تعریف نظری: در این پژوهش با سنجش مزاحمت های اجتماعی، کاهش باورهای دینی و سنتی، مصرف گرایی، چندگانگی نقش، تعارضات نقشی، فشارهای روحی و روانی، احساس بدنامی و تن آرایی ازجمله آسیب هایی انتخاب شده اند که ناشی از حضور زنان و انواع نقش ها می باشد و ممکن است بر عملکرد خانواده تاثیر بگذارد.

 

 

 

گویه های مربوط به مزاحمت های خیابانی (احساس نا امنی)

 

تعریف نظری: از مفهوم امنیت، تفاسیر و تعابیر گوناگونی صورت گرفته است. تعاریف لغوی امنیت در فرهنگ لغت عبارتند از: در امان بودن، آرامش و آسودگی، حفاظت در مقابل خطر،احساس آزادی از ترس، احساس ایمنی و رهایی از تهدید است (میرعرب،۱۳۷۹: ۱۳۳).

 

آزار خیابانی به عنوان مصداقی از خشونت علیه زنان، آسیب های متعددی را بر فرد، خانواده و جامعه به بار می آورد. با افزایش مزاحمت های خیابانی، مشارکت اجتماعی و فرهنگی زنان، خصوصاً زنان محجبه کاهش می یابد. زیرا طبیعی است که هر گاه خروج از منزل و موقعیت مطمئن، مقارن با آزارهای خیابانی باشد، ترس از عواقب و خطرات آن دامنه فعالیت آنها را کاهش می دهد یا هزینه چنین مشارکتی را افزایش می دهد. گاه مزاحمت های خیابانی باعث جدال و تنش در روابط گرم و صمیمی اعضای خانواده میشود. شوهر، همسرش را و پدر، دخترش را… توبیخ می کند، این تنش ها سبب پیامدهای دیگری از قبیل شک و بدبینی، ممانعت خروج از منزل یا عدم اجازه جهت کار و تحصیل …. می گردد.

 

تعریف عملیاتی: گویه های مزاحمت های اجتماعی در این پژوهش با استفاده گویه های محقق ساخته مورد سنجش قرار گرفته است. به منظور سنجش این متغیر از پاسخگو پرسیده می شود: لطفا نظرات خود را درمورد موارد زیر بیان کنید؟

 

• هنگامی که در شب به تنهایی در این شهر قدم می زنم احساس ناامنی می کنم.

 

• از راه رفتن و نشستن در پارک ها اصلا احساس امنیت نمی کنم.

 

• برایم پیش آمده که در خیابان مردی خواسته باشد به من شماره دهد.

 

 

• تا بحال برایم اتفاق افتاده که مردی در خیابان به من تنه بزند.

 

• برایم اتفاق افتاده که مردی با ماشین تعقیبم کند یا بخواهد که سوار ماشینش شوم.

 

• برایم اتفاق افتاده که در خیابان مردی با متلک گویی برایم مزاحمت ایجاد کند.

 

• برایم پیش آمده در خیابان مردی اصواتی مثل سوت زدن یا فریاد کشیدن برایم در آورد.

به منظور سنجش این سازه، ۷ سوال و در سه بعد احساس نا امنی، مزاحمت رفتاری و مزاحمت گفتاری، در غالب یک طیف لیکرت ۵ قسمتی (کاملا موافقم، موافقم، بی نظر، مخالفم،کاملا مخالفم) ارزش گذاری شده است که از ۱ تا ۵ امتیاز به آن اختصاص داده شده است، کمترین امتیاز ۷ و بیشترین امتیاز ۳۵ می باشد و مجموع امتیازات پاسخگو، میزان مزاحمت های اجتماعی را مشخص می کند.

 

 

 

گویه های مربوط به کاهش باورهای دینی و سنتی

 

سنت به معنای انتقال میراث فرهنگی، خاص گروهی ویژه در طی نسل هاست و معمولا عنصرهای سنتی، ارزشمند تلقی می شوند (سامپسون، ۱۳۷۶: ۵۲۰-۵۱۹)، دینی بودن، عنوان عامی است که به هر فرد یا پدیده ای که ارزش ها و نشانه های دینی در آن متجلی باشد، اطلاق می شود. تجلی ارزش ها و نشانه های دینی بودن فرد را در نگرش، گرایش و کنش های آشکار و پنهان او می توان جستجو کرد. فرد دیندار خود را مقید به رعایت دستورات و توصیه های دینی می داند (شجاعی زند،۱۳۸۴ :۳۴-۶۶) دینداری یکی از مقوله های اجتماعی است که دستخوش تغییر و تحولات گسترده می شود (دورکیم،۱۳۸۱: ۱۵۶). امروزه با پیشرفت های اقتصادی ـ اجتماعی، گسترش رسانه ها و آموزش بیشتر، و حضور زنان در جامعه، زنان از فرهنگ سنتی و باورهای دینی فاصله گرفته اند و این امر باعث شده است تا آنها کمتر نقش­های سنتی را بپذیرند و یا در صورت پذیرش آنها ارزیابی منفی نسبت به نقش خود داشته باشند و این باعث نارضایتی از زندگی می شود (بابایی، ۱۳۸۰: ۱۶۳).

 

تعریف عملیاتی: برای سنجش باورهای دینی و سنتی، از مدل گلارک و استارک برای سنجش باورهای مذهبی استفاده شد که این دو وجوه مشترک همه ادیان را، ابعاد اعتقادی، مناسکی، پیامدی، عاطفی و شناختی می دانند. و برای سنجش گویه های باورهای سنتی از گویه های محقق ساخته استفاده شده است. به منظور سنجش این متغیر از پاسخگو پرسیده می شود : لطفا نظرات خود را درمورد عبارت های زیر بیان کنید؟

 

 

 

گویه های باورهای سنتی

 

• اساسی ترین کارهای هر زنی خانه داری اوست و خانه دار بودن اوست که زن را می سازد.

 

• تحصیلات دانشگاهی برای یک پسر مهمتر است تا برای یک دختر.

 

• ترجیح می دهم در مکان هایی که مردان بیشتر حضور دارند، نروم.

 

• سعی می کنم با مردان نامحرم، کمتر ارتباط داشته باشم.

 

• در تربیت فرزندانم از شیوه های سنتی استفاده می کنم.

 

• معتقدم فرزندانم باید به شیوه سنتی ازدواج کنند.

 

• زن نباید بدون اجازه شوهرش کاری انجام دهد.

 

• زن وظیفه دارد برای خارج شدن از خانه از همسرش اجازه بگیرد.

 

• چادر، حجاب برتر است باید با افراد بدحجاب برخورد شود.

 

 

گویه های باورهای مذهبی

 

• در روز قیامت به اعمال و رفتار ما دقیقا رسیدگی می شود.

 

• احساس می کنم زندگی ام بدون اعتقاد به خدا پوچ و بی هدف است.

 

• به نظر من باید به غسل های واجب اهمیت دهیم.

 

• حجاب ظاهری اهمیتی ندارد، مهم حجاب باطنی است.

به منظور سنجش این سازه،۱۳ سوال در یک طیف لیکرت ۵ قسمتی (کاملا موافقم، موافقم، بی نظر، مخالفم،کاملا مخالفم) ارزش گذاری شده است که از ۱ تا ۵ امتیاز به آن اختصاص داده شده است کمترین امتیاز ۱۳ و بیشترین امتیاز ۶۵ می باشد و مجموع امتیازات پاسخگو، میزان کاهش بورهای سنتی و مذهبی را مشخص می کند.

 

 

 

گویه های مربوط به مصرف گرایی

 

تعریف نظری: مصرف گرایی عبارت است از؛ اصالت دادن به مصرف و هدف قرار دادن رفاه و دارایی های مادی. برخی مصرف گرایی را به معنای برابر دانستن خوشبختی شخصب با خرید دارایی های مادی و مصرف گرفته اند (سیدی نیا،۱۳۸۸: ۱۵۳). از نگاه مایلس[۱] هیچ تعریف آماده و حاضری از مصرف گرایی در دست نیست. او بیان می کند مصرف گرایی وجوه فرهنگی عمل شایع مصرف است در واقع مصرف یک عمل و محدود به سطح رفتار و کنش است و مصرف گرایی روش زندگی است (مایلس، ۱۹۹۸: ۴).

 

تعریف عملیاتی: در این پژوهش مصرف گرایی را به دو بعد: بعد ذهنی یا ارزش مصرف و بعد عینی تقسیم کرده ایم.

 

بعد ذهنی: مطالعه از ارزش مصرف و نظریه انتخاب بازار توسط شس، نیومن و گراس پیشنهاد شده که انتخاب در بازار و خرید را یک پدیده چند بعدی می دانند که شامل چندین ارزش است. مصرف کنندگان ارزش های متفاوتی را به گروه های محصولات می دهند که به توجه خود، انگیزه هایشان را برای مصرف تحت تاثیر قرار می دهد. شس و همکارانش پنج ارزش را معرفی کرده اند که ان ارزش ها عبارتند از: ارزش کارکردی، ارزش اجتماعی، ارزش عاطفی، ارزش شناختی، ارزش مشروط (او. کی. کیم،۲۰۰۵: ۲۰).

 

 

 

گویه های مربوط به ارزش کارکردی

 

مطابق با کار شس و همکارانش (۱۹۹۱) ارزش عملکردی ناشی از مطلوبیت و سودمندی اداراک  از اشیا در موقعیت انتخاب است و به طور کلی مربوط به ویژگی هایی از قبیل: کارایی، قابلیت اطمینان، دوام و قیمت است.

 

• هنگام خرید به قیمت کالا توجهی ندارم، مهم این است که شیک و جدید باشد.

 

• استفاده از کالاهای مارک دار برایم لذت بخش است.

گویه های مربوط به ارزش اجتماعی

 

این ارزش ها از طریق ارتباط با گروه های اجتماعی به محصول متصل و ضمیمه آن می شوند. نسبت دادن ارزش های اجتماعی اغلب برای اقلام قابل مشاهده مصرف رخ می دهد. مواردی مانند نوع محصول، انتخاب نام تجاری و تصمیمات خرید متاثر از ارزش های اجتماعی است. مصرف کنندگان بوسیله این ارزش ها کلاس هایی مختلف محصول یا همخوان یا ناهمخوان بودن آن با هنجارهای گروه های مرجعی که به آن تعلق دارند یا آرزوی تعلق داشتن به آن را دارند را درک می کنند.

 

• معمولا هرچه مصرف فرد بیشتر باشد، وجهه اجتماعی اش بالاتر می رود.

 

• کالاهای گران قیمت و لوکس برای کسی ارزش نمی آورد.

 

• خوبی وسایل و لباس های جدید این است که از دیگران متمایز میشوی.

 

 

گویه های مربوط به بعد ارزش عاطفی

 

انتخاب بازار نیز ممکن است براساس ارزش های احساسی مربوط به توانایی ثانوی برای تحریک احساسات مورد نظر استوار باشد. ارزش عاطفی مربوط به واکنش عاطفی افراد به محصول می باشد

 

 

• خرید کردن را دوست دارم، چون احساس خوبی به من می دهد.

 

• احساس می کنم بعد از مدتی استفاده از یک وسیله یا کالا برایم تکراری می شود و حوصله ام را سر می برد.

گویه های مربوط به بعد ارزش شناختی

 

• دوست دارم چیزهای جدید، متنوع و متفاوت را تجربه کنم.

 

• هر ساله باید بعضی از وسایل و کالاهایی را که از مد می افتد تغییر داد.

بعد عینی: در بعد عینی به میزان مصرف، زمان مصرف، مکان مصرف و نوع مصرف پرداخته شده است.

 

منظور از میزان مصرف، حجم و میزانی است که فرد خرید و مصرف می کند. منظور از زمان مصرف، میزان زمان و تعداد دفعاتی است که فرد برای خرید صرف می کند. منظور از مکان مصرف، شامل پاساژها، بازار، فروشگاه های لوکس، دستفروش ها و … می شود و اشاره به این دارد که فرد از کجا خرید می کند. منظور از نوع مصرف به این می پردازد که خرید از نوع فراغتی است، کارکردی است یا نمایشی است (تیموتی،۱۳۸۸: ۳۶).

 

 

 

گویه های مربوط به بعد میزان مصرف

 

• از لباس و کیف و کفش متنوع استفاده می کنم.

 

• همیشه سعی در صرفه جویی دارم بویژه هنگام خرید کردن.

 

 

گویه های مربوط به بعد زمان

 

• از اینکه ساعت ها در پاساژها به خرید بپردازیم اصلا احساس خستگی نمی کنم.

 

• معمولا زود به زود به خرید لباس و … اقدام می کنم.

 

 

گویه های مربوط به بعد نوع مصرف

 

• با مصرف کالاهای جدید و گران سعی می کنم توجه دیگران را جلب کنم.

 

• خیلی وقت ها برای سرگرمی و تفریح به خرید می روم.

 

 

گویه مربوط به بعد مکان مصرف

 

• معمولا از فروشگاه های مارک دار و خاص و بالای شهر خرید می کنم.

برای سنجش این سازه،  ۱۶ سوال در یک طیف لیکرت ۵ قسمتی (کاملا موافقم، موافقم، بی نظر، مخالفم، کاملا مخالفم) ارزش گذاری شده است که از ۱ تا ۵ امتیاز به آن اختصاص داده شده است، کمترین امتیاز ۱۶و بیشترین امتیاز ۸۰ می باشد و مجموع امتیازات پاسخگو، میزان مصرف گرایی را مشخص می کند.

 

 

 

گویه های مربوط به چندگانگی نقش

 

با تغییر در سبک زندگی و نگرش زنان نسبت به هویت خود، به تدریج تعدد نقش های همسری، مادری، دانشجویی همراه با اشتغال برای زنان منجر به تضاد نقش ها و بعضاً سردرگمی و ناامیدی از در کنار هم قرار دادن این مجموعه نقش ها و به اصطلاح فشار نقش شد.

 

• نمی توانم در برنامه غذایی خانواده ام تنوع ایجاد کنم.

 

• مجبورم غذای روزانه را روز قبل تهیه کنم.

 

• به خاطر فعالیت در بیرون از خانه نمی توانم به طور کامل به نظم و نظافت منزل رسیدگی کنم.

 

• هنگام بیماری کودکان یا یکی از اعضای خانواده، مراقبت از آنها تنها بر عهده من است.

 

• هنگامیکه مهمان دارم پذیرایی از آنها بر عهده من است.

 

• وقت کافی برای رفت و آمد با نزدیکان و اقوام خود و همسرم را ندارم.

 

• وقت اندکی برای گفنگو و تبادل نظر با همسرم دارم.

 

• رسیدگی به امور فرزندان تنها بر عهده من است.

 

• مسئولیت رسیدگی به تکالیف فرزندانم تنها بر عهده من است و همسرم هیچگونه همکاری نمی کند.

 

• وقت کافی برای رسیدگی به ظاهر خود را ندارم.

 

• برای تفریح و پر کردن اوقات فراغت فرزندانم وقت کافی ندارم.

برای سنجش این سازه،  ۱۱ سوال در یک طیف لیکرت ۵ قسمتی (کاملا موافقم، موافقم، بی نظر، مخالفم، کاملا مخالفم) ارزش گذاری شده است که از ۱ تا ۵ امتیاز به آن اختصاص داده شده است، کمترین امتیاز ۱۱و بیشترین امتیاز ۵۵ می باشد و مجموع امتیازات پاسخگو، میزان چندگانگی نقش را مشخص می کند

 

 

 

[۱] . Strren Miles