فعالیت جسمانی منظم با عمر طولانی­تر، زندگی سالم­تر و کاهش ابتلا به بیماری­های قلبی، فشار خون بالا، دیابت ، چاقی و برخی سرطان­ها ارتباط دارد. (عزیزی ، 1390، صص. 61-62) علاوه بر آن ورزش باعث جلوگیری از چاقی و باعث بهبود مهارتهای اجتماعی می­شود. (محمدزاده ، 1388، صص. 55-56) ورزش    وسیله ای با ارزش برای حفظ سلامت جسمانی است و رابطه­ی نزدیکی با سلامت روانی دارد، به ویژه پیشگیری از بروز ناهنجاریهای روانی دارد.(مرتضوی ,1370) تحرک بدنی از ناراحتی و افسردگی می­کاهد. اعتماد به نفس را افزایش داده و خودپنداره را تقویت می­کند. به خصوص در سنین نوجوانی وکودکی ابزار سالمی برای آزاد کردن انرژی­های ذخیره شده است و این خود بسیار لذت بخش و آرامش دهنده است. شرکت در فعالیت های ورزشی موجب اجتماعی شدن ،کسب مهارت، افزایش نشاط و شادابی و ارتباط سالم با همسالان و دوست یابی کمک می­کند. ( مسدد ,1388) تربیت­بدنی باعث رشد و شکوفایی شایستگی­های جسمانی می­شود، بطوریکه تمام بچه­ها بتوانند کارآمدتر و مؤثرتر حرکت کنند و با ایمنی بیشتری فعالیت کنند و در نهایت درک کنند که چه می­کنند. پیامد تربیت­بدنی «سواد جسمانی»[1]است که مبانی ضروری برای تکامل و موفقیت می­باشد. ­(دربانی ، 1383، ص.9). ورزش امر یادگیری را تسهیل کرده وکندذهنی را از بین می­برد  و باعث تخلیه هیجانات کودکان شده و فرد را برای اجرای بهتر عبـادات یاری می­کند.(قنبری نیاکی ، 1367، صص.210-211) . مسلماً تربیت­بدنی و ورزش از طریق روشهای متفاوت، به آموزش و رشد کودکان و نوجوانان کمک می­کنند. از جمله فواید و نتایج تربیت­بدنی و ورزش در مدارس ، رشد اجتماعـی کودکـان، رشد سبک زندگـی، رشـد عاطفـی، رشد اجتماعـی و رشد شناختـی می­باشد .(بایلی ، 1386، صص. 46-49). محرومیت یا محروم شدن از فرصتها در دوره ابتدایی تأثیر مخربی را بر توانایی فرد برای زندگی مؤفقیت­آمیز در طول عمر دارد. کودکان در طول سالهای اولیه زندگی به فرصتهای زیادی نیاز دارند تا هم مهارتهای حرکتی پایه را که اساس مهارتهای ورزشی به شمار می­رود، فرا بگیرند و هم فهم خود را از اجرای حرکتی که در آن انتقال یادگیری قابل اهمیت هستند، بهبود دهند. (نیکرلز ، 1382، ص. 16).

یکی از ورزش­هایی که کاربرد زیادی داشته , از محبوبیت فراوانی برخوردار است رشته­ی شنا می­باشد.که توجه به آن ضرورت و اهمیت یادگیری شنا و سفارش آن در دین مقدس اسلام و گفتار پیامبر اکرم (ص) در این زمینه ,ضرورت یادگیری آن را به وضوح بیان می­نماید. ( نیکو بخت، 1380 ) به طور کلی ورزشی است که عضلات را قوی و محکم کرده ، هیجانات و اضطراب را کاهش داده بدن را نرم و انعطاف پذیر می­سازد . و باعث می­شود فرد انرژی بیشتری برای انجام کارهای روزانه­ی خود کسب کند. شنا سلامت را بهبود بخشیده و موجب تناسب اندام تمام بدن می­شود. به عنوان یک ورزش با بدن بسیار ملایم برخورد می­کند و آسیب ناشی از آن در حداقل هستنند. علاوه براین ورزش شنا به سبب ماهیت خود یکی از مناسب­ترین ورزش ها برای تمامی معلولان است که می­تواند ضمن تقویت توانایی جسمانی آنان که جنبه توان­بخشی و باز­پروری دارد موجب نشاط و شادابی شود. (جلالی فراهانی,1391ص 98)

شواهد باستان­ شناسی نشان می­دهد که قدمت شنا و شنا کردن به 2500سال قبل از میلاد در تمدن مصر و بعد از آن در تمدن آشور  و یونان و روم باستان باز می­گردد و آنچه از گذشته آموزش شنا استنباط می­شود. بر اساس یافته­هایی است که حروف تصویری هیروگلیف[2] مصریان به دست آمده یونانیان باستان و رومی­ها شنا را جزء برنامه­های مهم آموزش نظامی خود قرار داده بودند. و مانند الفبا یکی از مواد درس در آموزش­ و پرورش بوده است . شنا در شرق به قرن اول قبل از میلاد برمی­گردد. ژاپن جایی است که شواهد و مدارکی از مسابفات شنا در آن وجود دارد. در قرن هفتم به دستور رسمی حکومتی, شنا به صورت اجباری در مدارس تدریس می­شد. (کریمی,1392) در ایران نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی گسترش شنا در بین مردم سرعت گرفت. استخرهای زیادی ساخته شدند و بسیاری از والدین با پی بردن به اهمیت ورزش شنا ، فرزندانشان را برای یادگیری شنا، در استخرها ثبت نام کردند. 5/65 درصد استخرهای تهران بعد از انقلاب ساخته شده­اند. (تندنویس ، 1392صص.1-8) همایشی که معاونت تربیت بدنی و سلامت آموزش وپرورش در پنجم تا هفتم مهر 1380 برگزار کرد ، بیانیه­ای در 13 بند توسط کارشناس مسئولان تربیت­بدنی ادارات کل آموزش و پرورش صادر گردید و در بند آخر کارشناس مسئولان تربیت­بدنی، خواستار توسعه و تقویت رشته­های ورزشی پایه «شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک» و آموزش مهارت­های پایه و بنیادی تربیت­بدنی را در سنین نونهالی و نوجوانی شدند .(راسخی، 1382، ص.26). لذا معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش وپرورش به منظور توسعه       قابلیت های جسمانی و اهداف تربیتی ورزش شنا وهمچنین بهبود ترییت بدنی در مدارس طرح سباح را برای پایه سوم ابتدایی به صورت اجباری تصویب و به اجرا در آورده است . با توجه به موارد ذکر شده تحقیق حاضر بر آن است تا مشکلات ،موانع و کاستی ها , فرصت ها وتهدیدات طرح سباح را دراستان آذربایجان غربی شناسایی کرده تا موانع به صورت مطالعات علمی و کارشناسی توسط مسولان ذی­ربط حل و تهدیدات به فرصت تبدیل شوند تا حداکثر استفاده از آن نصیب جامعه تعلیم و تربیت کشور شود.

1-2تشریح موضوع وبیان مسئله

ورزش شنا یکی از محبوب ترین ورزش­ها در بین اقشار مختلف مردم است که از سن نوزادی تاکهنسالی   می­توان آن را انجام داد و به طورکلی ورزشی است که هیجان راکاهش داده , عظلات را قوی و مستحکم کرده و بدن  را نرم و انعطاف پذیر می­سازد و باعث می­شود افراد انرژی بیشتری را برای انجام کارهای روزانه خود کسب کند. شنا سلامتی را بهبود بخشیده و موجب تناسب بدن می­شود و آسیب­های ان درحداقل هست وکم شدن وزن بدن در آب به افراد ی که بدن آماده­ای ندارندکمک می­کند تا راحت­ترحرکت کنند.(رشیدپور,1382)

در نزد ایرانیان قدیم شنا یکی ازامور تعلیمی اطفال بودکه درمرحله سوم تحصیلی می­آموختند وآموختن شنا جهت بهره مندی ازمنافع آن درحیات عادی ودر هنگام جنگ بوده است .(تندنویس ,1392,ص3)

با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان که شمال و جنوب کشور به دریا متصل است و همچنین نقشی که شنا به مثابه­ی ایمنی عمل کرده و آن احتمال تقابل افراد با مسیر های آبی است که می­تواند به نجات جان فرد به واسطه بهره مندی از این مهارت و یا غرق شدن وی به دلیل عدم برخورداری از آن منجر شود .(کیا دلیری،1381)  و نظر به اینکه رشته شنا با مجموع 108 مدال یکی از پر مدال­ترین رشته المپیک محسوب می­شود, یکی از ورزش­های تعین کننده جایگاه  هر کشور در بازی های المپیک و به تبع آن بهره مندی از مزایای آن  مانند افزایش غرور ملی و وجه بین المللی(سوتیریادو,شیلبوری,2009)، رشد فرهنگ سخت کوشی و نیز مزایای اقتصادی و دیپلماتیک می­باشد .(گرین وهولیهان،2005 ) با توجه به تمام مزایای فوق و نیز گسترش فزاینده رشته شنا در سطح تفریحی ، همگانی و قهرمانی ,کشورایران با 14 بار حضور در بازی های المپیک تا کنون هیچ مدالی از رشته ی مذکور کسب نکرده است. (فدراسیون شنا) عدم توفیق رشته شنا در کشور و وجود موانع و چالش­های بسیار در آن به گونه­ای محسوس و عینی است. و بخشی از این چالش به دلیل عدم استعدادیابی مناسب در این رشته باز می­گردد. (گائینی وهمکاران ,1384)علاوه براین درکشورهای پشرفته ورزش قهرمانی به ورزش مدارس بستگی دارد . در واقع با به کارگیری روش­های آموزشی مناسب نه تنها کودکان در زمینه تربیت بدنی همه جانبه رشد می­کنند بلکه استعداد ورزشی آنها شکوفا می­شود. (محمدی ,1389ص 20) فرایند کشف ورزشکاران با استعداد و هدایت آنها به سوی ورزش­های ملی به منظورشرکت در برنامه­های تمرینی سازمان یافته  یکی ازانتظارات جامعه از معاونت تربیت بدنی وزارت آموزش وپرورش است .(حلاجی وهمکاران ,1389ص 5) ، گنجاندن طرح آموزش شنا (طرح سباح)توسط معاونت تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در مدارس کشور که در سه سال اخیر در مقطع ابتدایی صورت گرفته است. نه تنها می­تواند برخی از موانع وچالش­های به وجود آمده درتوسعه شنا را رفع کند, بلکه توجه به ورزش مدارس بخصوص درمقطع ابتدایی باعث شکوفایی استعدادهای بی­شمار و موجب سلامتی جسمی و روانی دانش آموازان شده و با قابلیت­های خود آشنا شده و در جهتی که احتمال موفقیت بیشتری دارند سوق داده شود.

طرح سباح حرکتی نو و بدیع در عرصه ی ورزشی و تعلیم و تربیت در مدارس بوده و به منظور توسعه    قابلیت­های جسمانی و اهداف تربیتی ورزش شنا ، نقش ورزش­های همگانی مانند شنا و دومیدانی و ژیمناستیک در سلامت افراد جامعه،  سفارش دین مبین اسلام(نیکو بخت، 1380) تاکید رهبر معظم انقلاب بر منویات مبنی بر سه اصل تهذیب، تحصیل، ورزش و جایگاه شنا در برنامه های رسمی  نظام آموزشی دنیا و کم توجهی به آن در نظام آموزشی ایران طراحی شد و می­تواند کارکرد منحصر به فرد و تاثیر بسیار مثبتی در روحیه نوجوانان کشور داشته باشد که در صورت وجود شرایط مناسب برای اجرای این طرح و ایجاد علاقه در دانش آموزان برای یادگیری مهارت­ها که به وسیله­ی مربیان مجرب و امکانات مناسب و برنامه ریزی منظم قابل تحقق است ,که به عنوان مهارتی مفید در زندگی دانش آموزان وارد و تاثیر تربیتی خود را بر جامعه بگذارد. علاوه بر این فرصتی برای شناسایی استعدادها ، تقویت تیم­های شنای دآنش آموزی و موجب ایجاد نگرش جدید نسبت به تربیت بدنی در مدارس درتنویر افکار عمومی می شود.

بنابراین نو بودن طرح و تحقیقات کم از یک طرف و وجود چالش­های عمده در وضعیت تربیت بدنی در مدارس از طرف دیگر نیاز به شناسایی عوامل درونی اثر گذار (نقاط قوت و ضعف)در درون سازمان آموزش و پرورش و اهتمام در رفع کاستی­ها و تقویت نقاط قوت و همچنین شناسایی فرصت­ها و تهدیدات به عنوان عوامل بیرونی اثرگذار در محیط بیرونی آموزش و پرورش و تلاش در جهت استقاده از این فرصت­ها و همکاری با دیگر سازمان­ها در جهت به حداقل رساندن تهدیدات تا حد اکثر استفاده نصیب جامعه تعلیم و تربیت گردد.

لذا تحقیق حاضر در صدد  هست تا طرح سباح را از دیدگاه کارشناسان و مربیان ورزشی دراستان آذربایجانغربی با استفاده از مدلSWOT   تحلیل کند.

1-3اهمیت وضرورت تحقیق

اجرای طرح آموزش شنا درکلاس سوم ابتدایی , هزینه های مادی و فرصت­های ازدست رفته­ای را هم برای نظام آموزشی, هم به دآنش اموزان, هم به مدارس, هم به معلمان و هم به والد ین وارد می­سازد. عقلانی بودن اجرای آن منوط به تحقق اهداف آن هست . لذا نیاز هست چنین وضعیتی بررسی شود و همچنین آموزش شنا ماهیتا ازارزش بالاتری برخوردار است .و به گونه­ای که این رشته ازبعد تفریحی, همگانی و هم از بعد قهرمانی ازرشته­های اصلی دربرنامه­ریزی­های خرد وکلان بسیاری ازنظام­های ورزشی به شمارمی­رود. بنابراین یکی از ضروریات تحقیق بررسی شرایط اجرای آن و وضعیت موجود می­باشد تا با شناسایی نقاط قوت و ضعف تصمیماتی اساسی اتخاذ و با بازنگری دوباره به صورت بهتر به اجرا درآید, تا نتایج و فواید حاصل از اجرای طرح اموزش شنا درکوتاه مدت و بلند مدت نصیب فرد و جامعه شود.

با توجه به اینکه گاَثینی وهمکاران (1385)درتحقیقات خود نشان دادند سیستم استعدادیابی مناسبی  چه ازنظرروانی و چه ازنظرجسمانی در شنای ایران وجود ندارد و تقریبا هیچ یک ازشناگران زبده کشور براساس شاخص­های استعدادیابی به این رشته هدایت نشده­اند. لذا این تحقبق با شناسایی فرصت ها این امکان را برای هیئت­ها و فدراسیون شنا فراهم می­کند تا دانش آموزان را هم از نظر جسمانی و هم از روانی استعدادیابی کنند و فرصتی مناسب برای قهرمان پروری بوجود آورد .

به سخن دقیق تر محقق امیدواراست با شناسایی نقاط قوت وضعف وهمچنین با شناسایی فرصت­ها وتهدیدات محیطی و ارایه راهکارهای لازم جهت تقویت نقاط قوت و استفاده از فرصت­ها و به حداقل رساندن ضعف­ها و تبدیل تهدیدات به فرصت , پرورش نسلی شاداب و سالم را ممکن ساخته و دورنمای مطلوب از جامعه ارایه نماید.

1-4سوالات تحقیق

1-نقاط ضعف طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟

2-نقاط قوت طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟

3-فرصت­های طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟

4-تهدیدات طرح سباح استان آذربایجانغربی کدامند؟

1-5تبیین متغیرهای تحقیق

درتحلیل SWOT چهار مولفه قوت,[3]ضعف[4]، فرصت [5]و تهدید[6]مورد مطالعه و بررسی قرار می­گیرد.

قوت: نقاط قوت موجوددرمحیط داخلی

ضعف :نقاط ضعف موجود در محیط داخلی

فرصت: فرصت­های موجود درمحیط خارجی

تهدید: تهدیدهای موجود درمحیط خارجی