پیوستها. 141
مقدمه
نمو[1] یک فعالیت زیستی است که در خلال دو دهه نخستین زندگی انسان (و9 ماه زندگی قبل ا زتولد) رخ میدهد. در هنگام نمو، فرد بالیده نیز میشود. واژههای نمو و بالیدگی[2]، اغلب با هم به کار میروند و زمانی نیز به صورت مترادف. اما هریک به فعالیتهای زیست شناختی ویژهای اطلاق میشود. ماهیت یکپارچه نمو وبالیدگی، با تعامل ژنها، هورمونها، مواد مغذی و محیطی ایجاد میشود که فرد در آن زندگی میکند(1). بدن طبق الگوی مشخصی که به الگوی نمو حلقوی معروف است، رشد میکند. هر یک از دستگاهها و بافتهای متعدد بدن الگوهای نمو خاص خود را دارند. درک الگوها و تغییرات نمو و فرایند افزایش سن برای کمک به رشد مهارتهای حرکتی افراد ضروری است. همچنین، آگاهی از این الگوها مهم است زیرا نمو درخلال دورههای جهشی از عوامل بیرونی تأثیرپذیری بیشتری دارد. بعضی از عوامل تأثیرگذار محیطی مثبت هستند و در شکوفایی استعداد به افراد کمک میکنند، در حالیکه عوامل دیگر ممکن است در نمو و بالیدگی اندام جهش ایجاد کنند (1). مشخص کردن تأثیرات محیطی بر نمو مشکل است. به عنوان مثال، اغلب به فعالیت جسمانی منظم به عنوان امری ضروری برای نمو بهینه نگریسته میشود، اما مشخص کردن آثار آن بسیار مشکل است. برای ارزیابی نقش فعالیت بدنی منظم و ورزش در نمو وبالیدگی، باید به روند وابسته به سن وجنس در فعالیت بدنی در طول مراحل کودکی و نوجوانی توجه داشته باشیم (2). نیز از زمانیکه کودکان در موقعیت ورزشی قرار میگیرند، به وضعیت بدنی و میزان تغییرپذیری بدنی آنها باید توجه شود (1). گرچه فعالیت متوسط با فواید قلبی-عروقی و تغییرات مثبت در ترکیب بدن مرتبط میشود، فعالیت بدنی شدید در طول کودکی و نوجوانی ممکن است به طور منفی روی نمو و رشد نوجوانی اثر بگذارد. بنا به یافتهها ژیمناستها کوتاهتر و سبکترند و به طور معنیداری درصد چربی بدنی کمتری از دختران همسال گروه کنترل یا دیگر ورزشکاران شرکتکننده در رشتههای دیگر مانند شنا دارند (3). تأخیر در نمو و بالیدگی جنسی[3] به خوبی در گروههای ورزشکار دختر زبده به ویژه ژیمناستها، دوندگان مسافتهای طولانی گزارش شدهاست (2). وارن[4] (1980) تأکید کرد تمرین بدنی توانفرسا قبل از بلوغ ممکن است باعث نمو و رشد نوجوانی نابهسامان شود. سن قاعدگی[5](شاخص بالیدگی جنسی) در ژیمناستها از شناگران که تمرین را در سن قابل قیاس شروع میکنند، دیرتراست (4). ترکیب بدنی، برای تبیین تأخیر قاعدگی در میان ورزشکاران زبده به کار میرود. طبق نظریه فریسون بین تنظیم چرخه قاعدگی و سطح چربی بدن ارتباط وجود دارد و وی پیشنهاد کرده که حداقل سطح 17% چربی بدن برای شروع قاعدگی بحرانی است. البته این نظریه حمایت نشده است . همچنین بنا به مطالعات قبل تمرین شدید قبل از بلوغ ممکن است عملکرد هیپوفیز-هیپوتالاموس را تغییر دهد و باعث تأخیر در قاعدگی شود (5).
1- 2: بیان مسئله
امروزه، ژیمناستهای جوان برنامه تمرینی با میزان و شدت پیشرونده ازسنین پایین انجام میدهند. برای مثال، اغلب ژیمناستهای دختر زبده به سن 5 یا6 سالگی، بیش از20 تا 30 ساعت در طول هفته، سراسر کودکی و نوجوانی تمرین میکنند. شرکت طولانی در ژیمناستیک سطح بالا ممکن است ورزشکاران جوان را در معرض عقب ماندگی نموی یا بلوغ دیررس قرار دهد (6). با توجه به افزایش تعداد شرکتکنندگان دختر نوجوان در تمرین ورزشی شدید، مسائل تندرستی مربوط به سهگانه زنان قهرمان[6] مسئلۀ نگرانکنندهای شدهاست. در برخی فعالیتها مانند ورزشهای هنری/نمایشی و ورزشهای نیازمند قدرت بدنی بالا، افزایش وزن میتواند به طور منفی، عملکرد را تحت تأثیر قراردهد (7). در نتیجه، زندگی یک ورزشکار نوجوان شرکتکننده در این فعالیتها اغلب شامل ترکیبی از تمرین بدنی شدید به همراه استرس برای رسیدن به اهداف وزنی نامعقول، جهت بهبود عملکرد ویا جذابیت بصری میشود . در نتیجه تلاش برای کنترل وزن یا رسیدن به اندام مطلوب، منجر به الگوهای ناهنجار غذاخوردن میشود که با تأخیر در نمو و بالیدگی جنسی ورزشکاران نوجوان مرتبط شده است (8).به طور میانگین، ورزشکاران دختر بیشتر رشتهها، قامتی برابر یا بالاتر از میانگین جمعیت مرجع دارند. در بازیکنان بسکتبال، والیبال، تنیس و شنا نشاندادهشده که از ده سالگی به بعد میانگین قامتها بالای صدک پنجاهم جمعیت مرجع است (9). گرچه ژیمناستها، پیوسته مقادیر میانگین پایینتر از صدک پنجاهم را نشان میدهند (10). با وجود قامت کوتاه طبیعی ژیمناستهای سطح بالا و فواید تندرستی آشکار فعالیت بدنی در طول نمو، این نگرانی وجود دارد که شرکت ژیمناستها در رژیمهای تمرینی سنگین ممکن است آنها را در معرض اثرات معکوس نمو و بالیدگی قرار دهد. این نگرانی، منبع بحثهای بسیار در متون پژوهشی شده است و با دشواری در تشخیص بین زمینه ژنتیکی در قامت کوتاه و بالیدگی تأخیری و اثرعوامل محیطی مانند تغذیه و ورزش که ممکن است روی نمو وبالیدگی اثر گذار باشند، ترکیب شده است (6).
سن قاعدگی در ژیمناستها از شناگران و بازیکنان تنیس که تمرین را در سن یکسانی شروع میکنند دیرتر است (11). بریسون[7] و همکاران (1982) بر اساس نظریه فریسون متذکر شدند که قاعدگی یک رویداد پایانی در بلوغ است واگر آن تحت تأثیر تمرین ورزشی قرار گیرد پس مراحل قبلی رشد جنسی نیز باید تحت تأثیر قرار بگیرند (12). برنینک[8] وهمکاران (1982) دریافتند این موضوع در مورد رشد سینه[9] و رشد موهای زهار[10] برای ژیمناستها و نه شناگران، زمانیکه با یکدیگر و با غیر ورزشکاران به سن 13-9 سال مقایسه شدند صحت دارد (13). البته برقراری رابطه علی بین تمرین ژیمناستیک و عقب ماندگی نموی یا بلوغ دیررس، به خاطر تعامل پیچیده بین عوامل محیطی و ژنتیکی بسیار مشکل است (6).
به نقل از مالینا[11] و همکاران (2013) این مسئله مورد توجه دهههای 1970 و 1980 بوده است. زمانیکه اندام نادیا کمانچی[12] و الگا کربوت[13] در بازیهای المپیک و قهرمانی جهان بهعنوان جثههای دختران قبل از بلوغ با اندام دختران قبل از بلوغ المپیادهای 1950ام (لاریسا لاتینیا[14]) مقایسه شد، محققان دریافتند میانگین سن ژیمناستهای هنری/نمایشی دختر از اواسط 1960 تا 1980 افزایش یافته است اما میانگین قد و وزن آنها تغییر اندکی داشته است (14-16). حداقل سن برای شرکتکنندگان در مسابقات جهانی در سال 1987، 13 سال بود و در مسابقات جهانی در سال 1997 به 16 سال افزایش یافت. میانگین سن از زمانیکه افزایش یافته است به این شرح است: 16.5 سال (مسابقات جهانی 1987)، 17.4سال (مسابقات جهانی 1997)، 18سال (بازیهای المپیک 2000)، 18.8سال (بازیهای المپیک 2008).
ولی برخلاف افزایش سن، میانگین قد و وزن شرکتکنندگان از سال 1987(kg45،cm154) تا سال 2000 (kg43،cm152) و تا بازی های المپیک 2008 (kg45،cm153) ،کمی تغییر یافته است (17, 18).
نگرانیها راجع به نمو خطی و رشد بلوغ در کودکان شرکتکننده در ژیمناستیک افزایش یافته است (19, 20). اغلب قامت کوتاه و بلوغ تأخیری مشاهده شده در ژیمناستهای هنری/نمایشی دختر به اثر تمرین شدید ژیمناستیک نسبت داده شده است (21).شاید این، اکتساب زودتر سطوح پیشرفته تمرین و رقابت در میان دختران، بهویژه در طول فاصله جهش نمو نوجوانی را منعکس میسازد. از طرفی، بنا به نتایج اکثر تحقیقات، تمرین اثری روی نمو و بالیدگی ندارد. طرفداران این عقیده که تمرین ژیمناستیک تأثیر آشکاری روی نمو و بالیدگی ورزشکاران جوان ندارد طبق معمول به این شواهد میپردازند که ادعا میکند ژیمناستهای سطح بالا قبل از شرکت در ورزش ژیمناستیک به نسبت کوتاه بودند (6). با مرور ادبیات دریافتیم تا کنون روشن نشده که این اثر طبیعت یا تربیت / تمرین است . برای پاسخ به این سؤال که آیا مشخصات نمو و بالیدگی مشاهده شده در ژیمناستها پیامد تمرین، رشدجسمانی طبیعی
[پنجشنبه 1399-06-06] [ 05:41:00 ب.ظ ]
|