فعل زیانبار

یکی دیگر از ارکان مسئولیت مدنی وجود فعل زیانبار است عامل فعل زیانبار زمانی مسئول جبران خسارت وارده است که عمل زیانبار به او مستند باشد در ذیل به برخی از خصوصیات فعل زیانبار اشاره مینمائیم

بند اول: وقوع فعل زیانبار:

فعل زیانبار ممکن است به صورت انجام عمل مثبت و وجودی واقع شود مانند اینکه شخصی دیوار خانه دیگری را تخریب نماید مشکل عمده موردی است که عمل مثبت و وجودی واقع نشود ولی ترک فعل کمی موجب ورود ضرر به دیگری شود در این مورد که شخصعملی را انجام نداده آیا عرفاً وقوع عمل بر عدم انجام و ترک فعل صادق است.

به نظر می رسد در این فرض اگر ترک فعل در خلال انجام عمل مثبت واقع شود و عرف ترک عمل را وظیفه مسلم عامل بداند عدم انجام یا ترک فعل یک عمل وجودی عرفاً تلقی می شود. مثل اینکه راننده ای در حین رانندگی ترمز ننماید و ترک ترمز موجب تصادف و بروز خسارت به دیگری شود در این موارد عرفاً اینگونه ترک فعل یک عمل محسوب می شود در اینکه اگر ترک فعل در حین انجام فعلی باشد که عرفاً برای آن عمل ضروری است این عدم انجام یک عمل زیانبار تلقی می گردد.

بند دوم: نامشروع بودن فعل زیانبار:

علاوه بر لزوم وقوع فعل در بین حقوقدانان فرانسوی و ایرانی معروف است که فعل مذکور باید به نحو غیر قانونی و نامشروع انجام شود هر چند اصل نامشروع بودن یک اصل عقلایی و عرفی است لیکن از ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی برای رفع ابهام احتمالی لزوم این شرط استفاده شده است « هر کس بدون مجوز قانونی عمداً یا در نتیجه بی احتیاطی …» از عبارت « بدون مجوز قانونی » استفاده شده است که لازم است فعل زیانبار نامشروع باشد. [۱]

گفتار سوم: رابطه سببیت بین عمل زیان بار و ضرر وارده

از دیگر ارکان مسئولیت مدنی لزوم وجود رابطه سببیت بین فعل یانبار و ضرر وارده است به عبارت دیگر ضرر باید مستقیم ناشی از فعل زیانبار باشد لزوم وجود رابطه سببیت امری ضروری است زیرا عرفوسیره عقلا شخص را فقط مسئول جبرلان ضرری میداند که ناشی از عمل اوست [۲]

مبحث پنجم: اهمیت مسئولیت مدنی

گفتار اول) اهمیت عملی: دعاوی ناشی از مسئولیت مدنی امروز بزرگترین قسمت دعاوی مدنی راتشکیل میدهند این کثرت دعاوی نشانه تغییر تفکر ونمودار نیاز به امنیت در زندگی میباشد که همراه با خطر است امروزه وقوع حادثه فرصتی عالی برای جبران خسارت است و زیان دیده این فرصت را از دست نمیدهد از طرفی دلیل دیگر افزایش دعاوی مسئولیت مدنی توسعه بیمه اجباری یا اختیاری مسئولیت در عصر حاضر است حال اینکه زیان دیده به دو دلیل از طرح دعوی تردید پیدا میکند یکی به علت اخلاقی و دیگری اعسار وارد کننده زیان حال اگر وارد کننده زیان خودرا در قبال حوادث بیمه نماید زیان دیده اقدام به طرح دعوی نموده و جبران ضررو زیان را خواستار خواهد شد[۳]

گفتار دوم) اهمیت نظری: مسئولیت مدنی در قانون بسیاری از کشورها فوق العاده ضعیف است باید خاطر نشان کرد رویه قضایی تقریباًفرضیه مسئولیت مدنی را در کنار قانون تکمیل کرده اند.

[۱].علیرضا باریکلو،مسئولیت مدنی ،انتشارات میزان ، چاپ سوم ، تهران۱۳۸۹ص۹۰

[۲].همان منبع ص۱۳۱

[۳].حسینقلی حسینی نژاد ، مسئولیت مدنی ،انتشارات مجد،چاپ اول،تهران۱۳۸۹ص۲۸