بند چهارم : ازدواج موقت طولانی مدت در حکم نکاح دائم

از مجموع مباحث این گفتار به این نتیجه رسید که ازدواج موقت طولانی مدت درحکم نکاح دائم است اما این بدان معنا نیست که از حیث آثار و احکام دقیقاً مثل نکاح دائم است . زیرا در علم لغت و اصول و حقوق در حکم چیزی بودن عین آن چیز بودن نیست بنابراین شایسته است ابتدا واژه در حکم را واشکافی کنیم و نتایج حاصل از معنی این واژه را در خصوص بحث این تحقیق بررسی نماییم.

« فى حُکْم »: به واژه مساوى معنی شده است [۱] ، مانند ؛ « هو فیحُکْمِ العَدم »: او در حکم عدم است ؛ ترکیب ‹‹ در حکم ›› بمعنی مثل ، مانند و شبیه نیز می باشد.. مر حوم دکتر سید حسن امامی ‹‹ در حکم ›› را ‹‹ شبیه ›› دانسته اند، آنجا که در جلد اول دوره گرانبهای حقوق مدنی اصطلاح ‹‹ در حکم غصب ›› را معادل ‹‹ شبه غصب ›› آورده اند.

در اصول فقه و در باب ظهور ، لفظ ‹‹ درحکم ›› نیز بکار رفته و گفته اند که باید قرائن حالی و مقالی آن را دید تا بتوان مقصود واقعی را بدست آورد. گاه از قرائن میتوان فهمید که ‹‹ درحکم ›› یعنی همان چیز ولی گاهی خود همان چیز نیست بلکه صرف نظر از قرائن یک اشعاری دارد به اینکه غیر از آن است ولی نازل منزله آنست. بعبارت دیگر ظهور ابتدایی دارد ولی با تعمق و به کمک قرائن میتوان معنی واقعی آنرا فهمید که عین آنست یا غیر آن . بطور مثال در علم اصول میگویند خبرِعادل بمنزله علم است. یعنی واقعاً علم نیست حتی ممکن است موجب ظن هم نباشد ولی نازل منزله علم است ( مثلِ علم می باشد ) در حقوق نیز وقتی با دو یا چند موضوع مواجه می شویم که از لحاظ ماهیت قانونی و آثار قانونی در برخی جهات مشترکاتی با هم دارند. این ارتباط را با اصطلاح ‹‹ درحکمِ ›› بیان می کنند.

در مبحث پیشین با توصل به مبانی فقهی و قانونی به نتیجه رسیدیم که ازدواجهای موقت طولانی مدت در حکم نکاح دائم هستند و با توجه به مفهوم (در حکم ) نتیجه آنست که این نوع ازدواجها شبیه ازداواج دائم هستند نه دقیقاً مانند آن لذا در برخی احکام با در نظر گرفتن ماهیت خاص این نوع نکاح ، مبانی فقهی و قانونی آن، مصالح اجتماعی و نظم عمومی و اخلاق حسنه ، تابع عقد موقت و در برخی احکام تابع عقد دائم می باشد . در کل می توان نتیجه گرفت وقتی گفته می شود ازدواج موقت طولانی مدت در حکم نکاح دائم است اثر اصلی این نتیجه گیری اینست که :

در برخی موارد جاری شدن احکام نکاح دائم بر نکاح موقت هرچند طولانی مدت با شرع و نظم عمومی و اخلاق حسنه برخورد می کند مثل مهریه که در ازدواج موقت تعیین آن حین العقد واجب است و عدم تعیین آن موجب بطلان عقد آثار زیانبار آن می گردد بخصوص اگر طرفین به بطلان آگاه نباشند موجب معصیت و فرزندان نامشروع می گردد.

در هر مورد که آثار و احکام ازدواج موقت بلند مختص حقوق غیر مالی زوجین باشد مثل اذن پدر برای ازدواج دختر باکره احکام آن تابع نکاح موقت خواهد بود.

در هر مورد که حقوق مالی باشد که در حق اشخاص دیگر نیز اثر دارد احکام آن تابع نکاح موقت خواهد بود . مثل ارث

در هر مورد که آثار و احکام ازدواج بلند مدت متوجه حقوق مالی خود زوجین و به دیگران تسری پیدا نکند احکام نکاح دائم بر آن جاریست .مثل حق نفقه – حق مسکن – حق اشتغال

در هر مورد که با توجه به ماهیت ازدواج موقت طولانی مدت جریان احکام ازدواج موقت بر آن با نظم عمومی و اخلاق حسنه برخورد کند تابع احکام ازدواج دائم خواهد بود مثل ثبت ازدواج