شاعران نوعا در میان قصایدشان در حق افراد نیکوکار (فقیهان و عالمان) زمانشان اشعار دعایی متنوعی سروده اند زیرا این افراد جایگاه ویژه ای در میان مردم و نزد خلفا و رجال دولتی داشتند، که از آن جمله قول صالح بن عبد القدوس (وفات ۱۶۷ هـ) در مدح ابی هذیل علاف است زمانی که وی بر مردی مانوی نگریست و او را ساکت کرد:

 

 

۱- اَبا هَذیلُ هَداکَ اللهُ یا رَجُلُ   فَانْتَ حَقاً لِعُمری مُعْضَل جَدَل(صالح بن عبد القدوس؛ ۱۹۶۷: ۱۲۹)

ترجمه
۱-ای ابا هذیل خداوند تو را هدایت کند ای مرد به راستی که تو برای من مایه دردسر و گرفتاری در زندگی هستی.
دعا با صیغه (خداوند تو را هدایت کند) آمده است زیرا خداوند هدایتگر به سوی راه درست است و این یک دعای خیر است تا شخص ممدوح، عمل صالح و بر طبق هدایت انجام دهد و از این جا است که دعا به به این معنی، برای همراهی با عمل ممدوح آمده است و در حق افراد صالح به کار می رود.
دعبل خزاعی (وفات ۲۴۶ هـ ) نیز ضمن مدح معاذ بن جبل بن سعد حمیری که از فرزندان عبد الرحمن فقیه است برای سلامتی وی دعا می کند و می گوید:

برای دانلود متن کامل پایان نامه به سایت tinoz.ir مراجعه کنید.

 

 

۱-وَ إذَا یاسَرَتْهُ صادَفْتَهُ
۲- وَ إذَا عاسَرَتْهُ ألفْیَتْهُ
۳- فَأَحْمَدُ اللهُ عَلیَ صُحْبَتِه
  سَلِسَ الْخُلْقِ، سَلیَِم النَّاحِیهِ
شَرِسْ الرَایِ اَبَّیاً داهِیهِ
وَ أَسْالُ الرَّحْمنَ مِنْهُ العافِیَهِ
(دعبل خزاعی؛ ۱۴۱۷: ۱۶۱)

ترجمه
۱-هر گاه بر او آسان بگیری با او روبرو می شوی که دارای اخلاقی نرم و خوش خو و فردی درست و سالم است.
۲- اما زمانی که بر او سخت بگیری در حالی با او همراه می شوی که بداخلاق و سرباززننده و دردسر ساز است.
۳- پس من خداوند را به خاطر همراهی با او سپاس می گویم و از جانب او از خداوند خواهان سلامتی هستم.
بعد از آن که شاعر به تعدادی از صفات اخلاقی نیکو، شجاعت و رای قاطع ممدوح اشاره می کند، به خاطر همنشینی و همراهی با او خدا را شکر می کند، و سپاس و ستایش خداوند متعال در بردارنده شکر و سپاس از نعمت هاست و همچنین دربردارنده ی معنای دعا و ذکر، (ابن منظور؛ ۱۴۰۸: ۳۴۷) مصراع آخر بیت سوم با صیغه (و از خداوند رحمان می خواهم) آمده است یعنی: او را می خوانم و از او خواهان عافیت و تندرستی هستم.
شاعر ممدوح خود را این گونه وصف می کند که او از جمله کسانی است که اگر خدا را بخواند و از او درخواست چیزی کند خداوند دعای او را اجابت می کند، از نظر ادبی در این ابیات: تکرار حرف(س) در بسیاری از مفردات متن دیده می شود.(یاسرته-سلس- سلیم- عاسرته- شرس-اسال) و شاید که این نزدیکی اصوات برگردد.به حالت درونی در هنگام دعا و به کارگیری کلمات، زیرا ذهن انسان تمایل به جمع آوری و سازماندهی و بیان معانی دارد پس تلاش می کند که میان کلمات از جهت هماهنگی و تشابه حروف ارتباط برقرار کند.
بحتری(وفات ۲۸۴ هـ ) هم در شعرش برای احمد بن منیع حافظ ابو جعفر بغوی صاحب المسند دعا می کند و می گوید:

 

 

۱-حَفِظَ اللهُ (اَحْمَدَ بْنَ مُنیعٍ)
۲-کان خِلَّ الاَدِیبُ حَّقاً، وَ هَلْ یَعْـ
  ما سَری کَوْکَبٌ وَ هَبَّتْ جنْوبُ
رَفُ حَقُّ اْلادیبِ اِلاّ اْلادَیْبُ؟
(بحتری؛ ۱۳۸۱: ۲۶۵)

ترجمه
۱-خداوند احمد بن منیع را حفظ کند، تا آن زمان که ستاره ای حرکت می کند و باد جنوب می وزد.
۲-به راستی که او دوستدار ادبیات است و آیا کسی جز فرد ادیب، ادیب را می شناسد؟
شاعر برای ممدوح خود خواهان در امان ماندن و حفظ دایم از طریق (تا آن زمان که ستاره ای حرکت می کند) است زیرا که ستارگان دایما در حال حرکت هستند و همچنین از طریق(وزش باد جنوب) زیرا بادها دائماً می وزند، پس دعای شاعر برای دوام حفاظت و سلامتی ابن منیع از جانب خداوند است.

۴-۱-۰۸ دعای شاعران در حق خویش

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...