مزیت رقابتی، عامل یا ترکیبی از عوامل است که باعث می شود، در محیط رقابتی سازمان موفق تر از سایر سازمان ها عمل کند. در تعریف دیگر، مزیت رقابتی شامل مجموعه عوامل یا توانمندی هایی دانسته شده است که همواره شرکت را به نشان دادن عملکردی بهتر از رقبا قادر می سازد. همچنین مزیت رقابتی، ارزش های قابل ارائه شرکت برای مشتریان است، به نحوی که این ارزش ها از هزینه های مشتری بالاتر است .[Porter, 1986, 137- 145]

 

 

تاکنون تحقیقات بسیاری برای شناسایی مهمترین عواملی که در مزیت رقابتی نقش دارند و همچنین، روش‌های حفظ مزیت رقابتی صورت گرفته اند. “مهارت های متمایز” [پیترز، ۱۹۸۴] فرهنگ سازمانی [بارنی، ۱۹۸۶] قابلیت های سازمانی [الریچ، ۱۹۹۲]، دستیابی بیشتر به منابع یا مشتریان و محدود کردن فعالیت رقبا [پانکج، ۱۹۸۶] فناوری اطلاعات [پورتر و میلر، ۱۹۹۸] مزیت های جغرافیایی[کوین، ۱۹۹۳]، حفاظت در برابر پنج نیروی رقابتی [پورتر،۱۹۷۹] زمان و بسیاری دیگر از متغیرها، به عنوان منشأ ایجاد مزیت رقابتی پیشنهاد شده اند.

 

مبانی فکری و نظری ههای متفاوتی که در دور ههای زمانی گوناگون در رابطه با محیط و سازمان و رابطه این دو مطرح شده اند، به نوعی در شکل گیری مفاهیم راهبرد و مدیریت راهبردی در آن زمان تأثیرگذار بوده و دیدگاه های متفاوتی نسبت به آنها ایجاد کرده اند. این تغییرات در مفهوم مزیت رقابتی نیز ایجاد شده است. در جدول ۲-۱، عواملی که در مبانی نظری مبنای مزیت رقابتی هستند، نشان داده شده است.

 

 

 

 

جدول ۲-۱) عواملی که در مبانی نظری، منشأ مزیت رقابتی هستند

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل منشأ مزیت رقابتی	نویسنده و صاحب نظران
مشتری مداری، شناخت نام، سود بالا	Aaker (1989)
شایستگی  و image، بازاریابی و سرویس دهی، قابلیت های مالی، قابلیت های خلاقیت، شایستگی های فناورانه و تفاوت های بهینه خط مشی هزینه ی کم و قیمت گذاری	Bamberger (1989)
فرهنگ سازمانی	Barney (1986)
شایستگی های محوری	Barney (1991,1997), Barney and Zajac (1994), Grant(1991), Hall (1992,1993), Hofer and Schendel (1978), Klein and Hiscocks (1994), Lado et al. (1992), Naugle and Davies (1982), Prahalad and Hamel (1990), Roberts and Shea (1996), Schendel (1994), Schulze (1993), Synder and Eberling (1992), Winterschied (1994
سرمایه فیزیکی، سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی	Barney (1991)
مقیاس، هزینه و هم افزایی های تقاضا، محصول، فرآیند و نوآوری های مدیریتی، قراردادها، ارتباطات خوب، فرهنگ شرکت، تخصص سازمانی، یادگیری مولد، اثر تجربه، فناوری اطلاعات، نوآوری، کیفیت و مهارت های ارتباط با مشتری، مهارت های کارکردی، مهارت های اجرایی	Bharadwaj et al. (1993)
مهارت های مدیران عالی	Castanias and Helfat (1991)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل منشأ مزیت رقابتی	نویسنده و صاحب نظران
فناوری اطلاعات، طراحی شغل، جریان کار، نیروی انسانی	Chan and Heide (1992)
فناوری اطلاعات	Cho (1996)
ثبات رهبری، تفاوت های مقیاس و حوزه، تفاوت های جغرافیایی، ویژگی های سازمانی، ویژگی های عملیاتی	Coyne (1985)
مدیریت کیفیت	Doz and Prahalad (1988)
شهرت محصولات، دانش فنی کارکنان، دانش فنی عرضه کنندگان، دانش فنی توزیع کنندگان شبکه ها، پایگاه های اطلاعاتی، دانش عمومی، رازهای تجاری، مدیریت پیوندها     منحنی یاگیری	Hall (1992)
عوامل وضعیتی، عوامل نگرشی، عوامل رفتاری	Haskell (1989)
شایستگی های مدیریتی، تمرکز راهبردی، شایستگی های مبتنی بر داده، شایستگی های مبتنی بر تبدیل، شایستگی های مبتنی بر ستاده	Lado, Boyd and Wright (1992)
فناوری اطلاعاتی، مدیریت پیوندها، منحنی یادگیری	Porter and Millar (1985)
صرفه به مقیاس، تفاوت محصول، دستیابی به کانال های توزیع، پشتیبانی درون داد عملیات، لجستیک برون داد، بازاریابی و فروش، خدمات، زیر ساختارهای شرکت، مدیریت منابع انسانی، توسعه و بهبود فناوری تدارکات، بهینه کردن پیوندها، هماهنگی پیوندها	Castanias and Helfat (1991)
اندازه بازار هدف، برتری در دستیابی به منابع یا مشتریان، ایجاد موانع در فعالیت رقبا	Pankaj (1986)
تمرکز بر رضایت مشتری، نوآوری مستمر، بهبود مداوم مهارت ها	Peters (1984)
همترازی سازمانی	Powell (1992)
منابع انسانی؛ کارگزینی، پاداش ها، بهبود، ارزیابی، ارتباطات	Ulrich (1987)
تعلق کارکنان، تعلق مشتریان	Ulrich (1991)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عوامل منشأ مزیت رقابتی	نویسنده و صاحب نظران
زمان	Stalk (1988)
سرعت، ثبات، تیزهوشی، چابکی، نوآوری	Stalk, Evans and Schulman (1992)
ابهام علی	Reed and DeFillippi (1990)
مدنیریت کیفیت جامع	Spitzer (1993), Powell (1993)
سیستم های کنترل مدیریت	Simons (1990)
مدیریت مالی، تولید، مهندسی، مدیریت عمومی، بازاریابی، مهارت ها، تحقیقات بازار، تحقیق و توسعه محصول، توزیع، امور حقوقی، پرسنلی	Snow and Hrebiniack (1980), Hitt and Ireland (1986)
طراحی محصول، طراحی فرایند	Sisodia (1992)
مدیریت عملکرد، کاربرد منابع، انگیزش و اشتیاق، ارتباطات، توسعه و بهبود، مهندسی فرایند، مدیریت سفارش	Turner and Crawford, 1994
دانش سازمانی	Tecce2001

[۱] Distinctive Capability

 

[۲] Management of Linkage

 

[۳]Organizational Alignment

 

[۴] Employee Attachment

 

[۵] Option Management