ب ) اختلاس و سوء استفاده های کلان اقتصادی

به جرات می‌توان گفت وجه مشترک اغلب سوء استفاده های کلان اقتصادی سند سازی و استفاده از اسناد جعلی است و هیچ سوء استفاده اقتصادی به هر میزانش بدون بهره گیری از اسناد جعلی و غیرواقعی میسر نمی‌شود .

یکی از ابعاد اسناد جعلی ، استفاده از اسناد هویتی مجعول است که در اغلب موارد مشاهده می‌گردد که فرد متخلف برای آنکه بتواند اعمال خلاف خود را به انجام برساند ، به انحاء مختلف اقدام به سندسازی می‌کند و برای آنکه قادر باشد تخلفات عمده ای را مرتکب شود ، با توجه به شرایط و ویژگی‌های نوع تخلف ، افراد واهی را در ماجرا دخالت می‌دهد . و دخیل بودن افراد فاقد هویت واقعی اجرای نقشه این متخلفین را آسان ساخته و به راحتی امکان پذیر می‌نماید و مشارکت اشخاص واهی در موضوع اختلاس و سوء استفاده های اقتصادی فقط از طریق اسناد هویتی جعلی است که به شکلهای مختلف در جرائم اقتصادی نمود پیدا می‌کند .

ج ) خروج از کشور بصورت غیر قانونی

بحث خروج غیرقانونی از کشور ، در تاریخ کشور ما وجود داشته و پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌پررنگ تر شده است . افرادی که به دلایل گوناگون نمی‌توانند از مجاری قانون و با دریافت گذرنامه و یا اخذ ویزای کشور مورد نظر ، از مرز خارج شوند ، معمولاً به راههای غیرقانونی متوسل می‌گردند که برحسب شدت و ضعف تمایل آنها به خروج از کشور ، وضعیت اتهامی‌احتمالی و سایر موارد ، راههای گوناگونی را طی می‌کنند . اما بر اساس سوابق موجود شاید سهل ترین راه خروج از کشور جعل گذرنامه باشد ولی خبرگان و کارشناسان این امر معتقدند که آسان تر از جعل گذرنامه ، استفاده از شناسنامه جعلی و دریافت گذرنامه قانونی با هویت مجعول است .

یعنی فرد بجای آنکه خود را به مخاطره انداخته و از کوههای صعب العبور و یا سرزمین‌های کویری قصد خروج داشته باشد ، می‌تواند با تهیه گذرنامه جعلی شانس خود را از خروج از کشور آزمایش نماید . ولی این امر نیزدارای خطر پذیری بیشتری است و گذرنامه به لحاظ استحکامی‌که دارد و از طرفی بصورت تخصصی و توسط افراد متبحر مورد بررسی قرار می‌گیرد امکان روشن شدن موضوع و جعلی بودن آن در هر مدخل و خروجی از کشور وجود خواهد داشت . لذا در اغلب اوقات این افراد با تهیه شناسنامه جعلی و احراز هویت غیر واقعی ، علی رغم دقت و تلاش پرسنل اداره گذرنامه ، قادر خواهند بود بر اساس هویت جعلی گذرنامه دریافت نموده و باقی سفر خود را به راحتی طی نماید. سوابق موجود در اداره گذرنامه گویای این واقعیت تلخ است .

د ) اقامت غیر مجاز در کشور

کشور ما به لحاظ همسایگی با کشورهایی که فاقد ثبات و امنیت داخلی هستند ، مهاجر پذیر بوده و با حضور گسترده آوارگان افغالی ، عراقی و بعضاً کشورهای آسیای میانه ، روبروست که میزان و تعداد حضور این افراد در داخل کشور در مقاطع زمانی مختلف ، متفاوت می‌باشد . در برخی مواقع به جهت برقراری ثبات نسبی در کشورشان از ایران خارج شده و در صورت بروز حادثه ضد امنیتی مجدداً به ایران مراجعت می‌نمایند . لیکن تعداد زیادی از این آوارگان بصورت دائمی‌و البته به شکل غیرقانونی در ایران ساکن شده اند . نظر به اینکه در برخی مواقع ، بحث های جدی از سوی دولتمردان در رابطه با اخراج آوارگان مطرح می‌شود و در نتیجه شغل و سکونت مهاجرین غیرقانونی متزلزل می‌گردد و یا امکانات و رفاهیاتی که برای افراد بومی‌جامعه وجود دارد برای آنها وجود ندارد . لذا به منظور تحکیم پایه های زندگی محدود خود در داخل کشور و استفاده از امکانات جمهوری اسلامی‌ایران ، اقدام به تهیه اسناد هویتی جعلی برای خود نموده و با پرداخت هزینه های گزاف ، کارت شناسایی ، گواهینامه و یا شناسنامه جعلی تهیه می‌نمایند .

از اثرات این امر ، ایجاد شک در شناسایی مهاجرین غیر قانونی و اجرای برنامه های راهبردی دولت در مسیر مقابله با مهاجرت غیر قانونی در ایران است که موضوع مهاجرت عواقب گوناگونی از قبیل مشکلات امنیتی ، بروز بیکاری و صرف منابع حیاتی کشور و غیره را ایجاد می‌کند .