان جوان چاق چه تأثیری داشته و هدف.

بررسی تأثیر هشت هفته فعالیت‏های منتخب بر نیمرخ لیپیدی و کاهش چربی زیر پوستی دانشجویان چاق ایلام، واینکه تأثیر مصرف چای سبز و تمرینات ترکیبی مذکور به تنهایی چگونه است؟

   1-3)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق :

بی‌گمان، تغییرات عمیق در سبک زندگی افراد در سراسر دنیا، ناشی از روند شتابان تکنولوژیکی سبب گردیده که نه تنها ماهیت مشاغل و کارها به سمت فعالیت‌های الکترونیکی و ماشینی سوق داده شود و از تحرکات فیزیکی افراد کاسته شود، بلکه روند شتابان رشد جمعیت و استفاده از دستکاری های ژنتیکی به منظور رشد انبوه و تولید سریع محصولات دامی وکشاورزی از یک منظر و رهیافت افراد در استفاده از مواد غذایی آماده و دارای حجم کالری و چربی بسیار بالا موجب شده است که به طور مرتب، ما شاهد افزایش تعداد افراد چاق و نیز بیماری‌ها و امراض ناشی از نوع مصرف مواد غذایی، کاهش تحرک باشیم.

کاهش تحرک و مصرف غذاهای پرچرب از تهدید های محتمل دنیای امروز می‌باشد و با این علم، رهیافت های علمی به سمت بررسی و ارزیابی خواص آندسته از مواد غذایی که میتواند با مصرف شدن ،تا حدودی سبب کاهش تهدیدهای سلامتی ناشی از مصرف چربی ها را موجب گردیده و سبب دیفورمیشن و یا کافت چربی های غیر ضروری بدن گردد، بیش از گذشته مورد توجه بوده است.[16]

یکی از این مواد غذایی اعجاز آور، مصرف چای سبز به صورت نوشیدنی دم کرده بوده و بر اساس تحقیقات لویس [17]2009، سبب شده در یک دوره مشخص 2 ماهه ، تا 37% از حجم چربی‌های اطراف ناحیه شکم و ران افراد مورد مطالعه را کاهش دهد. والبته از موارد قابل بررسی فعالیتهای ورزشی از جهت طراحی با توجه به جدید بودن نمیتوان  تا مشخص شدن نتیجه اظهار نظر کرد.

توزیع چربی در بدن اهمیت ویژه‌ای دارد، وجود چربی اضافی در ناحیه شکم یا بالا تنه که با عنوان چاقی شکمی شناخته می‌شود، یک پیش آگهی مستقل برای عوامل خطرساز قلبی-عروقی و پیامدهای آن است. افزایش چربی احشایی به مراتب خطرناک‌تر از تجمع چربی در سایر نقاط بدن است و خطر مرگ زودرس و بیماری‌هایی نظیر فشار خون بالا، هیپرلیپیدمی، دیابت، حمله قلبی، و برخی سرطان‌ها را افزایش می‌دهد.

همچنین تحقیقاتی که به بررسی تأثیر چای سبز بر بدن داشته نشان از تأثیر این ماده غذایی بر سطح کلسترول خون بوده، شین شین ژنگ[18] و همکارانش از دانشکده پزشکی پکینگ در پکن ، مصرف چای سبز را بر میزان کلسترول خون مؤثر دانسته و همچنین معتقدند این ماده سطح کلسترول بد را نیز کاهش می‌دهد.

این تحقیقات بر دو گروه تحت آزمایش صورت گرفت که تنها اعضای یکی از آنها چای سبز مصرف کرده بودند. طبق نتیجه، مصرف چای سبز از سه هفته تا سه ماه ،‌ سطح کلسترول خون این افراد را تا ۷.۲ میلی‌گرم در هر یک دهم لیتر کاهش داد.

همچنین سطح کلسترول بد خون این افراد به میزان ۲.۲ میلی گرم در یک دهم لیتر کاهش یافت. به گفته پژوهشگران، کاهش سطح کلسترول خون احتمالا ناشی از تأثیر ماده‌ای شیمیایی به نام “کاتچین” است که جذب کلسترول را در دستگاه گوارشی کاهش می‌دهد.

طبق این تحقیقات مصرف چای سبز با کاهش سطح کلسترول خون، خطر بروز بیماری‌های قلبی را نیز کاهش  می‌دهد.

با توجه به مطالب ذکر شده این تحقیق هم به لحاظ علمی و هم کاربردی ضروری می‌باشد.